RÖPORTAJ:

Ezher Üniversitesi Rektörü

İMAMU-L EKBER ALİ CADE’L HAK: "Hiçbir İslâm ülkesi yoktur ki, Ezher’de öğrencisi olmasın...


İlmî bir çalışma ile ilgili kaynak tesbiti ve taraması yapmak üzere 40 günlük bir süre için Kahire’ye gittik. Ezher Üniversitesinin kütüphaneleri başta olmak üzere Mısır’da bir çok resmi kütüphane ile özel yayınevlerini gezmeye ve tanımaya çalıştık.
Kahire’de kitap dünyası çok zengindir. Mahallinde yapılan baskılar dışında orta doğuda basılıp yayınlanan bütün eserleri burada görmek mümkündür. Ayrıca Mısır Millî Kütüphanesi ile Ez- her’in kütüphanelerinde dünyada yayınlanmış eserlerin en fazla bir arada bulunabileceği mekanlardır. Kaldığımız süre içinde gerek üniversitelerdeki öğretim üyeleri, gerekse kütüphane görevlileri bize her türlü kolaylığı gösterdiler. Ayrıca Kahire’ye gelmişken kardeş bir ülkenin din hizmetleri, vaaz ve irşad faaliyetleri, özellikle din eğitimi hakkında bazı bilgileri resmi kaynaklardan öğrenmeye çalıştık. Aslında bütün Müslüman ülkelerin bu alandaki çalışmaları, programları ve metodları tesbit edilebilse, yapılacak hizmetlerin verimliliği açısından daha yararlı olacağı kanaa- tındayım. Çalışmamızın bu bölümü ile ilgili Ezher Şeyhi (Rektörü) Imamu’l Ekber Cade’l Hak Ali Cade’l Hak ile bir mülakat yaptık. Yararlı olacağı umuduyla röportajı okuyucularımıza aktarmayı uygun gördük. Sayın Rektöre, yoğun çalışmaları arasında bize bu fırsatı verdikleri için bir kez daha teşekkür etmek istiyorum.
■ Ezher Üniversitesinin kuruluşu ve tarihçesi hakkında bilgi verir misiniz?
□ Ezher Üniversitesi Hicri 361 yılında Ramazan ayının ilk cuma günü, cuma hutbesi okunduktan sonra hizmete açılmıştır. Hicrî 359 yılında yapımına başlanan binalar tamamlanıncaya kadar eğitim Ezher Camiinde yapıldı. Ezher de, Fatimîler döneminde açıldığından yaklaşık yüzyıl, Şia Mezhebinin Akaidi ve Fıkhı resmen oku- tulmuştur. Fatimîler devrinin sona ermesiyle Ezher, Eyyubî Devletinin eline geçmiştir. Eyyubî- ler döneminde Şia Mezhebinin Ezher üzerindeki otoritesi kaldırılarak, dört mezhebe göre eğitime başlanmıştır. Bu arada Ezher Camii eğitim merkezine dönüştürülmüş, Amr Ibnü’l As ve Ahmet İbn-i Tulun Camileri de bu üniversitenin hizmetine verilmiştir
■ Ezher’in günümüzdeki eğitim sistemi ve kapasitesi hakkında bilgi verir misiniz?
□ Ezher’in eğitim devreleri ve kısımları vardır. Ezher, öğrencileri ana okulundan itibaren alır. İlk, orta ve lise dönemi, üniversite öncesi eğitimdir. Bu devreleri tamamlayan öğrenciler; Ezher’in ikinci kademesi olan üniversite kısmına kaydolur.
■ Ezher’de hangi fakülteler vardır?
□ Din ilimleri, sosyal ilimler ve fen ilimleri başta olmak üzere bütün fakülteler vardır. Usulüd-din, hukuk, edebiyat ve tıp fakülteleri gibi...
■ Ezher’in Mısır eğitim hayatındaki yeri önemlidir. Acaba Ezher’in toplam nüfusu ne kadardır?
□ Ezher’in öğretim elemanı kadrosu 20 bin, diğer yardımcı personel 60 bin, öğrenci sayısı ise 120 bindir. Toplam kapasitesi ise 200 bin civarındadır.
■ Bildiğimiz kadarıyla Ezher’de yabancı öğrenci de bulunmaktadır. Bu hususta bizi aydınlatır mısınız?
□ Ezher’de 20 bin yabancı öğrenci vardır. Hiç bir Islâm ülkesi yoktur ki, Ezher’de öğrencisi olmasın. Ancak oran itibariyle Endonezya, Malezya ve Senegal öğrencileri çoğunluktadır. Bunları diğer Afrika ülkeleri ile Orta Doğu ülkeleri takip eder. Yabancı öğrencilere her yıl miktarını artırarak, imkanlar ölçüsünde burs tahsis etmeye çalışıyoruz.
■ Ezher’in kendi vakıflarından geliri olduğunu duyuyoruz. Malî kaynak olarak bu gelir yeterli midir? Yoksa başka mercilerden yardım alıyor musunuz?
□ Ezher, içerde ve dışarda hiç bir şahıstan veya kurumdan yardım almıyor.
Kendi kaynaklarından sağladığı gelirler yeterlidir. Ancak bazı durumlarda dev
letin yardımı da oluyor.
■ Üniversitenizde öğretim elemanları ile dekanların seçimi veya atanması nasıl yapılıyor?
□ Öğretim elemanı olabilmek için İlmî risale hazırlama şartı var. Ayrıca fakültelerde açılan sınavı kazanması gerekir. Bu şekilde üniversiteye intisab eden öğretim elemanları ilmi çalışmalarını tamamladıkça terfileri de devam eder. Dekanlık için, fakültenin öğretim elemanları, tarafından aday tesbiti yapılır. Seçilen aday daha sonra Ezher Şeyhinin (Rektörün) muvafakatiyle Başbakan’a sunulur. Başbakanın tasdikiyle atama gerçekleşmiş olur.
■ Ezher’in dışındaki diğer yüksek öğretim kurumlan hakkında bilgi verir misiniz?
□ Mısır’da Ezher dışında 13 üniversite daha bulunuyor. Her üniversitenin bir meclisi vardır. Bu meclisi ve üniversiteyi temsil eden bir rektör bulunmaktadır. Rektör, bakan düzeyinde ve yetkisinde olup, üniversitenin bütün işlerinden sorumludur.
■ Eğitim yönünden Ezher’in Mısır dışında faaliyetleri var mıdır?
□ Elbette. Bilhassa Avrupa ülkelerine zaman zaman İlmî çalışma ve mukayeseler elde etmek için elemanlar gönderiyoruz. Ayrıca Ezher çatısı altında çeşitli konferans, seminer ve toplantılar düzenleniyor. Bu İlmî çalışmalar sayesinde hem içerden, hem de dışardan gerekli malumatı alıyoruz.
■ Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederiz.