TÜRKİYE YÜZYILINDA DİYANET VE DİN HİZMETLERİ

Doç. Dr. Burhan İŞLİYEN
Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı

Diyanet İşleri Başkanlığı, Cumhuriyet’in ilanından yaklaşık dört ay sonra 3 Mart 1924 tarihinde kurulmuştur. Kuruluşundan günümüze tüm hizmet birimleriyle İslam dininin itikat, ibadet ve ahlakla ilgili esaslarını toplumumuzun tamamına aktarmayı gaye edinen Başkanlığımızın asli görevi din hizmetleridir. Başkanlığımız, İslam dininin ana kaynaklarına dayalı sağlam bilgiyi esas alarak ve her türlü siyasi görüş ve düşüncenin üstünde kalarak millî birlik ve dayanışmayı temin etmeyi, kardeşlik, yardımlaşma ve fedakârlık başta olmak üzere yüce dinimizin prensiplerini bütün vatandaşlarımıza tanıtmayı, manevi ve ahlaki değerlere bağlılıklarını artırmayı hedeflemektedir.
01.07.2010 tarihli ve 6002 sayılı “Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” ile Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Bu kapsamda; Genel Müdürlük bünyesinde İrşat Hizmetleri Daire Başkanlığı, Cami Hizmetleri Daire Başkanlığı, Aile ve Dini Rehberlik Daire Başkanlığı, Sosyal ve Kültürel İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlığı, Göç ve Manevi Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı, Zekât Hizmetleri Daire Başkanlığı adıyla 6 daire başkanlığı teşekkül ettirilmiştir. Bu tarihten sonra il, ilçe, belde, mahalle ve köy olmak üzere ülkemizin her noktasında toplumu din konusunda aydınlatmak ve sahih dinî bilgiyi vatandaşlarımıza en iyi şekilde sunmak amacıyla ülkemizdeki tüm cami ve mescitleri ibadete açmak ve yönetmek gibi hizmetler Din Hizmetleri Genel Müdürlüğünün koordinesinde yürütülmeye başlamıştır. Bugün ülke genelinde yaklaşık 90 bin camide cami görevlileri marifetiyle cami merkezli din hizmetleri deruhte edilmektedir.
Aile, kadın, çocuk, genç, engelli gibi toplumun farklı kesimlerine yönelik cuma gecesi ve sabah namazı buluşmaları başta olmak üzere, belirli periyotlar dâhilinde muhtelif vakitlerde cami buluşmaları icra edilmektedir.
Camilerimizde namaz öncesi veya sonrasında cemaate yönelik cami dersleri yapılmakta, merkezî camilerde “İlim ve Hikmet Dersleri” başlığıyla üniversite ve Diyanet Akademisinde görevli hocalarımızın riyasetinde geleneksel ders halkaları tertip edilmektedir.
Camiyi merkeze alarak hayata dokunmak üzere din görevlilerince haneler, siteler, kahvehaneler ziyaret edilmekte, bu ziyaretler vesilesiyle kısa programlar icra edilerek vatandaşlarımız caminin manevi atmosferinde buluşmaya davet edilmektedir.
Fiziki alt yapısı müsait olan camilerde çocukların ve gençlerin zamanlarını değerlendirebilecekleri, kitap okuyup araştırma yapabilecekleri okuma salonları açılmakta, gönüllülük esasına göre dinî içerikli etkinlikler düzenlenmektedir.
Kurulduğu günden bu zamana inşa edildiği sağlam temeller üzerinde hizmet anlayışını asrın gereklerine göre geliştiren Başkanlığımız, her hafta hutbe metinlerini hazırlayarak 81 il müftülüğüne göndermekte, mezkûr hutbelerin Arapça, Almanca, Fransızca, İngilizce, İtalyanca, İspanyolca ve Rusça tercümeleri ve seslendirmelerini yaparak Din Hizmetleri Genel Müdürlüğünün web sayfasında yayınlamaktadır.
Dini istismar eden FETÖ, DEAŞ, PKK vb. yapılara karşı Kur’an ve sünnete dayalı sahih dinî bilgi ile toplumumuzu aydınlatmak gayesiyle ülke genelinde çeşitli kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde toplumun farklı kesimlerine yönelik 15 Temmuz, 18 Mart gibi önemli zaman dilimlerinde konferanslar, seminerler gerçekleştirilmektedir.
Mevlid Kandili’ni kapsayan hafta içinde, Peygamberimizi anmak, anlamak ve onun çağları aşan mesajlarını insanlıkla buluşturmak amacıyla özelde toplumumuz, genelde insanlık için ele alınması önem arz eden bir konu/tema etrafında çeşitli faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Ayrıca Mevlid-i Nebi Haftası’nda yurt içi ve yurt dışı programları, Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu ve birçok konferans düzenlenerek belirlenen nebevi mesaj çerçevesinde toplumsal bir duyarlılık ve hassasiyet oluşturulmaya çalışılmaktadır.
Ailenin dinî ve ahlaki temeller üzerine kurulmasına ve tüm aile bireylerinin güçlendirilerek ailenin korunmasını sağlamaya yönelik hizmetler sunulmaktadır. Dinî ve manevi rehberliğin yanında toplumda aile olmanın öneminin farkında olan, sorumluluk bilincine sahip bireylerin oluşturduğu sağlıklı aile yapısının meydana gelmesine ve modern zamanın getirdiği aile ve aile fertlerine yönelik sorunların çözümüne katkı sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Aileye yönelik hizmetleri planlamak ve yürütmek gayesiyle 356 ilçede, 437 noktada oluşturulan Aile ve Dini Rehberlik Büro/Merkezlerinde kadın erkek, yaşlı genç, toplumun her kesimine hizmet sunulmaktadır.
Yeni evli veya evliliğe adım atacak nişanlı çiftlere; sevgi, merhamet, adalet ve emanet bilinci gibi aileyi ayakta tutan değerler hususunda Kur’an ve sünnet ışığında bilgi vermek amacıyla “Evliliğe İlk Adım” seminerleri verilmektedir. Aile bireylerine yönelik eğitim içerikli farkındalık programlarına önem verilmekte, İslam’da anne babanın sorumlulukları, Kur’an ve sünnetten iyi baba örnekleri, baba çocuk iletişimi gibi konularda baba ve baba adayı olan vatandaşlarımıza yönelik “Baba Okulu Seminerleri” düzenlenmektedir.
Başkanlığımızca çocuk evi, çocuk evleri sitesi ve çocuk destek merkezleri vb. sosyal hizmet kurumlarında ikamet eden çocuklara, değerler eğitimi verilmektedir. Ayrıca çocukların hem psikososyal gelişimlerine hem de değer bilincine sahip, topluma yararlı bireyler olarak yetişmelerine katkı sağlanması amacıyla Gençlik ve Spor Bakanlığı ile işbirliği hâlinde “Değerler Eğitimi” başlığı altında millî ve manevi değerlerimiz etkinliklerle kazandırılmaya çalışılmaktadır.
Millî ve manevi değerlerin canlı tutulmasına yönelik sosyal ve kültürel içerikli din hizmetleri çalışmaları yürütülmektedir. Çeşitli kurum ve kuruluşlarla gerçekleştirilen protokoller kapsamında ülke genelinde yurtlarda, gençlik merkezlerinde, kamplarda manevi danışmanlar görevlendirilmektedir. Tüm il ve ilçelerde görevlendirilen gençlik koordinatörleri marifetiyle gençlik çalışmaları bir bütün içerisinde koordineli bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Ülke genelinde bulunan 527 Diyanet gençlik merkezi, 569 Diyanet okuma salonu ve 63 Diyanet genç ofis ile birlikte gençlere yönelik sosyal ve kültürel içerikli din hizmetleri faaliyeti düzenlenmektedir.
Göçmenler konusunda milletimizin özünde yer alan misafirperverlik ve ensar ruhunun harekete geçirilmesine rehberlik ederek göçün ortaya çıkardığı psikososyal durumların gerektirdiği perspektifle göçmenlere yönelik din hizmetleri sunulmaktadır. Mevsimlik tarım işçileri, yurt içinde yerleşim yerlerindeki göçmenler, geçici barınma merkezlerinde yaşayan göçmenler ile Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı harekâtlarıyla terörden arındırılan sınır ötesi bölgelerde yaşayan insanların din hizmetlerine ulaşımı, toplumumuza uyumu, zararlı ve istismarcı yapılardan korunması, ihtiyaç sahibi olanlara Türkiye Diyanet Vakfı ile işbirliği içerisinde insani yardımların ulaştırılması, sınır ötesi bölgelerde ibadethaneler ile dinî müesseselerin inşası ve tadilatı gibi alanlarda faaliyet yürütülmektedir. Ayrıca ilgili kurum ve kuruluşlarla imzalanan işbirliği protokolleri çerçevesinde göçmenler dışında hükümlü, tutuklu, yükümlü ve ailelerine; hasta, hasta yakını ve sağlık çalışanlarına; engelliler, bağımlılar, afetzedeler ve bu kesimlerin ailelerine de manevi danışmanlık hizmetleri sunulmaktadır.
Başkanlığımız süreç içerisinde hizmet alanının artmasının doğal bir sonucu olarak kurumsal açıdan büyümeye ve gelişmeye devam etmiştir. Bu kapsamda, diğer ibadetlerde olduğu gibi zekât ibadetinin ifası ve koordinesinin daha etkin ve verimli bir yapıya kavuşturulması amacıyla kurulan Zekât Hizmetleri Daire Başkanlığınca TDV ile işbirliği hâlinde hayırsever halkımızın zekâtlarının yurt içinde ve yurt dışında olabildiğince geniş kitlelere ulaştırılması amacıyla çalışmalar yapılmakta, zekât verebilir durumda olan tüm vatandaşlarımızın zekâtlarını ibadet şuuruyla yerine getirebilmeleri hususunda kendilerine rehberlik edilmektedir. Ayrıca kurban bayramında ibadet maksadıyla kurban kesmek isteyen vatandaşlarımızın kurbanlarını dinî hükümlere, sağlık şartlarına ve çevre temizliğine uygun bir şekilde bizzat kesmelerine veya vekâlet yoluyla kestirmelerine yardımcı olunmakta ve kurban kesilecek yerlerin belirlenmesi amacıyla gerekli usul ve esaslar düzenlenerek bu hizmetlerin ülkemiz genelinde sistemli bir şekilde yürütülmesi gayesiyle Başkanlığımız görev alanı içerisine giren hususlarda gerekli tedbirler alınmaktadır.
Müslüman birey, hayatın gayesinin Allah’ın rızasını kazanmak olduğunun bilincindedir. Bu gayeye ulaşmak için Kur’an ve sünneti esas alarak sunulan din hizmetleri hayati önemdedir. Diyanet İşleri Başkanlığımızda görev alan herkes, unvanı ne olursa olsun sağlıklı din hizmeti sunma çabasının içinde yer almaktadır. Her geçen gün büyüyen ve güçlenen bu çaba Rabbimizin izniyle bütün dünyada dinimiz İslam’ın iyilik ve güzelliklerinin makes bulmasını sağlayacaktır.