Yeşil Alan

Şule TÜZÜN

Genellikle saksı çiçeği veya kesme çiçek olarak yetiştirilen orkideler phalaenopsis, cymbidium, miltonia, paphiopedilum, dendrobium gibi türleriyle bilinir. Bu türler arasında en yaygın olan orkideler ise toplum arasında phal olarakta bilinen phalaenopsislerdir. Uzun süre çiçekli kalmaları, az su istemeleri ve bir sonraki seneye tekrar çiçek açmaları bu orkideyi en beğenilen ve evlerde de en çok yetiştirilen çeşit yapıyor. Evimizin en güzel köşelerine yerleşen orkidelerin güzelliklerini korumak için birtakım bakım istekleri vardır.

Öncelikle bitkimiz uygun bir saksı ve iyi oluşturulmuş bir harç ortamında olmalı. Saksı değiştirme iki yılda bir yapılsa yeterli olur. Saksımızın şeffaf olmasına özen göstermeliyiz. İki yıl içerisinde saksı boyunu değiştirmesek de harcını yenileyebiliriz. Orkide harcını yenilerken bitkimizin çiçekli olmadığı zamanları tercih etmeliyiz. Orkideler için suyu çok tutmayan topraklar tercih edilmelidir. Bunun için ağaç kabukları, yosun, şişe mantarı, kömür gibi materyaller içeren saksı harçları kullanabiliriz. Doğru bir toprak seçimi yapılmamışsa kökler düzgün gelişmez veya direkt çürüyebilir.

Orkidelerin sıcaklık istekleri geceleri 15 °C gündüzleri ise 27 °C civarındadır.

Tropik bir bitki olan orkide için kuşkusuz en temel ihtiyaçlardan birisi de nemdir. Saksıda yetişen orkidelerin bir püskürtücü yardımı ile her sabah yapraklarına ılık su püskürtülmeli ve bu sırada suyun çiçeklere gelmemesine dikkat etmeliyiz. Yine saksısına koyacağımız birkaç parça buz bitkimizin nemli kalmasına yardımcı olacaktır.

Aşırı sıcak kuru ve havasız ortamlardan hoşlanmayan orkideler kış aylarında dahi havadar mekânları isterler. Ancak hava akımına karşı korumak orkidelerimizin güzel görüntüsünü koruması için önemlidir. Bu yüzden pencere önleri pek ideal değildir. Bitkimizi havalandırmak istediğimizde hava akımından korunaklı yerleri tercih etmeli ve yapraklarının güneşten yanmamasına özen göstermeliyiz. Bunun için en ideal zaman ilkbahar sonu diyebiliriz.

Fazla sulama orkidelerde çoğunlukla diğer faktörlerden daha fazla zararlı etki yapmaktadır. Orkidelerimizin kalitesini korumak için sulama ve su kalitesine oldukça önem vermeliyiz. Orkideler toprak tabakası tamamen ıslanıncaya kadar sulanmalıdır. Bundan sonraki sulama ise toprak kurumaya başlamadan yapılmamalıdır. Toprak yüzeyinin kurumaya başlaması iklim koşullarına, kabın yapıldığı madde ve çeşidine, bitkinin yaşına bağlıdır. Kullandığımız suyun kalitesi doğru sulama kadar önemlidir. Kireçli sular orkideler için ölüm fermanıdır denilebilir. Varsa evimizde su arıtma sistemi suları veya yine evimizde kaynatıp soğutup beklettiğimiz sular sulama suyu olarak tercih edilebilir. Sulama saati olarak özellikle phal türleri için sabah saatlerini tercih edersek gece kök çürümesini önlemiş oluruz.

Azot oranı düşük gübre ile ayda bir kez etikette yer alan sulandırma oranının dört katı sulandırarak gübreleme yapabiliriz. Toz veya granül gübrelerden kaçınalım. Gübrelemeyi mutlaka sulama yaptıktan sonra yapalım aksi hâlde köklerinin yanmasına neden oluruz.

Orkideler ağırlıklı olarak ilkbahar ve sonbaharda olmak üzere yılda iki kez çiçek açarlar. Orkidelerde budama; ölü kısımların çıkarılması, şekil verme ve yeniden çiçek oluşumunun sağlanması amacıyla yapılır. Kurumuş ya da sararmış yapraklar ve dallar gövdeye yakın yerden, bitkinin gövdesine zarar vermeden kesilmelidir. Çiçeklenme dönemi bittiğinde alttan yukarıya çiçek gözlerini sayarak 2. ya da 3. boğumun hemen üstünden kesilir.

Orkidelerinizin yapraklarında yapışkan ve kül rengi küflerin olması çiçeğinizin kötüleştiğinin belirtisidir. Gözle görünür olanları elimizle temizleyip yapraklarda kalanları bir kapta bir damla bulaşık deterjanı ve ılık su karıştırarak yumuşak bir bez yardımıyla silebiliriz. Sorun hâlâ devam ederse orkideler için uygun olan bir insektisit (böcek ilacı) kullanabilirsiniz. Bitkinin yapraklarında herhangi bir sararma ya da lekelenme; köklerinde ise bir çürüme ya da küflenme varsa bu yapraklar veya kökler steril bir makas ya da bıçak ile kesilip alınmalıdır. Kesildikten sonra hastalık devam ediyorsa uygun bir mantar veya bakteri ilacı kullanmak gerekmektedir.