ÇOCUKLARA
İBADET BİLİNCİ KAZANDIRMANIN ÖNEMİ

Doç. Dr. Hamza AKTAŞ
Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Çocukların hayatlarının ilk yıllarında ebeveynleri ile kurdukları iletişim, onların kişisel gelişimleri ve değerlerini şekillendirmeleri açısından son derece önemlidir. Özellikle manevi değerler noktasında çocuklara doğru bilgi aktarımı ve bilinç kazandırılması, aile içi iletişimin kalitesiyle doğrudan ilişkilidir.
Aile içi iletişim, aile bireyleri arasında duygusal bağların güçlenmesine, anlayışın artmasına ve birlikte yaşama kültürünün oluşturulmasına yardımcı olur. Bu bağlamda, çocukların dinî açıdan doğru bir şekilde yetiştirilmeleri için aile içi iletişimin nitelikli bir şekilde yürütülmesi gerekmektedir. İbadet, dinî vecibelerin yerine getirilmesi, dua etme gibi konular çocukların hayatlarında önemli bir yer tutar. Bu konularda doğru bilgiye sahip olmaları ve bilinçli bir şekilde hareket etmeleri, onların dinî kimliklerinin sağlam bir temel üzerine oturmasını sağlar.
Aile bireyleri arasında hoşgörü, anlayış, sevgi ve saygı temelinde kurulan iletişim, çocukların da bu değerleri özümsemelerine yardımcı olur. Ayrıca, aile içi iletişimde açık ve net bir dilin kullanılması, çocukların dinî konularda doğru bilgiye ulaşmalarını sağlar.
Çocukların Dinî ve Manevi Gelişimi
Aile, çocukların dinî ve manevi gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Çocukların dinî ve manevi değerlerle büyümesi, onların hayatları boyunca sağlam bir temel oluşturmasına yardımcı olur. Bu süreçte ibadet bilincinin kazandırılması da ailenin sorumlulukları arasındadır. Aile, çocuklara ibadetin önemini ve nasıl yerine getirilmesi gerektiğini öğretmekle görevlidir. Çünkü Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır: “Ailene namazı emret; kendin de ona sabırla devam et...” (Tâhâ, 20/132)
Ailede çocuklara ibadet bilincinin kazandırılması, onların ruhsal yönden sağlıklı bir gelişim göstermelerine yardımcı olur. İbadetlerin düzenli bir şekilde yerine getirilmesi, çocukların manevi olarak güçlenmelerine ve kendilerini daha iyi hissetmelerine katkıda bulunur. Ayrıca ibadetler, çocukların Allah’a olan bağlılıklarını artırarak onların dinî duygularının gelişmesine katkı sağlar.
Ailede ibadet bilincinin kazandırılması, çocukların topluma karşı sorumluluklarının farkında olmalarını sağlar. İbadetler, çocuklara yardımseverlik, paylaşma ve adalet gibi erdemleri öğretir. Bu erdemler, çocukların topluma karşı duyarlı bireyler olmalarını sağlayarak onların sosyal gelişimlerine destek olur.
Ailede ibadet bilincinin kazandırılması, çocukların karakter gelişimine olumlu etki eder. İbadetler, çocuklara sabır, hoşgörü ve saygı gibi değerleri öğretir. Bu değerler, çocukların yaşamları boyunca karşılaşacakları zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olur ve onların karakterlerinin olgunlaşmasına katkıda bulunur.
Ailede Manevi Atmosferin Oluşturulması
Ailede manevi atmosfer, çocukların ibadet bilincini kazanmalarında büyük bir etkiye sahiptir. Manevi atmosfer, ailenin içinde yaşayarak oluşturduğu dinî ve manevi değerlerin bir bütünüdür. İbadet, bu manevi atmosferin bir parçası olarak çocuklara öğretilir ve onların hayatlarının vazgeçilmez bir parçası hâline gelir.
Ailede manevi atmosferin çocuklara ibadet bilincini kazandırmadaki katkısı, çocukların ibadetleri anlamalarını ve içselleştirmelerini sağlar. Çocuklar, ailelerinden aldıkları örneklerle ibadetin önemini kavrayabilir ve bu sayede ibadetleri sadece bir görev olarak değil, aynı zamanda bir sevgi ve saygı eylemi şeklinde algılar. Ayrıca, ailede oluşturulan manevi atmosfer sayesinde çocuklar ibadetlerini düzenli bir şekilde yapmayı alışkanlık hâline getirirler.
Ailede çocuklara ibadet bilinci kazandırmak için çeşitli kaynaklar kullanılabilir. İşte bazı öneriler:
Aile İçi İbadet Pratiği
Aile içi ibadet pratiği, çocuklara ibadet bilincini kazandırmada önemli bir rol oynamaktadır. Aile üyeleri, çocuklara ibadetin nasıl yapıldığını göstererek ve onları aile ibadetlerine dâhil ederek bu bilinci pekiştirebilir. Bu pratiğin temel amacı, çocuklara dinin önemini ve ibadetin hayatlarındaki yerini öğretmektir. Aile içinde yapılan ibadetler, çocuklara örnek oluşturarak onların da bu alışkanlıkları kazanmalarına yardımcı olur. Ayrıca, aile içi ibadet pratiği sayesinde çocuklar, ibadetin sadece bireysel bir eylem olmadığını, aynı zamanda ailece yapılan bir aktivite olduğunu da öğrenirler. Bu da onların aile bağlarını güçlendirmeye ve birlikte vakit geçirmenin önemini kavramalarına yardımcı olur.
Bilgi ve Deneyim Paylaşımı
Aile içi ibadet konusunda bilgi ve deneyim paylaşımı yapmak, çocukların ibadet pratiği konusunda daha bilinçli olmalarını sağlar. Aileler, çocuklarına kendi ibadet deneyimlerini anlatarak onların bu konuda daha fazla bilgi sahibi olmalarını; çocuklarına ibadetin faydalarını ve önemini anlatarak onların bu konuda daha motive olmalarını; çocuklarına ibadet konusunda rehberlik ederek onların doğru bir şekilde ibadet etmelerini sağlayabilirler. Aileler, çocuklarına ibadetin sadece dinî bir görev olmadığını, aynı zamanda manevi bir bağlantı ve huzur kaynağı olduğunu anlatarak onların ibadete daha olumlu bir bakış açısı geliştirmelerine yardımcı olabilirler.
Rol Model Olma
Çocuklar, ailelerinden gördükleri davranışları taklit ederler. Bu nedenle, ailelerin ibadet konusundaki tutum ve davranışları, çocukların da bu konuda nasıl bir tutum geliştireceklerini belirleyebilir. Hz. Peygamber (s.a.s.), bir hadis-i şeriflerinde; “Kolaylaştırın, zorlaştırmayın; müjdeleyin, nefret ettirmeyin.” (Buhari, Cihad, 164) buyurmaktadır. Dolayısıyla ailelerin çocuklara ibadet bilinci kazandırmasında kolaylaştırmak, zorlaştırmamak; müjdelemek, nefret ettirmemek temel metot olmalı, daima çocuklara sevgi, şefkat ve merhametle davranılmalıdır. Çocuklar, ailelerinin ibadetlerini düzenli bir şekilde yaptıklarını gördüklerinde, onların da bu alışkanlığı kazanmaları daha olasıdır. Ebeveynler çocuklarına ibadetin nasıl yapılacağını öğretmeli ve onlara ibadetin anlamını açıklamalıdır. Aileler, çocuklarına ibadetin sadece dini bir görev olmadığını, aynı zamanda ruhsal bir bağlantı ve manevi tatmin sağlayan bir pratik olduğunu da öğretmelidir. İbadetin sadece dinî görevlerin yerine getirilmesi olarak değil, aynı zamanda Allah’a yakınlaşma ve iç huzur bulma amacıyla yapılan bir eylem olduğunu çocuklara anlatmalıdır. Ayrıca, aileler çocuklarına ibadetin günlük hayatın her anında yapılabilen bir uygulama olduğunu; örneğin, sabah kalktıklarında teşekkür etmek veya zor bir durumda dua etmek gibi günlük hayatta karşılaşılan durumlarda da ibadet edilebileceğini öğretmelidir.
Üç Ayları ve Ramazanı Fırsat Bilmek
Ebeveynlerin çocuklarına ibadet bilinci kazandırmasında üç aylar ve ramazan ayını fırsat olarak görülebilir. Çocuklara oruç tutmanın dinî ve manevi faydaları hakkında bilgi vermek, onların oruç tutmaya motive olmalarını sağlayacaktır. Bu aylar; ibadet, dua, sadaka ve manevi kazançların arttığı mübarek zaman dilimleridir. Ayrıca, anne babalar çocuklarına iftar ve sahur yapmanın önemini anlatarak, onların bu güzel geleneği yaşamalarına destek olabilirler.