Makale

Sınav kaygısı

Sınav kaygısı
Kamil Ertekin
Uzman Psikolog


Üniversite sınavı özellikle ülkemizde meslek seçimini ifade etmesi nedeniyle pek çok öğrenci için geleceği belirleyecek dönüm noktası anlamına gelmektedir. Dönüm noktasında olmak, her yaş grubunda olduğu gibi üniversite sınavına giren öğrenci grubunda da kaygı oluşturabilir.

Bu dönemde öğrencilerin kendilerine ve çevrelerine sordukları başlıca sorular; nasıl bir bölümde ve nasıl bir üniversitede okumak istiyorum, bu isteğime ne düzeyde ulaşabileceğim, ya bütün çalışmalarımın karşılığını alamazsam ya üniversite sınavında istediğim yeri kazanamazsam ya da hiçbir yeri kazanamazsam ben ne yapacağım? Ailemin, öğretmenlerimin ve arkadaşlarımın yüzüne nasıl bakacağım? Ya arkadaşlarımdan düşük puanlı bir yeri kazanırsam ne yapacağım, gibi sorulardır.

Sorulan bütün bu sorular öğrenciler üzerinde kaygı düzeyini artırıcı etki yapar. Kaygı, kişinin bir uyaranla karşı karşıya kaldığında yaşadığı, bedensel, duygusal ve zihinsel değişimlerle kendini gösteren bir uyarılmışlık durumudur.

Kaygı belli bir düzeyde olmak şartı ile gerekli ve yararlıdır. Her duygu gibi kaygı da kişinin, yaşamını sürdürebilmesi ve yaşamdan doyum alabilmesi için gereklidir. Normal düzeydeki bir kaygı kişiye, istek duyma, karar alma, alınan kararlar doğrultusunda enerji üretme ve bu enerjiyi kullanarak performansını yükseltme açısından yardımcı olur. Ancak yaşanan kaygı çok yoğun ise, kişinin, enerjisini verimli bir biçimde kullanması, dikkatini ve gücünü yapacağı işe yönlendirmesi engellenir. Kişi potansiyelini tümüyle kullanamaz ve istenen performansa erişemez.

Sınav kaygısı nedir?
Sınav öncesinde öğrenilen bilginin, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıya sınav kaygısı denir.

Sınav kaygısının belirtileri nelerdir?
Sınavla ilgili konularda yoğunlaşma, düşünme ve hatırlamada güçlük, gerginlik ve huzursuzluk hissi, okuma ve anlama yetilerinde güçlük, sınava girmekten kaçınma, ailesinin ve öğretmenlerinin beklentilerini karşılayamayacağını düşünme, arkadaşlarının arasında rezil olacağını düşünme sınav kaygısı yaşayan gençlerin temel kaygılarıdır.

Hissedilen fizyolojik belirtiler nelerdir?
Çarpıntılar, düzensiz kalp atışları, düzensiz solunum, hava açlığı, ellerde titreme, vücutta ateş basması hissi, baş ağrısı ve dönmesi, bayılma, beyni boşalmış hissi, kas yorgunlukları, uyuşma, titremeler, mide bulantısı, kusma isteği, sık idrara çıkma, hızlı bağırsak hareketi sınav kaygısında hissedilen önemli belirtilerdir.

Anlatılan özellikleri ile sınav kaygısı birçok öğrenci için akademik yaşamlarında ciddi bir problemdir. Öğrencilerin yaklaşık % 18’inin akademik başarıları, bu öğrencilerin yüksek kaygı düzeylerinden olumsuz etkilenmektedir.

Böyle durumlarda kullanacağımız bazı yöntemler kaygının başa çıkılabilir düzeye inmesi için bize yardımcı olabilir. Sınav kaygısı ile baş etme çalışmaları bireysel olarak da grup çalışması olarak da uygulanabilmektedir.
Sınav kaygısıyla başa çıkmak için yapılabilecekler:
• Sınava sizin için kolay olan sorulardan başlayın.
• Kendinizle olan iç konuşmalarınızın farkında olun.
• Kaygınızı ölçün ve nerelerde yükseliyor, farkına varın.
• Dikkatinizi başka bir yöne çekin.
• Doğru nefes alma ve gevşeme tekniklerini uygulayın.
• Sınavda kolay, uğraşılırsa yapılabilir ve zor sorular vardır ve bu değerlendirme mutlaka sizin için kolay, sizin için yapılabilir ve sizin için zor sorular olmalıdır.
• Cevaplandırmaya sizin için kolay olan sorulardan başlayın ve sizin için yapılabilir olanları daha sonraya bırakın ve en son sizin için zor olanları yapın.
• Kaygılı iç konuşmalar geleceğe yöneliktir ve genelde felaketi öngörür.
“Ya ......” ile başlayıp facia ile biter...
“Ya bildiklerimi unutursam?”
“Ya insanlar benim aptal olduğumu düşünürse?”
“Ya başarılı olamazsam?”
gibi...
• Kaygılı düşüncelerin yerine alternatif düşünce üretme
“Diğer öğrenciler de gergin ve telaşlı.”
“Elimden gelenin en iyisini yapabilirim, yeterince hazırlandım.”
“Duygularım kontrolüm altında, başarabilirim.”
“Takıldığım yerler olabilir, bilenlere soracağım ve yardım alacağım.”
“Diğer öğrenciler kadar iyi olmasam da elimden geleni yaparak ilerlediğimi ve daha iyi olduğumu göstereceğim.”
• Düşüncelerimin duygularımı nasıl etkilediğini bulabilirim.