TARİH VE İBRET

“Daha zamanı değil”


Gazi Balı Paşa 1532 yılında "Cihan Devleti Padişahı" Kanuni Sultan Süleyman’a müracaat ederek kendisine vezir (mareşal) rütbesinin verilmesini ister. Beylerbeyi (Orgeneral) rütbesi taşıyan Paşa, devletin en yüksek rütbesini istemesini padişaha şöyle ifade eder:
"Şimdiye kadar 18 kale fethettim. Düşmanla hangi muharebeye girdimse kazandım. Mağlubiyet nedir hiç tatmadım. Bu muharebelerde 60.000 kadar düşman askerini esir ettim. Bunlardan 30.000’ini İstanbul’da tersanede çalıştırılmak üzere gönderdim. Almanya sınırını koruyorum. Yabancı hükümdarlarla yazışıyorum. Vezir rütbesi taşırsam bu faaliyetlerim kolaylaşır."
Kimdir Balı Paşa? Kanuni’nin halasının oğlu, Yavuz’un yeğeni ve İkinci Bayezid’in torunu idi. Balı Paşa’nın babası ise Malkoçoğlu Damad Gazi Yahya Paşa idi. Gazi Balı Paşa, Kanun i’ye Macaristan Fatihi unvanını kazandıran Mohaç Meydan Muharebesindeki başarısına hiç işarette bulunmuyordu. Zira Kanuni,
"Daha zamanı değil"
"Mohaç’ın şerefini benimle paylaşmak istiyor" diye düşünebilirdi.
Kanuni, genç yeğenine yukarıdaki isteği karşısında bir hattı hümayun göndererek şöyle der:
"Berhudar olasın. İki cihanda yüzün ak, ekmeğin sana helal olsun. Sen bize bunca iyilik ve hizmeti ettin. Ama bir tuğ (üçüncü vezaret tuğu) zamanı değildir. Askere riayet eyleyesin, ihtiyarlarını baba bilesin. Daha aşağılarını gardaş bilesin. Oğullarına merhamet ve şefkat edesin. Gardaşlarına ikram edesin. Benim hayr-ı duam ile Hak uğurunu açık eyleye ve kılıcın keskin eyleye ve düşmanlara karşı seni mansûr ü muzaffer eyleye..."
Bu hattı’ı hümâyûn bir cihan devletinin hangi mantık ve düzenle kurulduğunu gösteren bir vesika olması yönüyle önem arzetmektedir.

(Tarih Sohbetleri, Y.ÖZTUNA, Ötüken Yay. İst. 1988, s.65-66)

Hazırlayan: Ramazan ÖZALPDEMİR