KİTAPLIK
Cİbril Hadisi ve İslam Düşüncesine Yansımaları
Sema bayar
Eser Cibril hadisinin isnat ve metin tetkiki ile birlikte onun İslam düşüncesine etkilerini tespit etmeyi amaçlayan bir çalışma. Dolayısıyla öncelikli olarak
Cibril hadisinin bütün tariklerinin tespit edilmesine gayret edilmiş.
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Bekir Tatlı hadis ilmi üzerine pek çok çalışmalarda bulunmuş bir akademisyen. “Cibril Hadisi ve İslam Düşüncesine Yansımaları” adlı doktora tezi de 2015 yılında Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları tarafından okurlarla buluşturuldu.
Eser Cibril hadisinin isnat ve metin tetkiki ile birlikte onun İslam düşüncesine etkilerini tespit etmeyi amaçlayan bir çalışma. Dolayısıyla öncelikli olarak Cibril hadisinin bütün tariklerinin tespit edilmesine gayret edilmiş. Eserin son bölümünde ayrıca çalışmada ismi geçen ravilere tek tek yer verilmiş. Kitap giriş kısmının haricinde üç ana bölümden oluşuyor. Giriş, Cibril hadisi ile ne kastedildiğinin ve bu hadiste anlatılan olayın hangi zaman diliminde meydana geldiğinin kısaca anlatıldığı bir bölümdür.
Birinci bölümde, Cibril ve görevi hakkında genel bilgiler verilmiş, Kur’an-ı Kerim’de ve hadislerde Cibril için kullanılan diğer isimlere/sıfatlara değinilmiş, vahyin geliş şekilleri üzerinde durulmuş ve Cibril hadisini yakından ilgilendirdiği düşünülen "meleğin temessülü" yani insan şekline girişi konusu ayrıntılı olarak ele alınmış. Bu bölümde son olarak vahiy meleği olması hasebiyle sürekli irtibat kurulan Cibril-sünnet ilişkisine de yer verilmiş.
İkinci bölümde Cibril hadisinin tarikleri hadis tekniği dâhilinde ele alınır. Bu bölüm okuma, kıyaslama ve tasnif kolaylığı sağlaması açısından "Buhari Öncesi" ve "Buhari Sonrası" diye ikiye ayrılarak incelenmiş. Burada önce hadis metinleri verilmiş, sonra da isnat ve metin değerlendirmeleri yapılmış. İsnat tahlilleri yapılırken konunun akıcılığını bozacak her türlü ayrıntıdan kaçınılmış, ravilerin hayatları hakkında uzun bilgi verilmemiş, kısaca bir değerlendirme yapıldıktan sonra konuyla ilgili uzun malumat bu çalışmanın en sonuna havale edilmiş.
Üçüncü bölümde ise, Cibril hadisinin İslam düşüncesine yansımalarının tespit edilmesine çalışılmıştır. Bu yapılırken önce hadis konularına göre tahlil edilmiş, daha sonra ise bu konularla ilgili İslam âlimlerinin değerlendirmelerine yer verilmiştir. İman, İslam ve ihsan kavramlarının müşahhas bir hüviyet kazandığı hadis, ilk zamanlardan beri son derece yaygın bir şekilde nakledilmektedir. Buna paralel olarak hadisin sonraki âlimler tarafından sıhhati konusunda en ufak bir şüphe duyulmadan kabulle karşılandığını görmekteyiz. Ulemanın onunla ilgili kanaati öylesine müspettir ki, ihtiva ettiği konularla her fırsatta istidlal ederken herhangi bir şekilde isnat tahliline bile gerek duymamışlardır. Cibril hadisinin ihtiva ettiği konulardan belki de en dikkat çekeni kader meselesidir. Üçüncü bölümün alt başlıklarından “Kader hakkında Yapılan Değerlendirmeler” pek çok müfessir fakih ve mezhep imamının konuya yaklaşımına değinmektedir.
Mezkûr eser, konu üzerinde ayrıntılı bir değerlendirmenin yapıldığı sonuç bölümü ardından hadisin hemen hemen bütün tariklerinde adı geçen raviler hakkında bilgi verilmesiyle son bulur.