ÜRTİKER

Dr. Feyzullah YADİ

Ürtiker, toplumda bilenin ismiyle kurdeşen, ortası soluk çevresi kızarık yüzeysel derinin kaşıntılı lezyonlarından oluşan, genelde ani başlayan bir cilt hastalığıdır. Lezyonları “Kızarır, kaşınır, kabarır ve kaybolur.” şeklinde tarif etmek mümkündür. Vücudun herhangi bir yerinde ödemli plaklar şeklinde kendini gösterir. Bu lezyonlar farklı nedenler ve farklı mekanizmalarla ortaya çıkmaktadır. Genellikle 20-40 yaş arası nüfusta sık gözükmektedir.

Ürtikerde lezyonlar yirmi dört saatten daha kısa sürer ve genellikle tekrarlama eğilimindedir. Hastalar tarafından "bata çıka devam eden kurdeşen" şeklinde tanımlanan bu durum, altı hafta kadar sürebilir. İşte bu klinik tabloya “akut ürtiker” adı verilmektedir.

Kronik ürtikeri akut ürtikerden ayıran kriter ise süresidir. Hastalarda altı haftayı geçen ürtiker lezyonları mevcut ise bu durum artık kronik ürtiker olarak tanımlanmaktadır. Unutulmamalıdır ki akut olsun kronik olsun ürtikerde tek bir lezyon yirmi dört saatten uzun sürmemektedir.

Ürtiker Sınıflandırması

• Akut Ürtiker (6 haftadan az)

• Kronik ürtiker (6 haftadan fazla)

-Kronik spontan ürtiker

-Kronik uyarılabilir ürtiker

o Soğuk ürtikeri (Soğuk havaya, suya ya da cisme dokunulduğunda)

o Sıcak ürtikeri (Sıcak cisimlere, suya ya da havaya maruz kalındığında)

o Solar ürtiker (Belirli dalga boyunda güneş ışığına maruz kalındığında)

o Dermografizm (Kalem, tırnak ucu gibi sert bir cisimle çizildiğinde)

o Kolinerjik ürtiker (Egzersiz, sıcak su, baharatlı yiyecekler ve heyecan sonucunda vücut ısısının arttığında)

o Akuajenik ürtiker (Herhangi bir sıcaklıkta su ile temas edildiğinde)

o Temas ürtikeri (Sıkı çorap giyme, ağır sırt çantası taşıma gibi nedenlerle vücudun herhangi bir bölgesine basınç uygulandığında)

o Vibratuvar ürtiker (Mikser kullanmak, bisiklete binmek gibi vibrasyon yapan makinalara temas edildiğinde)

Ürtikerin Sebepleri (Ürtiker Etiyolojisi)

Ürtiker etiyolojisinden sorumlu tutulan faktörler idiyopatik (nedeni belli olmayan) ve bir etkene bağlı oluşan ürtiker olarak ikiye ayrılabilir. Akut ürtikerin çocuklardaki en sık nedeni besinler ve enfeksiyonlar; yetişkinlerde ise ilaçlardır. Kronik ürtikerin en sık sebebi idiyopatiktir. Ürtikerin çölyak, ülseratif kolit, crohn gibi bazı otoimmün hastalıklarla da birlikteliği gözlemlenmiştir.

Ürtiker Tedavisi

Ürtiker tedavisi için ilk yapılması gereken şey, ürtikere sebep olabilecek etkenlerin araştırılıp saptanması ve hastanın şikâyetlerinin semptomatik olarak giderilmesi olacaktır. Hastaların fiziksel tetikleyiciler, gıdalar, ilaçlar gibi tespit edilebilen, hastalığa sebep olan etiyolojik etken veya etkenlerden kendilerini uzak tutmaları tavsiye edilir. Özellikle kronik ürtikerlerde etkenin çoğu zaman nedeni belli olmadığı için ilaç tedavisine ihtiyaç duyulmaktadır. Antihistaminik grubu ilaçlar tedavide en güçlü ve etkili ilaç grubunu oluşturmaktadır. Ancak antihistaminik ilaçları doktor kontrolü olmadan almak, özellikle hamile ya da emziren, kronik hastalığı olan ya da başka ilaçları kullanan bireylerde istenmeyen yan etkilere yol açabilir. Bu nedenle herhangi bir ilacı kullanmaya başlamadan önce mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Kronik ürtiker çok uzun süre devam edebileceğinden bireyin uyku düzenini bozabilir ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Ancak alınacak birkaç basit önlem tekrarlayan reaksiyonları önlemeye veya hafifletmeye yardımcı olabilir:

• Bol ve hafif giysiler tercih etmek

• Cildin çizilmemesine dikkat etmek

• Güneş kremi kullanmak

• Kimyasal içerikli sabunlar kullanmaktan kaçınmak

• Lezyonların görüldüğü bölgeleri losyon veya krem ile rahatlatmak

• Bilinen tetikleyicilerden kaçınmak