LİSELERDE VE İMAM-HATİP LİSELERİNDE DERS GEÇME VE KREDİ SİSTEMİ

Yard. Doç. Mehmet Zeki AYDIN
Cumhuriyet Üniv. İlahiyat Fak.

Türk eğitim sisteminde ilk ve ortaokul, ilköğretimi; lise ve dengi okullar, orta öğretimi oluşturmaktadır. İlk ve ortaokullarda program bütünlüğü sağlanması açısından sınıf geçme sistemi uygulanmaktadır. Sınıf geçme sisteminde ders değil, sınıf bütünlüğü esastır. Öğrenci bütün dersleri başararak sınıfını geçer. 1991-92 öğretim yılından itibaren ortaöğretim kurumlarında (lise ve dengi okullar) "Ders Geçme ve Kredi Sistemi" uygulamasına geçildi.

CUMHURİYET
DÖNEMİNDE SINIF GEÇME
SİSTEMİ
Cumhuriyet döneminde sınıf geçme sistemindeki gelişmeleri şöyle özetlemek mümkündür.
1- 1923 yılında yayınlanan "Sultani Mektepler Talimatnamesi "ne göre, ders kesiminde sınıf geçebilmek için hem sözlü, hem de yazılı imtihanlardan başarılı olmak gerekmektedir. Başarılı olamayanlar bütünlemeye kalırlar. Bütünlemeye kaç dersten kalınacağına dair sınır olmamakla birlikte, genel ortalama en az 6.5 olmalıdır. Bütünlemede bir dersten bile başarısız olan öğrenci sınıfı tekrarlar. Bir sınıfta iki yıl üst üste kalan öğrenci okuldan atılır.
2- Sınıf geçme sistemine "Öğretmenler Kurulu" unsuru 1930 yılında girmiştir, öğrencinin yıl sonu basan durumu, bir de sınıf öğretmenler kurulunda değerlendirilir. Belli sayı ve derecedeki zayıf derslerden, kurul kararıyla öğrenci başarılı sayılabilir.
3- 1950’li yıllarda bulunduğu sınıftaki derslerden yalnız birini başaramayan öğrenciye bir üst sınıfa borçlu geçme hakkı verilir.
4- 1960’h ve 70’li yıllarda sınıf geçme sisteminde esası etkilememekle beraber birçok değişiklik yapılmıştır. 1967’de borçlu geçme kaldırılmış, son sınıflar için not ortalaması unsuru getirilmiştir.
5. 1974’de başarısız dersler için tamamlama kursları ve tamamlama imtihanları konulmuştur. Yine bu yıllarda öğrenciye okul dışından bekleme imtihanına girme imkanı verilerek başarılı olduğu derslere devam etme mecburiyeti kaldırılmıştır.
Halen sınıf geçme sisteminde uygulama şöyledir; ders kesiminde öğrenci kaç dersten olursa olsun, başarısız olduğu derslerden bütünlemeye kalır. Bütünlemede her dersten en az 5 alması gerekir. Ancak bütünleme sonunda, başaramadığı dersleri bulunan öğrencilerden yıl sonu not ortalamaları en az 5.00 olanların durumları, sınıf öğretmenler kurulunda görüşülür. Öğretmenler kurulu bazı şartlarla öğrencinin durumunu inceler ve karara bağlar. Bundan sonra tek dersten başarısız olanlar borçlu olarak bir üst sınıfa geçerler. Başarısız ders sayısı 2 ve daha fazla olanlar sınıf tekrarlarlar veya okula devam etmeyerek Haziran ve Eylül aylarında bekleme imtihanlarına girerler. Bunlardan başarılı olanlar, üst sınıfa devam ederler. Başaramayanlara ise 4 hak daha verilir, yine başaramazlarsa, örgün eğitimin dışına çıkarılarak dışarıdan okul bitirme imtihanlarına katılabilirler.

KONU İLE İLGİLİ
YAPILAN ÇALIŞMALAR
Türk Milli Eğitim Sistemi’nin bazı sorunları vardır. Bu sorunlar sürekli tartışılmaktadır. Eğitim sisteminin çağdaş gelişmelere uygun hale getirilmesi düşüncesiyle 28.02.1990 tarihinde bir toplantı düzenlenmiştir. Bu toplantılara üniversitelerden öğretim üyeleri, Bakanlık yetkilileri ve diğer ilgililer katılmış ve eğitim sisteminin temel öğelerinden ölçme-değerlendirme ve program geliştirme uygulamalarını ele almışlardır.
Eğitim sisteminde seçici ve eleyici niteliğin hüküm sürdüğü, büyük çoğunluğu orta öğretimde olmak üzere, her yıl 1.300.000 dolayında öğrencinin sınıfta kalmakta olduğu, bu durumun öğrenci ve velilere büyük maddî ve manevî yükler getirdiği, kalan öğrencilerin sınıflan kalabalıklaştırdıkları ve yeni gelen başarılı öğrencilerin de öğrenimlerini olumsuz yönde etkiledikleri, sınıfta kalmaların kaynak, zaman ve insan israfına sebep olduğu gibi birçok sebeplerle yeni bir sistem arayışı içine girilmiştir. Konuyla ilgili yapılan çalışmalar sonucu;
Liselerde Ders Sistemi ve Sınıf Geçme Sisteminde İki Model ,adlı öneriler ortaya çıkmış ve bunlar kamuoyunda, okullarda öğretmenler, bakanlıkta ilgililer tarafından tartışılmıştır.
"Liselerde Ders Geçme" adlı öneri, şu anda uygulanan "Ders Geçme ve Kredi Siste-mi"nin temelini teşkil etmiştir. "Sınıf Geçme Sisteminde İki Model" adlı önerilerin ikisinin de; sınıfta kalmanın, ders geçme ve kredi sistemine geçişi kolaylaştırmayı amaçladığı görülmüştür. Bu önerilerin ikisi de mevcut sınıf geçme sistemi esas alınarak düzenlenmiştir. Birinci öneride; öğrencilerin, her sınıfta en çok 3 dersten borçlu olarak bir üst sınıfa geçebilmeleri ve borçlarını tamamlamadan kendilerine diploma verilmemesi öngörülmektedir. İkinci öneride, bulunduğu sınıftaki derslerden, Haziran dönemi veya bütünleme sınavları sonunda, ağırlıklı not ortalaması 5.00 veya daha yüksek olan öğrenciler, derslerinin her birinden aldığı nota bakılmaksızın başarılı sayılacak; ağırlıklı not ortalaması 4.00 ile 4.99 arasında olduğu takdirde karar, öğretmenler kuruluna bırakılacaktır.
Bu önerilerin tartışılmasından sonra 1991 -1992 öğretim yılından itibaren durumları müsait okulların "Ders Geçme ve Kredi Sistemi"ne geçmelerine karar verilmiştir.

LİSELERDE DERS GEÇME VE KREDİ SİSTEMİ
Ders geçme ve kredi sisteminin genel esasları şunlardır;
1. Sınıf geçme değil, ders geçme esastır.
2. Dersler yıl değil, dönem hesabına göre düzenlenmiştir. Dersler bir yan yıllık, yani dönemliktir. Bir dönem; egitim-öğretim, ölçme-degerlendirme, devam-devamsızlık bakımlarından bağımsız bir bütündür.
3. Öğrencinin alacağı dersler, zorunlu olarak ortak dersler ve seçmeli dersler olmak üzere iki çeşittir.
Ortak dersler; bir öğrencinin okulu bitirinceye kadar almakla yükümlü olduğu derslerdir. Bu dersler; bütün öğrencilere asgari ortak bir genel kültür vermek, toplum sorunlarını tanıtmak, çözüm yollan aramak ve yurdun ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasına katılmak bilincini ve gücünü kazandırmak amacına yöneliktir.
Seçmeli dersler; ortak dersler dışında belirlenen, öğrencinin ilgi, istek ve yetenekleri ölçüsünde ve doğrultusunda yönelecekleri çeşitli programlarda ilerlemelerini ve kişisel yeteneklerini geliştirmelerini sağlayıcı derslerdir.
Liselerde zorunlu ve ortak dersler şunlardır; "Türk Dili ve Edebiyatı, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi, Felsefe, Tarih, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük, Coğrafya, Matematik, Fen Bilimleri, Yabancı Dil, Beden Eğitimi, Millî Güvenlik Bilgisi." Meslekî ve teknik orta öğretim kurumlarında, liselerdeki ortak derslere ilaveten meslek derslerinden gerekli görülenler, ortak dersler arasında yer alır.
4. Öğrenciler ilk dönemde ortak derslerden Türk Dili ve Edebiyatı 1, Tarih 1, Matematik 1, Fen Bilimleri 1, Yabancı Dil 1 derslerini almak zorundadır. Bunun amacı; öğrencinin kendisini temel alanlarda denemesi ve tanımasıdır. Böylece öğrenciye ilgi, istidat ve kabiliyetinin öğretmen-veli ve kendisi tarafından belirlenerek başarılı olacağı alanda ilerleme imkanı verilmektedir.
5. Ortak zorunlu derslerden başarısız olan öğrenci bu dersi ikinci defa tekrar alır. Yine başarılı olamazsa istenilen krediyi seçmeli derslerle tamamlar.
6. Öğrenci her dönemde liselerde en çok 30 kredi/saat ders alabilir. Kredi; bir dersin, haftalık ders sayısını ifade eder.
7. Öğrencilerin orta öğrenimlerini tamamlayabilmeleri için almaları gereken en az kredi toplamı;
a) Genel Liseler 144
b) Meslek Liseleri 203
c) Anadolu Liseleri 156
d) Endüstri Meslek Liseleri 210
e) Ticaret Liseleri 201
f) İmam-Hatip Liseleri 208
8. Öğrenci ilk yan yılda / dönemde almak zorunda olduğu derslerin dışındaki ortak zorunlu ve seçmeli dersleri istediği dönemde alabilir. Ancak Felsefe I. II
programlarını II. dönemden sonra alabilir.
9. Öğrencinin liseyi bitirebilmesi için 74 kredi zorunlu, 70 kredi seçmeli olmak üzere toplam en az 144 kredi alması gerekir.
10. Mezun olma şartlarını taşıyan öğrencinin, seçmeli derslerden aldığı toplam kredinin en az 1/3 ’üne ait kredi toplamı ve bu 1/3’lük krediye ait dersler, hangi alana uyuyorsa öğrenci o alana ait diploma, bu oranın hiçbirine uymaması halinde ise öğrenciye Genel Kültür Alanı diploması verilir. Liseyi bitirme alanları şunlardır;
a) Fen Bilgileri Alanı
b) Sosyal Bilimler Alanı
c) Sanat Alanı
d) Spor Alanı
e) Türkçe-Matematik Alanı 0 Yabancı Dil Alanı
g) Genel Kültür Alanı
11. Ortak ve seçmeli dersler, danışman öğretmen, veli ve öğrencinin katılımıyla öğrencinin önceki dönemlere ait başarısı ve yöneleceği yüksek öğretime göre tesbit edilir.
12. Bu sistemde notlar harfle ifadelendirilir.
Harflerin dereceleri, not değerleri ve puanları aşağıdaki gibidir.
13. Okulca uygulanacak seçmeli dersler konusunda şöyle bir esneklik bulunmaktadır;
Bakanlıkça belirlenen seçmeli bir derste daha fazla ilerlemek veya daha az bilgiyle yetinmek isteyen öğrenci için zümre öğretmenleri, daha yüksek veya daha düşük kredi/saatli ders programlan hazırlayabilir. Bu tür programlar, İl Milli Eğitim Müdürünün onayı ile yürürlüğe girer. Bu programlar, haftalık saatlere ve kaç dönem okutacaklan gibi bilgilerle Bakanlığa bilgi için gönderilir. Ayrıca okul müdürlüğü, yeter sayıda öğrencinin ve uygun okul ortamının bulunması halinde analık, halıcılık, çinicilik, oymacılık ve fotoğrafçılık gibi çevrenin ihtiyaç ve özelliklerine yönelik seçmeli dersleri de öğretim progra-


Derecesi Harfli Değerler Harflerin Not Değeri Puan
Pekiyi A 5 85-100
İyi B 4 70-84
Orta C 3 55-69
Geçer D 2 45-54
Geçmez E 1 0-44
mına alabilir. Bu gibi derslerin ders programı da zümre öğretmenleri tarafından hazırlanır ve İl Milli Eğitim Müdürünün onayı ile uygulamaya konulur. Bu program-lann bir örneğinin de bilgi için Bakanlığa gönderilmesi zorunludur.

DERS GEÇME VE KREDİ SİSTEMİNİN FAYDALARI
Ders geçme ve kredi sisteminin faydaları konusunda şunlar sıralanmaktadır.
• Yeni sistem öğrenci merkezlidir.
• Sistem, çocukları aynı kalıba ve aynı ders yükünün altına girmeye zorlamadığından, sınıfta kalma sorununa, başarısızlığa çözüm getirmektedir.
• Öğrenci motivasyonunun, dolayısıyla başarısının artmasını sağlamaktadır.
• Çocuk sınıfta kalmak korkusu içinde kalmamaktadır.
• Getirilen sistem, ilgiye, ihtiyaca ve çevreye dönük derslerle çocuğun ve gencin hayata hazırlanmasını ve topluma daha etkin ve olumlu bir şekilde uyumuna imkan vermektedir.


• Veli ile öğrenciye eğitimde karar verme şansı getirmektedir.
• Bu sistemle, toplumsal gelişme, eğitimin insiyatifine verilmektedir.
• Yeni sistem, aynı zamanda okula insiyatif vermekle uygun eğitim ortamı hazırlama fırsatını sağlamaktadır.
• Getirilen sistem, gencin karar verme sürecindeki rolü ile, gencin girişken bir kişilik kazanmasına yardımcı olacaktır.
• Sistem, okul-aile ve iş alanı arasında ortak sorumluluk fikrini getirmektedir.
• Haftalık ders sayısı ve çeşidi azaltılmaktadır.
• Derslerini ilgi ve isteği doğrultusunda seçtiği için, öğrenciye daha çok özümseme fırsatı vermektedir.
• Bu sistem, akademik ve mesleki rehberliğe uygun bir ortam hazırlamaktadır.
• Sistem, mevcut kaynaklan ortak ve verimli kullanma imkanı vermektedir.
• Çevredeki komşu okullarda öğretmen ve öğrenci alışverişi sağlanmaktadır. Bu yolla mesleğe yönelme imkanını artırmaktadır.
• Başarısız olduğu alanda öğrenciyi zorlamıyor, öğrencinin başarısı değerlendiriliyor.
• Getirilen sistem, yüksek öğretime geçişte tercih yapma durumunda kalan öğrencinin, kendisini tanımasını sağlamakta, kendi öğrenme hızına uygun ortam hazırlamaktadır.
• Sistemle orta öğretim ve yüksek öğretim arasında da bütünlük sağlanmasında temel adım atılmaktadır.
• Bu sistem kişilik sahibi olma, serbest seçebilme, bağımsız karar verebilme, gibi ferdin özelliklerini ve ihtiyaçlarını dikkate alması ve ona daha çok saygı duymasına uygun bir sistemdir.

İMAM-HATİP LİSELERİNDEKİ DURUM
Ders Geçme ve Kredi Sistem’inde İmam - Hatip Liselerinin programında sistemin genel yapısına uygun ve zorunlu olarak kültür dersleri, zorunlu ortak meslek dersleri ve seçmeli dersler bulunmaktadır.
İmam-Hatip Liselerinde, genel liselerdeki zorunlu ortak derslerin, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi hariç tamamı ortak kültür dersleri olarak toplam 68 kredi/saat alınmıştır. Diğer meslek liselerinde olduğu gibi 90 kredi/ saat zorunlu ortak meslek dersi vardır. Bunlara ilaveten öğrencinin mezun olabilmesi için gerekli en az 208 kredi için 50 kredilik bir seçmeli ders imkanı kalmaktadır. Öğrenci 50 kredilik dersi liselerin seçmeli dersleri ile aynı olan kültür derslerinden veya seçmeli meslek derslerinden alabilir.
Öğrenci her dönem en çok 38 kredi saat / ders alabilir. Her dönemde 26 krediyi başaran öğrenci 8 dönemde (4 yıl) 35 kredi başaran ise 6 dönemde (3 yıl) okulu biterecektir. Anadolu İmam-Hatip Liselerinde ise 90 kredi ortak kültür, 90 kredi ortak meslek dersi olmak üzere 180 kredilik zorunlu ortak ders bulunmaktadır (Normal İmam-Hatip Liseleri ile aradaki fark yabancı dil derslerinden kaynaklanmaktadır). Ayrıca öğrenci mezun olabilmek için gerekli en az 224 kredi için 44 kredilik seçmeli ders almak zorundadır.
İmam-Hatip Liselerinde ortak kültür dersleri normal liselerin zorunlu ortak dersleriyle aynıdır. Zorunlu ortak meslek dersleri ise şunlardır; "Kur’an-ı Kerim, Arapça, Aka id. Kelam, Fıkıh, Tefsir, Hadis, Siyer, Dinler Tarihi, Hitabet ve Meslekî Uygulama."
Seçmeli dersler ise; lisedeki seçmeli kültür dersleri ve seçmeli meslek derslerinden oluşmaktadır. Seçmeli meslek dersleri; "Kur’an-ı Kerim, Arapça, Fıkıh, Tefsir, Hadis, Hitabet, ve Meslekî Uygulama, Mezhepler Tarihi, Hüsn-ü Hat, Dini Musikî, Tezhip"dir.
Ders geçme ve kredi sistemine göre alınan derslere yüzde olarak baktığımızda şöyle bir tablo ortaya çıkmaktadır. İmam Hatip Liselerinde; 68 kredi % 33 ortak kültür dersi; 90 kredi % 43 ortak meslek dersi-, 50 kredi % 24 oranında seçmeli ders bulunmaktadır. Anadolu İmam Hatip Liselerinde ise ortak kültür ve meslek dersleri % 40’ar, seçmeli dersler ise % 20 oranındadır. Böylece eski sınıf sistemindeki % 60 kültür, % 40 meslek dersi oranı değişmiş olmaktadır.
Yukarıda da ifade edildiği gibi İmam-Hatip Lisesi öğrencisi 68 kredi kültür, 90 kredi meslek dersi zorunlu olarak, ilaveten 50 kredilik seçmeli ders alacaktır. Böylece öğrenci istediği ve başarabildiği alanda ilerleyebilecektir. Öğrenci şayet imam hatiplik ve Kur’an kursu yöneticiliğini tercih edecekse 90 kredilik zorunlu meslek derslerine ilaveten. 50 saat seçmeli meslek dersi alarak toplam 140 kredilik ders alabilecektir.
Diğer taraftan üniversitelerin çeşitli bölümlerine gitmek isteyen öğrenciler; istedikleri alanda (fen, edebiyat, dil, sosyal, matematik vb.) 50 kredilik seçmeli ders alma hakkına sahiptirler.
Bu sistemle, sınıf geçme sistemini karşılaştırdığımızda şöyle bir sonuç ortaya çıkmaktadır. Sınıf sisteminde öğrencinin liselerde 3 yılda aldığı dersleri kredi hesabıyla söylersek toplam 194 krediyle mezun oluyordu. Şimdi ise 144 kredi ile mezun olabilmektedir. İmam-Hatip Liselerinde ise toplam 304 krediyle mezun olunabilirken, bu sistemde 208 krediyle mezun olunabilmektedir. Böylece yeni sistemde ders saati sayısı azalmıştır.
Bir başka nokta da şudur. Sınıf geçme sisteminde İmam-Hatip Liselerinde toplam 122 kredilik meslek dersi alınırken yeni sistemde öğrenci isterse seçmeli derslerle birlikte (90+50) 140 kredilik meslek dersi alabilecektir. Bu da, eskiye göre yaklaşık % 15 oranında fazla meslek dersi okuma imkanı sağlamaktadır.
Kaynaklar:
— 08.09.1992 tarih ve 21339 sayılı Resmi Gazete.
— 2343. 2347 ve 2367 sayılı Tebliğler Dergileri.
— Milli Eğitim Bakanlığı, Ölçme ve Değerlendirme Sistemi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Haziran 1990 Ankara.
— M. E. B. Sınıf Geçme Sisteminde İki Model. Ağustos 1990 Ankara.
— M.E.B. Liselerde Ders Sistemi, Eylül, 1990 Ankara.
—M. E. B. Yüksek Öğretime Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi, Ekim 1990 Ankara
— M. E. B. Çalışmalarının Değerlendirilmesi ve Öneriler, Kasım 1990 Ankara.
— M. E. B. Ders Geçme ve Kredi Sistemi ile ilgili Yönetim Kılavuzu, Ocak 1992 Ankara.
— M. E. B. Ders Geçme ve Kredi Sistemi ile ilgili öğrenci - veli kılavuzu. Ocak 1992.
— M. E. B. Ders Geçme ve Kredi Sistemi ile İlgili Danışma Öğretmen Klavuzu, Ocak 1992 Ankara.
— M.E.B. Ders Geçme ve Kredi Uygulamasına İlişkin Program Kılavuzu Şubat 1992 Ankara
— M. E. B. Eğitim Dergisi 108-110 sayıları, Ankara 1991.
— M.E.B. Liselerde Ders Sistemi. Eylül 1990 Ankara.

RÖPORTAJ:
Diyanet İşleri Başkanlığı
Dış İlişkiler Dairesi Başkanı Arif SOYTÜRK ile Röportaj

• Başkanlığımızın Yurtdışı Eğitim Hizmetlerini anlatır mısınız?

Yurtdışındaki vatandaş ve soydaşlarımızı din konusunda aydınlatmak, onların ibadet, din eğitimi, hastane, hapishane, aile problemleri, nikah, cenaze, mevlid ve benzeri konulardaki dinî ve manevî ihtiyaçlarında yardımcı olmak, millî birlik ve ülkemize bağlılıklarını güçlendirmek, yabancı, zararlı ve bölücü akımlardan korumak, vatandaşlarımızın çocuklarının kültür değerlerimize ve İslâm Dini’ne bağlılıklarının devamını sağlamak amacıyla başkanlığımız yurtdışı teşkilatı kurulmuştur. îlk defa 1971 yılında Ramazan ayı dolayısıyla yurtdışına din görevlisi gönderen Başkanlığımız, bugün; Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, tsveç, İsviçre, Kanada, Norveç, Suudi Arabistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan, Litvanya, Ukrayna, Romanya, Moğolistan, Makedonya, Arnavutluk, Bulgaristan, ve Rusya Federasyonu içinde bulunan Tataristan, Başkırdistan, Dağıstan, Kabartay, Balkar gibi otonom Cumhuriyetlere hizmet götürmektedir. Hizmet alanı her geçen gün genişleyen Başkanlığımız, bu ülkelerde Din Hizmetleri Müşaviri, Din Hizmetleri Ataşesi, Din Hizmetleri Ataşe Yardımcısı ve Din Görevlileri vasıtasıyla hizmet vermektedir. Yurtdışında bulunan her seviyedeki personelimiz, vatandaş ve soydaşlarımıza dinimizin inanç, ibadet ve ahlak esaslarını anlatmakta, isteyen vatandaş ve soydaşlarımız ile bunların çocuklarına Kur’an-ı Kerim okumayı öğretmekte ve dini bilgiler vermektedirler. Din görevlimiz bulunan her camide Kur’an-ı Kerim ve Dinî Bilgiler kursları açılmakta olup, bu kurslara devam eden her yaştaki insanımıza din eğitimi verilmektedir. Ayrıca ülke mevzuatının imkan tanıması halinde okullarda Türk çocuklarına din bilgisi dersleri verilmektedir.
Ekonomik durumlarını düzeltmek ve birkaç yıl sonra ülkemize geri dönmek maksadıyla yurtdışına giden vatandaşlarımız, yıllar geçmesine rağmen hâlâ yurtdışında yaşamlarını sürdürmektedirler.
Dini ihtiyaçlarını yerine getirebilmek amacıyla mahallî belediyelerden yer tahsis ettiren veya kiralık yerler bulan vatandaşlarımız, zamanla kalıcılığın verdiği bilinçle ibadet yerlerini satın almışlar, artık bununla da yetinmeyerek temelden kubbeli, minareli camiler yaptırmaya başlamışlardır. Bugün sayıları 50’yi aşan temelden inşa edilen kubbeli, minareli cami sayısı hızla artmakta ve bulunduğu yere ayrı bir güzellik katmaktadır. Nitekim Wesseling Camii’nin açılış merasiminde şehrin Belediye Başkanı bu hususu dile getirmiştir.
Yurtdışında birer kültür merkezi fonksiyonunu icra eden camilerimiz, vatandaş ve soydaşlarımızın bir araya geldiği, dinî ve millî günlerini coşkuyla kutladığı, acı ve tatlı günlerini beraberce paylaştığı ve dinî bilgileri öğrendiği çok yönlü kutsal mekanlardır. İşte aynı zamanda birer kültür merkezi olarak görev yapan 1200 civarındaki cami etrafında bütünleşen vatandaş ve soydaşlarımız ile çocuklarına, 1000 civarındaki personelimiz tarafından büyük bir gayret ve özveriyle hizmet verilmekledir. Böylece vatandaşlarımızın asimile olmadan dinî ve millî kimliklerini muhafaza etmelerine yardımcı olunmaktadır. Ayrıca imkanlar ölçüsünde, yılbaşı tatilinde ve Ramazan aylarında yurtdışına irşad ekipleri gönderilmekte olup, vatandaşlarımıza ayrı bir moral ve heyecan verilmektedir. Ramazan aylarında mevcut din görevlilerine ilâve olarak gönderilen görevlilerle yurtdışında coşkulu bir Ramazan geçmekledir. Bunun yanında ihtiyaç duyulan yerlere bayan din görevlisi gönderilmesi uygulamasına da devam edilmektedir. Kısaca sayılan 3 milyona yaklaşan insanımıza sunulan dinî, sosyal ve kültürel hizmetlerin daha da artarak devam etmesi en büyük temennimizdir.
Burada, yurtdışındaki vatandaşlarımıza, dinî, millî, sosyal ve kültürel hizmetler sunmak, ibadet ve eğilime elverişli yerler açmak ve yaşatmak, Başkanlığımızın yurtdışı hizmetlerini maddî yönden desteklemek, öğrenim yapan gençlere burs vermek, onlar için her türlü kurs açmak, kütüphane kurmak, kitap fuarları düzenlemek, vefat eden vatandaşlarımızın cenazelerinin Türkiye’ye nakillerini sağlamak ve hac organizasyonu yapmak gibi amaçlarla kurulmuş olan Yurtdışı Diyanet İşleri Türk İslâm Birlikleri (DİTİB) ve Vakıfların çalışmalarını da takdirle belirtmek gerekmektedir. Yurtdışındaki vatandaşlarımız tarafından satın alınıp, mülkiyetleri Vakıf ve DİTİB’lere devredilen gayrimenkul sayısı 1600 civarında olup, bunların maddî değerleri ise 600-650 milyon Alman Markı civarındadır.
- Peki efendim mevcut uygulamalara ek olarak yeni çalışmalarınız var mı?
Takdir edersiniz ki hizmette sınır yoktur. Bana göre yurtdışında artık hizmetin altyapısı tamamlanmıştır. Hizmet verilecek camiler, lokaller, kültür merkezleri temin edilmiştir. Vatandaşlarımız yapılan bu çalışmaları yakından bilmekte ve destek olmaktadırlar. Yeter ki onlara samimiyet ve özveri ile hizmet verilsin. İşte bu düşünceden hareket ederek bundan sonraki çalışmalarımız daha da artırılacak, sosyal ve kültürel hizmetler daha da yaygınlaştırılacak, cami cemaatı dışındaki vatandaşlarımızı da kucaklayacak hizmet alanları meydana getirilecek ve önümüzdeki yıl gençlere yönelik çalışmalara ağırlık verilecektir.
- Bütün bu hizmetleri sunabilmek için mevcut kadro yeterli mi? Özellikle son ekonomik kararlar sebebiyle bir sıkıntı söz-konusu mu? Bununla irtibatlı olarak bir de şunu sormak istiyorum; Yurtdışında görev yapmak için açılan sınavı kazanan, hatta hizmetiçi eğitimlerini de tamamlayarak görev yerlerine gitmek için uzun zamandır sabırsızlıkla bekleyen görevlilerimiz için bir müjdeniz olabilecek mi?
Bütün bu hizmetleri sunabilmek için halen mevcut kadro yeterli değildir. Çünkü, uzun zamandan beri Başkanlığımızdan din görevlisi talep edip henüz ihtiyaçları karşılanamayan 225 dolayında dernek mevcuttur. Bu dernekler bünyesindeki camilerin din görevlisi ihtiyaçları da karşılandığı takdirde hizmet kadromuz tamamlanmış olacaktır. Ayrıca Bonn. Brüksel, Lahey, Paris, Viyana, Kopenag, Bern, Washington, Moskova, Almalı, Aşkabat, Bakü, Bişkek, Duşanbe, Taşkent, Solckholm’un Din Hizmetleri Müşavirlikleri ile Berlin, Frankfurt, Hamburg, Köln, Münih, Stuttgart, Karlsruhe, Düsseldorf, Deventcr, Hannover, Nümbcrg, Sidney, Melburn, Lyon, Münster, Essen, Mainz, Cidde, New York Din Hizmetleri Ataşeliklerimize ilave olarak Londra, Lefkoşe, Sofya, Üsküp ve Tiran’da Din Hizmetleri Müşavirliği, Strasburg, Balum. Nahcıvan ve Köstence’de Din Hizmetleri Ataşeliği’nin kurulması gerekli görülmektedir.
Döviz kurlarının yükselmesi sebebiyle, yurtdışında görev yapan din görevlilerinin ücretlerinin ödenebilmesi amacıyla ayrılan ödenek yetersiz kalmıştır. Bu nedenle ek ödeneğin temin edilmesi konusundaki çalışmalar sürdürülmektedir. Yurtdışında görev yapmak üzere anılan sınavı kazanan ve hizmetiçi eğitimleri de tamamlayan görevlilerimizin her türlü işlemleri tamamlanmıştır. Yukarıda belirttiğim gibi, ek ödenek temin edildiğinde bir hafta içinde yurtdışı görevlerine gönderileceklerdir.
— Efendim, Başkanlık olarak bağımsızlığına yeni kavuşan Türk Cumhuriyetleri ile olan münasebetlerimizden de bahsedebilir misiniz?
Sovyetler Birliği ve Balkan ülkelerinde meydana gelen önemli değişiklikler sonucunda Başkanlığımızın hizmet alanına milyonlarca müslüman soydaşımız da dahil olmuştur. Gerek bağımsızlığına kavuşan Türk Cumhuriyetleri, gerek Balkan ülkeleri, gerekse müslüman soydaş ve dindaşlarımızın bulunduğu otonom Cumhuriyetlerden gelen heyetler dinî ihtiyaçlarının karşılanmasında Başkanlığımızın yakın ilgi ve desteğini talep etmişlerdir. Bunun üzerine Başkanlığımız Türkiye Diyanet Vakfı ile koordineli olarak, 70 yıl boyunca komünizm rejimi altında ezilen, camileri yıkılan, din adamları yok edilen ve diğer müslüman ülkelerle irtibatları kesilen bu insanlara bütün imkanları seferber ederek büyük bir gayretle yardımcı olmaya çalışmaktadır. Bizim onlara yardımcı olmamız tarihi bir fırsattır. "Biz sizden, Türkiye’den destek bekliyoruz. Yıllarca size, güneşe bakar gibi baktık." diyen müslüman soydaşlarımıza bugüne kadar önemli hizmetler götürülmüştür.
Başkanlığımız ve Diyanet Vakfı işbirliği ile müslüman soydaşlarımıza götürülen hizmetleri ana başlıklar altında şöyle sıralayabiliriz;
— Din görevlisi ve öğretmen gönderilmesi,
— Soydaşlarımızın din adamı ihtiyacının karşılanması amacıyla Başkanlığımıza bağlı Kur’an kurslarında öğrenci okutulması,
— Dini yayın ve malzeme gönderilmesi,
— Cami ve kültür merkezleri inşası,
— İlahiyat Fakülteleri ve İmam-Hatip Liseleri açılması,
— Ayni ve nakdi yardım yapılması,
— Hacca giden soydaşlarımıza yardımcı olunması,
— Din adamlarının Türkiye’de eğitilmeleri,
— Cami ve medreselerinin onarımına maddî yardım yapılması vb. Türk Cumhuriyetleri ve Balkan Ülkelerindeki dini idareler ve
Müftülüklerle Başkanlığımızın münasebetleri fevkalade iyidir.
Bu konuda anlatılacak çok şey var, isterseniz Türk Cumhuriyetleri konusunu ayrıntılı bir şekilde başka bir sayıda işleyelim.
Peki efendim, Dergimiz kanalıyla yurtdışındaki vatandaşlarımıza bir mesajınız var mı?
Bu vesile ile yurtdışındaki vatandaşlarımıza, Başkanlığımızın hizmetlerine verdikleri maddî ve manevî desteklerinden dolayı teşekkür ediyor, her zaman birlik ve beraberlik içinde bulunmalarını temenni ediyorum.
İ.A