KAHVE MOLASI

Gülsüm Karapınar

TAVAN ARASI

İslam’da Kitap Sevgisi ve İlk Kütüphaneler

İslam âleminde ulemaya ve talebeye açık ilk kütüphanenin Muâviye b. Ebû Süfyân döneminde (661-680) Beytü’l-Hikme’de kurulduğu kabul edilmektedir. Abbasîler döneminde papirüs yanında kâğıdın yazı malzemesi olarak kullanılmaya başlamasının ve Harun Reşit tarafından 794’te Bağdat’ta bir kâğıt fabrikası kurdurulmasının telif faaliyetlerine, kitap ticaretine ve kütüphanelerin zenginleşmesine müspet tesirleri olmuştur. Kaynaklarda Harun Reşit’in kitap temini için özellikle Bizans’a karşı düzenlettiği seferlerden bahsedilir. Kurtuba’da Endülüs Emevîlerinin kurduğu 400 bin cilt kitaplık kütüphane dünyaca meşhurdu. Selçuklular zamanında sadece Diyarbekr Ulu Câmi kütüphanesinde bir milyon kırk bin kitap vardı. Osmanlılar, ilk kütüphaneyi İznik’te kurdu. Osmanlı kütüphaneleri saray, cami veya medreseye bağlıydı. Müstakil binası olan ilk kütüphane, Sadrazam Köprülü Fâzıl Ahmed Paşa’nın Cağaloğlu’nda yaptırdığı kütüphanedir ve hâlâ ayaktadır.

MERAK EDİYORUM

Hayvanlar Çok Soğuk Koşullarda Nasıl Hayatta Kalabiliyor?

Hayvanların bulundukları iklim koşullarına uyum sağlayabilmelerinin nedeni, vücut sıcaklıklarını düzenleyebilmeleridir. Sıcakkanlı canlılar için besin ihtiyacı hayati öneme sahiptir. Çünkü yedikleri besinlerin küçük bir kısmı vücut kütlesine dönüştürülürken, gerisi sabit bir vücut sıcaklığı oluşturmak için kullanılır. Balina, penguen gibi canlıların derilerinin altındaki yağ tabakası, ısıyı yavaş ilettiğinden vücut sıcaklıklarını sabit kalır. Karada yaşayan canlıların tüyleri, soğuktan etkilenmelerini engeller.

Soğukkanlı canlıların vücut ısıları, ortam soğukken düşük, ortam sıcakken yüksektir. Ayrıca bu canlılarda doğal bir donma önleyici mekanizma vardır. Donma noktasının altındaki sıcaklıklarda hücre dışındaki su donmaya başlar. Bu durumda sıvı hâldeki su, hücre dışına taşınırken hücre içindeki bazı maddeler donma sıcaklığını düşürerek hücre içindeki suyun donmasını önler. Hücre dışındaki antifriz proteinler ise buz kristallerine bağlanarak onların daha büyük kristaller oluşturmalarını ve hücrelere zarar vermelerini engeller.

NELER OLUYOR HAYATTA?

Cep Boyun Hastalığı

Şehir yaşamında gün içerisinde en sık tanık olunan görüntü, toplu taşıma araçlarında, evde, iş yerinde ya da yolda yürürken bile başını eğerek cep telefonuna bakan insanlar. Oysaki baş ve boyun bölgesini normalin dışında sürekli aynı pozisyonda tutmak, çeşitli rahatsızlıklara neden olabiliyor. Normal pozisyonu ileriye doğru bakmak olan boyun; telefon, bilgisayar, tablet gibi araçları kullanırken uzun süreliğine olağan konumundan ileriye gidiyor. Baş düz tutulduğunda yer çekimi boyna kuvvet uyguluyor ve boyun ile düşey düzlem arasındaki açı arttıkça uygulanan kuvvet miktarı da artıyor. Bu pozisyonda geçen her saniye, kişinin, yabancı literatürde “text neck syndrome/cep boyun sendromu” olarak geçen hastalığa bir adım daha yaklaşması anlamına geliyor. Bu rahatsızlık, boyunda ve üst sırtta şiddetli ağrı, kollarda karıncalanma ve uyuşma, kamburluk, kronik baş ağrısı, boyun omuru disk hasarları gibi sağlık sorunlarına, önlem alınmazsa boyun fıtığına neden olabiliyor.

TAKVİM YAPRAĞI

Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu. (3 Mart 1924)

İstiklal Marşı “Millî Marş” olarak kabul edildi. (12 Mart 1921)Türkiye Diyanet Vakfı kuruldu. (13 Mart 1975)

Çanakkale zaferi kazanıldı. (18 Mart 1915)

Samiha Ayverdi vefat etti. (22 Mart 1993)

KISA KISA

Çikolata Nasıl Eritilir?

Çikolatayı benmari usulü eritmeniz gerekir. Direkt ateşte eritirseniz çikolatada yanma dediğimiz olay meydana gelir. Yani kıvamı balçık gibi olur.

Kaftan Giydirme

Osmanlılarda tek minareli camilerde minareler, külahından küpüne kadar kandillerle donatılır, buna “kaftan giydirme” denilirdi. Bazen İstanbul’daki selatin camilerinin minareleri de bu şekilde süslenirdi. Şehrin Bulgarlar’dan geri alındığı günlerde Selimiye Camii’nin dört minaresine de kaftan giydirilmişti.

BİR ACAYİP KELİME

Ambivalans

Aynı kişiye karşı hem sevgi hem nefret duyduğunuz oldu mu? Ya da bir olay karşısında hem gülüp hem ağladınız mı? Evet, diyorsanız ambivalans yaşıyor olabilirsiniz. İlk kez Dr. Eugen Bleuler tarafından ortaya konulan; günümüzde, bipolar bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk gibi hastalıkların belirtileri arasında yer alan ambivalans, son zamanlarda ayrı bir duygu durum bozukluğu olarak kabul ediliyor. Ambivalansta, bir kişi, nesne veya durumla ilgili zıt duygular, fikirler ve istekler aynı anda oluşabiliyor. Her ne kadar psikotik ve duygu durum bozukluklarının belirtileri arasında yer alsa da belirtiler tanı için tek başına yeterli değil. Bu açıdan “Bazen böyle hissediyorum, acaba bende psikolojik/psikiyatrik bir sorun mu var?” endişesine kapılmayın fakat ambivalansı sık sık yaşadığınızı düşünüyorsanız mutlaka bir uzman desteği almanızda fayda var.