AHMET HULUSİ EFENDİ

25-26 Haziran 1992 tarihlerinde Denizli’de düzenlenen bir sempozyum ile Diyanet Camiası’nın bir kez daha göğsü kabardı. Milli Mücadele döneminde Denizli Müftülüğü yapan, Ahmet Hulusi Efendi adına düzenlenen sempozyuma, Türkiye’nin dört bir yanından bilim adamları ve araştırmacılar katıldı, bildiriler sunuldu.
Müftü Ahmet Hulusi Efendi, H.1278/M.1861 yılında Denizli’de doğmuştu. Babası Osman Efendi ile Dedesi Veliyüddin Efendi de müftülük ve müderrislik yapmışlardı.
Tahsilini Denizli’nin Kayalık Mahallesindeki medresede tamamlayan A.Hulusi Efendi, icazetini de babasından aldı. Medresede dersler verirken, Denizli Müftülüğü görevine getirildi. Bu görevi sırasında Mondros Mütarekesi imzalanmış ve Anadolu işgalciler tarafından payla-şılmış durumdaydı. Bu sebeple kurulan İzmir Müdafaai Hukuk ve Reddi İlhak Cemiyeti kongresine, Denizli delegesi olarak katılan A.Hulusi, sadece bölgenin idarecilerini değil, hal-kını da, işgale karşı galeyana getirdi. Aynı zamanda Türk- Ocağı üyesi olan Müftü, Türk Ocaklı gençleri de toplayarak 15 Mayıs 1919 tarihinde Denizli’de büyük bir miting düzenledi. Tekbirler, salatu selâmlar arasında coşan kalabalığın heyecanı kısa zaman da bütün şehre yayıldı. Müftü Ahmet Hulusi Efendi, bu kalabalığa hitaben yaptığı konuşmada; "Vatanın kurtarılması ve milletin istiklâli için savaşmanın farz olduğunu" söyleyerek Ege bölgesindeki Milli Mücadele’nin ilk kıvılcımını çaktı. Bu mücadele ruhu bir kaç hafta içinde çevre köy, ilçe ve illere de sıçradı.
Düzenli Kuvay-ı Milliye orduları vücuda getirilmesinden sonra düşmanla çarpışmalar başladı ve Nazilli ile Aydın’ı işgal eden yabancı kuvvetler temizlendi. Müftü Ahmet Hulusi Efendi bu savaşların koordinesin-de ve lojistik destek sağlanmasında bilfiil çalıştı. Milli Mücadele’nin sona ermesinden sonra, Atatürk’ün, "Milletvekili olarak Ankara’ya gelmesi" şeklindeki önerisine; "Ben artık yaşlandım ve din ilimleri ile meşgul olmak istiyorum. Şimdi bizden daha genç olanların hizmetlerine ihtiyaç var." diyerek görevden affını istedi. Vefat ettiği 22 Kasım 1931 tarihine kadar, Denizli’de müftülük görevine devam etti. Bu süre içinde siyâsetten uzak yaşadı.
İşte bu büyük insan adına düzenlenen sempozyum, 25 Haziran 1992 günü yapılan açılış konuşmaları ile başladı. Türk Ocağı Denizli Şubesi Başkanı Erdoğan ERSAN, Denizli Ticaret Odası Başkanı Nail KALEMCİ, Denizli Milletvekili ve A.Hulusi Efendi’nin torunu Haluk MÜFTÜLER, Denizli Belediye Başkanı Ali MARIM ve Denizli Valisi Oğuz Kağan KOKSAL birer konuşma yaptılar. Valiliğin ve Ticaret Odasının maddî desteği ile Türk Ocağı Denizli Şubesi tarafından organize edilen Sempozyumda, Hafız Abdulkadir Şehidoğlu ile Amir Ateş, Kadir Konya ve Salim Gözütok bir mevlid programı sundular. Ayrıca, Denizli Müftülüğü’nce, Tarihte Denizli Müftüleri"; İmam Hatip Lisesi Öğrencileri tarafından "Fotoğraflarla Denizli", ve Yatağan Dergisi tarafından, "Yatağan Fotoğrafları ve Milli Mücadele Gazileri" konulu fotoğraf sergileri açıldı.
Dört oturum halinde gerçekleştirilen sempozyumda, çok sayıda bilim adamı birer bildiri sundu.
Sempozyum, Dr. Abdullah MANAZ tarafından özet bir televizyon programı haline getirilerek 17 Temmuz 1992 tarihinde TV 2’de, "İslâm ve İnsan" programında yayınlandı.
Milli Mücadele’nin manevî mimarlarının tanıtılması açısından büyük önem taşıyan sempozyumun, kendi bölgelerinde bu tür şahsiyetlere sahip illerimize örnek olmasını ve bir başlangıç oluşturmasını temenni ediyoruz.
Dr. A.MANAZ.