Makale

İLTİHAPLI EKLEM ROMATİZMALARI

İLTİHAPLI EKLEM ROMATİZMALARI

Prof. Dr. Metin Özgen
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji Bilim Dalı

İltihaplı Eklem Romatizması Nedir?

İltihaplı eklem romatizmaları tek bir hastalık olmayıp vücutta başlıca eklemler olmak üzere pek çok organ ve sistemi tutabilen hastalıklardır. Eklemlerde iltihaba yol açan pek çok romatizmal hastalık vardır. Hatta eklem tutulumunun pek az olduğu ya da hiç olmadığı iltihaplı romatizmalar da mevcuttur.

İltihaplı eklem romatizmaları tutulan eklemlerde şişlik ve ağrıya yol açar. Ancak bu durum, kalça ekleminde görünür olmaz, ayrıca leğen kemiği ve omurga tutulumlarında da şişlik olmaz. Eklemlerde şişlik olmadan iltihaplı eklem romatizması olması pek olağan değildir. Büyük eklemleri tuttukları zaman eklemlerde sıcaklık da hissedilir. Ağrı kesiciler ile ağrılarda rahatlama olur. Eklem şişliğini bacaklardaki ödem ile karıştırmamak gerekir. İltihaplı eklem romatizmalarının önemli bir bulgusu da sabah tutukluluğudur. Sabah tutukluluğu (iltihaplı eklemin kolay hareket ettirilememesi ya da hareketlerde ağrı olması) en az 30 dakika sürer. Ayrıca iltihaplı eklem romatizmalarında ağrı, hareketle azalır, istirahat ile artar.

İltihaplı Eklem Romatizmalarından Ne Zaman Şüphelenmeliyim?

İltihaplı eklem romatizmaları çoğunlukla genetik geçiş gösterir (ırsidir). Anne, baba, kardeş ya da çocuklarında iltihaplı eklem romatizması olan bireylerde, iltihaplı eklem romatizması gelişme olasılığı, olmayanlardan biraz daha yüksektir. İltihaplı eklem romatizmaları bulaşıcı hastalıklar olmayıp temas ile kişiden kişiye geçmez. İltihaplı eklem romatizmaları çoğunlukla ömür boyu süren hastalıklardır. Bir kısmı yaşlandıkça daha ılımlı bir seyir gösterebilir. Yine çocukluk çağında görülen romatizmal ateş ömür boyu sürmeyebilir. Günlük ateş atakları ve eklem şişliği şeklinde belirti gösteren bir kısım erişkin Still hastalarında da ömür boyu devam eden seyir görülmeyebilir. İltihaplı eklem romatizmalarının çoğu ömür boyu sürdüğü için tedavi de ömür boyu sürmektedir. Bu nedenle, hastaların sürekli doktor kontrolünde olması sağlıklı durumlarını sürdürmesi açısından önemlidir.

İltihaplı eklem romatizmaları yalnızca ekleme sınırlı kalmaz. Eklemler dışında cilt, böbrek, akciğer, kalp, göz, beyin, damarlar gibi pek çok organ ve sistem tutulabilir.

İltihaplı Eklem Romatizmalarında Tedavi Süreci

İltihaplı eklem romatizmalarında tedavilerin amacı ağrıları azaltmak, eklemlerde sakatlık gelişmesini önlemek ve eğer iç organ tutulumu varsa onu da kontrol altına almaktır. Pek çok araştırmada eklem romatizması için tedavi alanlarda kalp ve damar sağlığının daha iyi olduğu gösterilmiştir. Daha da önemlisi tedavi alanların almayanlardan daha uzun ve daha kaliteli bir yaşam sürdüğü bilinmektedir.

Günümüzde, iltihaplı eklem romatizmaları hakkındaki bilgilerimiz önemli oranda artmıştır. Hangi hastaların daha şiddetli seyredeceği az çok kestirilebilmektedir. Dahası, iltihaplı eklem romatizmaların tedavisinde yeni çıkan biyolojik tedaviler ve hedefe yönelik tedaviler ile büyük başarılar elde edilmiştir. Bu nedenle, romatoloji uzmanı tarafından takip edilen bir hastada uygun tedaviler verildiği zaman sakatlık gelişmesi çok istisna olarak görünmektedir. Takipsiz ve tedavisiz hastalarda sakatlık gelişebilir mi? Evet, gelişebilir.

İltihaplı eklem romatizmanız varsa çocuklarınızda iltihaplı eklem romatizması gelişmesi olasılığı biraz daha yüksektir ama şikâyeti olmayan kimselere rutin doktor kontrolü ve test yapılması gerekli görülmemektedir.

Halk arasında kireçlenme olarak bilinen durum iltihaplı eklem romatizmalarından farklıdır. Kireçlenmeler yaşlılık ile beraber eklem ve eklem çevresindeki yapıların yıpranması sonucu ortaya çıkmaktadır. İltihaplı eklem romatizmaları ilaçları bu durumlara fayda etmez ve gereksizdir.

İltihaplı eklem romatizmaları yaşlılık hastalığı olmayıp çocukluk çağında bile ortaya çıkabilir. Ankilozan spondilit veya sistemik lupus eritematoz gibi bazı tipleri daha çok 20’li yaşlarda ortaya çıkar.

İltihaplı eklem romatizması olanların uyması gereken bir diyet yoktur. Bunun tek istisnası gut hastalığıdır. Gut hastalığının tedavisinde diyet önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar –özelliklede kortizon- nedeniyle de doktorunuz bazı diyet önerileri verebilir.

Ozon, sülük tedavisi veya hacamat gibi uygulamalar iltihaplı eklem romatizmalarında kesinlikle hiçbir işe yaramamaktadır. Ayrıca, şu zamana kadar romatizmaya iyi geldiği gösterilmiş hiçbir bitkisel ürün yoktur.

İltihaplı eklem romatizmaları önemli hastalıklar olup muhakkak romatoloji uzmanları tarafından takip ve tedavi edilmelidirler.