Makale

Kahve molası

TAVAN ARASI

Galata Köprüsü ve Mürûriyeciler

Sultan Abdülmecid, 1845’te hizmete açılan Galata Köprüsü için gerekli parayı, Galata sarraflarından borçlanmak suretiyle elde etmişti, bu sebeple de köprüyü kullananlardan geçiş ücreti talep edildi. Bu ücret, sonraki yıllarda da köprünün bakım ve onarım masrafları gibi gerekçelerle tahsil edilmeye devam etti. Ücreti tahsil edenlere “mürûriyeci” denmekteydi. Mürûriyeciler, köprüden geçenlerin kolayca fark etmesi için beyaz, toplanan paranın cebe atılmaması için cepsiz bir elbise giyerlerdi. Topladıkları parayı, boyunlarına astıkları çantaya koyarlardı. Mürûriyeciler genellikle genç, kuvvetli ve çevik kişiler arasından seçilirdi. Zira köprüden geçen vatandaşlar zaman zaman ücret ödemekten kaçınırlardı. Köprü ücretinin ödenip ödenmediği konusunda da görevlilerle vatandaşlar arasında tartışmalar olur, bazen olay kavgaya kadar varırdı. Memurlar, topladıkları vergiyi köprünün hem Galata hem de Eminönü tarafında bulunan kulübelerine götürerek amirlerine teslim ederlerdi.

MERAK EDİYORUM

Bazı İnsanların Saçları Neden Kıvırcık?

Saçımızın dokusu, genetik olarak belirlenen fiziksel özelliklerimizden. Ancak kimyasal yapısı aynı olmasına rağmen neden bazı insanların saçları düz, bazılarınınki ise kıvırcık?

Saç, büyük oranda derimizin ve tırnaklarımızın temel bileşeni olan keratinden oluşur. Keratin ipliksi yapıda bir proteindir ve farklı türleri vardır. Keratin proteinlerinin yapı taşı olan ve monomer olarak isimlendirilen molekül birimleri, kimyasal bağlarla birbirine bağlanarak uzun ipliksi yapıyı oluşturur. Keratin proteinlerinin yapısındaki sistein amino asitleri, kükürt atomları içerir ve yapısında kükürt bulunan diğer moleküllerle güçlü kimyasal bağlar oluşturabilir. Sistein amino asitlerinin saç telinin farklı bölümlerindeki sistein moleküllerine bağlanması, saçın kıvrılmasına neden olur.

Saçın kalınlığı ve dokusu, saç kökünün şekline ve büyüklüğüne bağlıdır. Örneğin düz saçların kökleri küre şeklindeyken, kıvırcık saçların kökleri ovaldir. Asimetrik ve yassı şekilli saç kökleri saç telinin kıvrılmasına neden olur.

NELER OLUYOR HAYATTA?

99 Milyon Yıllık Kehribar İçinde Dinozor Fosili

Myanmar’da 99 milyon yıllık kehribarın içinde, bilinen en küçük dinozor fosili keşfedildi. “Oculudentavis khaungraae” ismi verilen 14 milimetrelik kafatasının sahibi dinozorun, bugün en küçük kanatlı türü olarak anılan arı sinek kuşuna benzer ölçülerde olduğu belirtildi. Bugüne kadar keşfedilen en küçük dinozorların yüzlerce gram ağırlığında olduğu düşünülürken yeni türün yaşayan benzeri arı sinek kuşu ise sadece 2 gram. Kehribarın içinde 99 milyon yıl bozulmadan kalan fosil çok iyi durumda ve kafatasında yaklaşık 100 diş bulunuyor.

BİR ACAYİP KELİME

Pestisit

Bakteri, virüs ve haşerelerden mantarlara, yabancı otlardan kemirgenlere kadar birçok canlının zararlı etkilerini ortadan kaldırmak için kullanılan kimyasallar, bazı organik bileşenler, dezenfektanlar gibi maddelere ve yöntemlere “pestisit’” adı veriliyor. Pestisitler, sebze ve meyvelerin doğada zarar görmeden yetişmesi ve yaşam alanlarımızın zararlı mikroorganizmalardan arınması gibi konularda fayda sağlamasının yanında kullanım yanlışlığına bağlı olarak insan sağlığı açısından büyük bir tehdit oluşturabiliyor. Yanlışlıkla solunmasıyla ya da temas sonucu deri yoluyla emilmesiyle kan dolaşımımıza katılıyor, hayati organ ve sistemlerimize ulaşıyor. Akut zehirlenmeler, alerjik reaksiyonlar, genetik hasarlar, kanserler, karaciğer, böbrekler ve kas sistemlerinde bozulmalar, anne karnında bu maddelere maruz kalan fetüste anomaliler gibi kısa ya da uzun dönemde birtakım sıkıntılara neden olabiliyor. Hatta akut pestisit zehirlenmeleri zamanında müdahale edilmezse ölümle sonuçlanabiliyor.

TAKVİM YAPRAĞI

Milli Eğitim Bakanlığı kuruldu. (2 Mayıs 1920)

Soma’da maden faciası meydana geldi. (13 Mayıs 2014)

Mustafa Kemal Paşa Millî Mücadeleyi başlattı. (19 Mayıs 1919)

Nene Hatun vefat etti. (22 Mayıs 1955)

Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethetti. (29 Mayıs 1453)

KISA KISA

Bulaşkan Bakteriler

Bakteriler, dağların tepelerinde, okyanusların dibinde, canlıların ve cansız cisimlerin iç/dış yüzeylerinde yani hemen hemen her yerde yaşarlar. Üstelik birçoğu, aşırı miktarda tuzlu, asidik, bazik, yüksek radyasyon olan, sıcak, soğuk ortamlarda da hayatta kalabilir ve hemen hemen her canlıya bulaşabilirler: Hayvanlara, bitkilere, mantarlara ve hatta diğer bakterilere de!

Yapışkan Virüsler

Virüslerin sadece proteinden bir kılıfları ve genetik malzemeleri vardır; dolayısıyla konak olmaksızın varlıklarını sürdüremezler. Bu nedenle canlı olmayan yüzeylerde, çoğu zaman kısa sürede (birkaç saat ila birkaç gün içinde) parçalanarak dağılırlar.