Merhaba

Zaman ve insan

Harun ÖZDEMİRCİ
Dini Yayınlar Dairesi Başkanı

Zaman önemli bir kavram. Yüce Allah Kur’an-ı Kerim’de zamana yemin ediyor. İnsana dünya ve ahiret mutluluğunu sağlayacak anahtar davranış biçimlerini bildirirken zamana yemin ederek, insan ve zaman ilişkisine dikkatlerimizi çekiyor. Merhum Elmalı M. Hamdi Yazır, meşhur tefsirinde Asr Sûresi’ni açıklarken zaman konusunda şunları naklediyor; "Zaman (Dehr) yaratıcı Allah’ın kudretine delalet eden her türlü şeyi içerir. Küllî veya cüz’î, alışılmış veya alışılmamış, acı veya tatlı, kârlı veya zararlı her türlü hareket ve olay, değişim ve başkalaşım onda vaki olur. Devletler, milletler, nimetler, felaketler onda ortaya çıkar, onda büyür, onda son bulur, onda kalır. Hatta zaman denilen şey kendisi “Acebü’l-aca- ibat” (şaşılacak şeylerin en şaşılanı)’dır. 0, bir taraftan ardı arkası kesilmeyen bir hareket ve cereyan arze- den bir değişim ölçüsü, bir taraftan da o hareketlerin ötesinde bir durgunluk ve sabitlik ifade eden sade bir süreç olarak görünür.
Yokluğa benzer bir varlık, varlığa benzer bir yokluk gibidir. Fahrü’r- Razî der ki; “akıl ona yok diye hükmedemez, çünkü devirler, seneler, aylar, günler, saatlerle kısımlara bölünür. Fazla, eksik ve uyuşmakla, geçmiş ve gelecek olmakla hükmedilirken nasıl yok olur? Bununla beraber mevcut diye de hükmo- lunamaz. Zira şimdiki hal bölünmeyen bir andır. Geçmiş ve gelecek ise yokturlar. Yokluğa ise varlıkla nasıl hükmedilir." Onun için felsefeciler ve kelamcılar, ’zaman mevcut mudur, yok mudur, mevhum mudur? Bizim onu bilişimiz açık (bedihi) mıdır, soyutlama (intizai) mıdır?’ Diye konu edip durmuşlardır. “Mazi hayal, manzar-ı âti henüz adem,
Hal oynatır şuurumu bilmem nedir bu dem?
Bir an imiş meâli kitab-ı vücudumun,
Ömrüm şu gamgüârım olan satr-ı mürtesem."
Bu dörtlükte söylenmek istenen hususu şu şekilde açıklayabiliriz; Geçmiş bir hayal, geleceğin ise henüz manzarası yok. Şuurumu oynatan şimdiki zamandır, nedir bu an onu bilmem. Vücut kitabımın anlamı bir anmış, ömrüm ise şu keder ortağım olan yazılmış bir satırdan ibaretmiş.
Güzellik ve çirkinlik, iyi ve kötü, genişlik ve darlık, sevinç ve hüzün, sıhhat ve hastalık, zenginlik ve fakirlik, kâr ve zarar gibi zıtlıkları bünyesinde toplayan zamanı, bir çok şair bizimle ölüme doğru akıp giden, fakat hareketlerini göremediğimiz bir gemiye benzetmişlerdir. Hatta denilmiştir ki; "Biz günleri geçiriyoruz diye seviniyoruz, halbuki her geçen gün ecelden, ömürden bir eksikliktir.” Bunun içindir ki, Asr Sûresi’n- de zamanın içinde yaşayan ve ömrünü tamamlayan insanın zarar veya kazanç açısından durumuna dikkat çekilirken "Asr"a yemin edilmiştir.
Zaman akıp gitmiş, takvim itibariyle bir yıl daha geride kalmıştır. Sevinçleriyle, kederleriyle, acılarıyla ve mutluluklarıyla bir zaman dilimini de yaşayıp ömrümüzden eksilterek, yeni umutlarla, beklentilerle dolu yeni bir yıla daha girdik. Geçmiş elimizden uçup gitti. An ve süresini bilemediğimiz gelecek yaşayacağımız ve görebileceğimiz bir gerçek. Onda hazırlanmak ve mutlulukları yaşayabilmek bize bağlı. Öyle ise bize, Yüce Rabbimiz’in bahşetmiş olduğu ömrü güzelliklerle, iyiliklerle neden süslemeyelim. Geçmişi ibret alınacak yaşanmış tecrübeler olarak değerlendirip, geleceğimizi Allah’ın rızasına uygun davranışlarla neden şekillendirmeyelim.
Yeni yıl için iyi dileklerde bulunmak alışılmış bir davranış biçimi. Ben, yeni yılda kazanılmış değerlerimize karşı daha duyarlı olmayı, millî ve manevî değerlerimizi tüketmeden, hırpalamadan, yıpratmadan korumayı, toplum olarak hep birlikte bizden sonra geleceklere daha güzel, yaşanabilir bir dünya bırakmayı nasip etmesini Yüce Mevla’dan niyaz ediyorum. Unutmayalım ki, ömür bize verilmiş bir emanettir. Akıllı insan ise hayatın nihai gayesine göre yaşama sanatını bilen insandır.
Yeni yılda yine sizlere daha güzel hizmetler sunma arzusundayız. Çünkü sizler her şeyin daha güzeline layıksınız. Bunun için bu arzumuzu gerçekleştirebilmemiz konusunda sizlerin duaları ile birlikte Ce- nab-ı Allah’ın yardımlarının bizlerle olmasını niyaz ediyorum.
Gelecek sayımızda buluşmak dileğiyle, her şey gönlünüzce olsun.
Hoşça kalınız.