DİŞ SAĞLIĞI

Prof. Dr. Şaziye Aras

Yiyeceklerin alınım sırası çürük oluşturucu niteliklerini etkiler mi?
Yiyeceklerin alınım sırası bunların çürük oluşturucu etkilerini değiştirebilmektedir. Örneğin portakal suyu ve tost, reçelle beraber yendiğinde dişler üzerinde hızla asit oluştururken, reçel yerine fıstık ezmesiyle beraber yendiğinde, tükrük akışını da uyararak çürük engelleyici bir ortam yaratmaktadır. Bu nedenle beslenme konusunda bilinçli olmak çürüğe karşı korunmada temel adımlardan birisidir.
Dişlerin çürümemesi için çocuğun şeker yemesini engelleyelim mi?
Çocukların doğumlarından itibaren şekerli gıdalara karşı büyük bir eğilimi ve sevgileri vardır. Ayrıca karbonhidratlı (şekerli, unlu) gıda maddeleri beslenmenin temel taşlarından birini oluşturmaktadır. Bu nedenle şekerli gıdaların yasaklanması hiçbir zaman akılcı ve pratik bir çözüm olmayacaktır. Bunun yerine, pasta şekerleme, kurabiye gibi tatlı gıdaların, tükrük akışının çok bol olduğu ana öğünlerde yenmesi sağlanmalı, takiben dişlerin fırçalanması denetlenmelidir.
Ara öğünler konusunda ne gibi önerilerle çürük riski azaltılabilir?
Çocukların gelişimleri açısından gerekli olan ara öğünler, diş sağlığı açısından tehlikelerle doludur. Çünkü ara öğünlerde çocuk dişlerini fırçalamayacaktır.
Bu nedenle ara öğünlerde, özellikle okullardaki beslenme saatlerinde kek, kurabiye, şekerleme gibi çürük oluşturucu gıdalar yerine, çürük oluşturmayan ve besleyici özelliği fazla gıda maddeleri verilmelidir.
Araöğünler için şu gıdalar önerilebilir: Yumurta+ekmek, peynir+ekmek, zeytin+ekmek, patates salatası+yoğurt. Bunların yanında taze bir meyve ilâvesi doyurucu ve çürük oluşturma riski olmaksızın verilebilir. Yine şekerli, kolalı içecekler yerine taze meyve suları (şeker ilâve edilmemiş) ve şekersiz süt çok daha yararlıdır.
Sakız çiğnemek dişlere zararlı mıdır?
Sakızlar eğer şeker içeriyorsa zararlıdır. Şekersiz sakızlar ise tükrük akışını da uyararak dişlerin temizlenmesine yardımcı olurlar. Ayrıca ağızda dolgu varsa sakız çiğnemek bunların düşmesini hızlandırabilir.
Çürüyen süt dişleri tedavi edilmezlerse ne gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz?
Ağızda mevcut olan çürük bir diş, bu bölgede gıda birikintilerine, mikropların aşırı şekilde artışına ve sağlam olan diğer dişleri de çürüme riskine atacağını bilmeliyiz.
Başlangıç aşamasında tedavi edilmeyen süt dişi çürükleri gittikçe ilerleyerek dişin öz odasına doğru gidecek ve iltihaplanmasına neden olacaktır. Bundan sonra çocuğu ve ebeveyni ağrılı uykusuz geceler ve günler beklemektedir. Çocuk ağzının bu bölümüyle yemek yiyemeyecek ve beslenmesi bozulacaktır. İltihabın kökten çıkarak çevre dokulara doğru yayılması, çeneler içinde henüz kireçleşmesi tamamlanmamış olan sürekli dişe zarar vererek, şekil ve renk bozukluklarına yol açabilecek, ayrıca tüm organizmaya yayılıp böbrek, romatizma hatta kalp hastalıklarına zemin hazırlayacaktır.
Süt dişleri vaktinden önce çektirilirse ne gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz?
Normal koşullarda süt dişi köklerinin eriyip düşmesinden çok kısa bir süre sonra sürekli dişler ağızdaki yerlerini alırlar. Ancak süt dişi normal düşme zamanından önce çekilirse alttaki sürekli diş gelişimini henüz tamamlanmadığından sürüp ağızdaki yerini alamayacaktır. Bu ise yanda mevcut olan dişlerin hemen çekim boşluğuna doğru yer değiştirmesine ve alttaki sürekli dişin yerleşebilmesi için yeterli boşluğun kapanmasına neden olur. Yer bulamayan sürekli diş ise ya gömülü kalacak ya da bulduğu boşluktan, eğri pozisyonda sürecektir.