kitaplık

BUHÂRÎ VE MÜSLİM’DEN İNCİ MERCAN HADİSLER

Mustafa Mirza DEMİR

Genel itibarıyla Hz. Peygamber’in mübarek sözlerini, emir ve yasaklarını ihtiva eden “hadis”, İslami ilimlerin içerisinde çok önemli bir yer tutar. Allah Resulü’nün (s.a.s.) zatını, yaşayışını ve sünnetini öğreten hadisler sayesinde, yüce kitabımız Kur’an’da hiç bahsedilmeyen ya da yer yer temas edilse de hakkında detaylı bilgi verilmeyen ahiret ve kabir hayatı, yeniden dirilme, mahşer, hesap, mizan, cennet ve cehennem hayatı gibi mevzular hakkında bilgi sahibi olmaktayız. Yine hadis-i şeriflerde muhteva olarak güzel ahlak, maneviyatımızı olgunlaştıracak kurallar, düzenli ve huzurlu bir aile hayatı, sosyal hayatı ve ticari münasebetleri düzenleyen hükümler gibi içtimai meseleler aydınlatılır. Böylece hadisler, inanç konularından ibadet hayatına, hak hukuktan ahlaka kadar uzanan geniş bir çerçevede Kur’an’ın uygulamalı hâlini açıklamalı olarak bütün insanlığa sunan bereketli metinlerdir.
Saadet asrında yaşanan ve oradan sonsuza uzanan, Hira’dan yeryüzünün tamamına ve tüm zamanlara yayılan nebevi örnekliğin remzi olan hadisler ve hadis ilmi, İslam tarihi boyunca hep kıymet görmüştür. Hadislerin muhtevası kadar önemli olan bir diğer husus ise muhteviyatı (hadis metinleri) nakleden kişilerin (ravi) güvenilirliğidir. Ravilerin incelenmesi, güvenilirlik derecelerinin araştırılması, hadis naklinde zayıf ve yetersiz olanların tespit edilerek rivayetlerine tedbir alınması ise muhaddislerin ana gayesidir. Zamanla ravilerin güvenilirlik derecesine göre hadislerde sıhhat kategorileri (sahih, hasen ve zayıf hadis gibi…) belirlenmiş, bu sınıflandırmalara göre de hadis metinlerinin derlendiği eserler kaleme alınmıştır.
İslami literatürde “sahih hadis” dendiğinde akla gelen iki büyük isim, Muhammed b. İsmail el-Buhari (256/870) ile İmam Müslim el-Kuşeyri’dir (261/875). Bu iki âlimin es-Sahih adlı eserleri, İslam âlimleri tarafından hadis kitaplarının en güvenilir ve sağlamı olarak kabul edilir. Yaklaşık 7500’er sahih hadisi ihtiva eden bu iki önemli eserin üzerinde ittifak ettiği (ortaklaşa rivayet ettikleri) hadisler ise “müttefekun aleyh” olarak adlandırılır. Türkiye Diyanet Vakfı yayınları arasında yerini alan, Mısırlı ilim adamı Muhammed Fuâd Abdülbâkî’nin derlediği Buhârî ve Müslim’den İnci Mercan Hadisler (klasik literatürdeki adıyla el-Lü‘lü‘ü ve’l-Mercân) isimli iki ciltlik eseri, iş bu müttefekun aleyh hadisleri bir araya getirmeyi amaçlıyor. Daha önce yapılan tercümelerin aksine, çeviri esnasında aşırı uzun cümlelerden ve gereksiz kelime kullanımından kaçınılarak büyük bir titizlikle hazırlanılan ve metinlerin anlaşılır ve açıklayıcı olmasına büyük önem verilen eserin tercümesi, dört kişilik ehil bir heyet tarafından gerçekleştirildi. Sonrasında gerek Arapça gerekse Türkçe metinlerin tashih ve son okumalarında, ilmî ve edebî redaksiyonunda epeyce hatırı sayılır bir ekibin titiz çalışması sonucu iki ciltlik bu kaynak eser, raflardaki yerini aldı. Birinci ciltte biyografiler, müellifin ön sözü ve kitabın yazımında benimsenen yöntem gibi başlıklardan sonra “İman”, “Temizlik”, “Bayram Namazları”, “Zekât”, “Oruç”, “İtikâf” ve “Hac” gibi ahlaki ve amelî başlıklar altında sahih hadislere yer verilmiş. İkinci ciltte ise “Alışveriş”, “Vasiyet”, “Yargı Kararları”, “Adap” ve “Selam” gibi başlıklar altında içtimai hayata dair sahih hadisler alıyor.
İslami ilimler alanında önemli bir yeri olan ve modern dönemde kıymetini yıllarca yitirmeyen Muhammed Fuâd Abdülbâkî’nin Buhârî ve Müslim’den İnci Mercan Hadisler adlı kitabının iki ciltlik tercümesini okurlarımızın istifadelerine sunar, herkese bereketli okumalar dileriz.