EĞİTİM-BİLİM VE
ÇOCUKLARIMIZ

Hayati OTYAKMAZ

Zamanımızda ilmî ve teknolojik gelişmeler büyük bir hızla ilerlemekte ve gelişmektedir. İnsanlık her gün yeni buluşlar ve icatlar peşindedir. Fakat insanlık âleminin kaydettiği bütün bu ilerleme, gelişme ve değişmeler insanlığı mutlu etmeğe yetmemiştir. İnsanları mutlu kılan, onları kötü duygu, düşünce ve davranışlardan kurtararak; iyiye, doğruya ve güzele ulaştıran tek çıkar yol eğitim ve ilimdir. Eğitim ve ilimde kullanılması gereken metod da Nebevî metoddur. Çünkü Peygamberler insanoğluna iyi, doğru ve güzel olan şeyleri öğütlemişler. bu konuda vahye muhatap olmuşlardır. Peygamberler ve Peygamberimiz Hz. Muham- med (s.a.s.) insanlığa örnek ve önder ol- eğitimciler ve öğretmenlerdir. Gözlerin aydınlık ufuklara ve geleceğe açılması, ruhların karanlık bir dünyadan sıyrılarak aydınlığa kavuşması, aklın güç kazanması. düşüncenin en güzel ve en doğru yolda gelişmesi, insanlığa huzur, güven ve mutluluk kapılarının açılması yalnızca eğitimle mümkündür. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) de insanlığın en büyük eğitimcisi ve öğretmenidir. Her konuda olduğu gibi eğitim ve öğretim konusunda da en güzel örnek O’dur. Eğitim ve bilime gereken değeri veren milletler daima yükselmişler ve uygarlık düzeyinin en yüksek noktasına erişmişlerdir. Okumayı seven, düşüncesi temiz, bilgi ve kültür seviyesi yüksek bir nesil, bir milletin geleceği için en büyük garantidir. Fert ve cemiyetlerin en büyük düşmanı cehalettir, bilgisizliktir, eğitimsizliktir. Bu bakımdan bilgili olmak her zaman ve her yerde övülmüş, bilgisizlik ve cehalet ise yerilmiştir. Öğrenen ve öğreten kişiler, toplumun daima saygısını kazanmış ve takdirle karşılanmıştır.
Nitekim Kur’an-ı Kerim’de Allah Teâlâ, ilmin, âlimin ve okumanın önemini şu şekilde açıklamıştır: “Yaratan Rabbinin adıyla oku.”" “De ki; hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?”11’, “Ve de ki, Rabbim! İlmimi artır.”’
“... ki Allah, içinizden iınân etmiş olanlarla, kendilerine ilim verilmiş bulunanların derecelerini yükseltsin.”14’ İslâmiyet, cehaleti en büyük düşman ilan etmiştir. Yüce Dinimiz İslâm, ilmi teşvik etmiş ve daima bilgili olmayı, bilgiyi artırmak içim çalışmayı öğütlemiştir.
Peygamber Efendimiz (s.a.s.), bazı hadis-i şeriflerinde ilme verilen değeri şu şekilde açıklamıştır: “İlim öğrenmek, erkek ve kadın her Müslüman üzerine farzdır"
“İlim, müminin kaybolmuş malıdır. Onu ne rede bulursa alır.”’
İlmi, Çinde de olsa arayınız,”
İlmin kapısı olarak şöhret bulan büyük sahabe Hz. Ali (r.a.) şöyle der: “Bana bir harf öğreten, beni kendine köle edinmiştir."
“Yeni bir şey öğrenmeden geçirdiğim bir günde, benim için hayır yoktur. Hayır, mal ve evlat çoğaltmakta değil, ilmi artırmaktadır.”
“ilim, maldan daha hayırlıdır. Zira ilim seni korur, sen ise malı korursun, ilim harcandıkça artar, mal ise, harcandıkça azalır, ilim dost, mal ise düşman kazandırır. ilim hakimdir, mal ise mahkumdur.”m
Yine öğrenmek ve bilmek üzerine şu sözler ne kadar düşündürücüdür:
“Bilmemek ayıp değil, öğrenmemek ayıptır. ”
“En iyi ilim, elinde olan bilgidir."
"Bilgin, parasız da olsa zengin sayılır."
“Bilen yol gösterir, bilmeyen arkadan koşar." "Padişahlar halka hükmeder, bilginler padişahlara."
"Kitap okumak insanın kalbini ve kafasını aydınlatır.
İslâmiyet’in doğuşundan itibaren hem çocukların hem de yetişkinlerin eğitimine özel bir önem verilmiştir. Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) döneminde Me- dine-i Münevvere’de Mescid-i Nebevinin ilim ve kültür merkezi haline gelmesi. Bedir Harbi’nden sonra okuma yazma bilen esirlerin, on Müslümana okuma- yazma öğretmek şartı ile hürriyetine kavuşmaları, bilgi hâzineleri olan kütüphane sayılarının artması bu konuda anlamlı örneklerdir. Ayrıca Selçuklu ve Osman- lılar’ın yükseliş ve ilerlemelerinin sırrı ilme, eğitim ve öğretime verilen ehemmiyettir. İlim ve eğitime önem veren milletlerin tarih boyunca hep medeniyetin zirvesine yükseldiğini görmekteyiz.
İslâm’da çocukların ve gençlerin eğitimi her zaman ön planda tutulmuştur. Zira çocuklar geleceğin büyükleridir, milletin istikbâl ve ikbâl yıldızlarıdır. Şairin dediği gibi:
“Kim der ki çocuk küçük bir şeydir.
Belki de çocuk en büyük şeydir.”
Bu yüzden İslâm, Çocukların eğitim ve öğretimine ayrı bir önem verir. Çocuklar ve gençlerin eğitimi için İslâm tarihinde ilk program Hz. Ömer tarafından bizzat kaleme alınmış ve uygulanmak üzere diğer idarecilere gönderilmiştir. Bu programda çocuklara özellikle yüzme, ok atma ve ata binme gibi- maharetlerin yanında; yazı ve hesabın öğretilmesi, yaygın ata sözleri ve güzel şiirlerin de öğretilmesi istenmektedir."
Anne ve babanın çocukları üzerindeki en önemli görevi, onların eğitilip yetiştirilmesidir. Çünkü çocuk anne ve babasına bir emanettir. Onun kalbi pırlanta gibi temiz, saf ve bomboştur. Gördüğü ve duyduğu her şeyi almaya hazırdır. Adeta boş bir video ve teyp kaseti gibidir... Şayet iyiliğe alıştırılıp, iyi şeyler öğretilirse iyi yetişir ve her iki cihanda da mutlu olur. Onun sevabına anne-baba, öğretmen ve eğiticileri de ortak olur. Eğer çocuk kötülüğe alıştırılır ve başı boş bırakılırsa topluma zararlı bir unsur olarak yetişir. Bunun vebâli de çocuğun yetişmesi ile ilgilenen herkese ait olur. Bu bakımdan aile ve okula büyük görev ve mesuliyet düşmektedir. Çocuğun iyi yetişmesi hususunda aile ve okul sıkı bir işbirliği gerçekleştirmek mecburiyetindedir.
Çocuğun kendine göre bir dünyası vardır. Çocuğun dünyasına giremeyen, onun seviyesine inemeyen bir kimse çocuğu anlayamaz. Çünkü, çocuk küçük de olsa onun ruhu yücedir.
“Günümüzde çocuk yetiştirmek, mermer üzerinde ağaç yetiştirmekten daha zordur.” diyen bir düşünür, içinde yaşadığımız toplumda çocuk yetiştirmenin ne kadar zor bir eylem olduğunu anlamlı bir şekilde açıklamıştır. Geleceğimizin ümidi, istikbâlimizin garantisi olan çocuklarımız her yönden bilgili, becerikli, vatan, millet ve bayrak sevgisi ile dolu olarak yetiştirilmelidir.
“Ağaç yaş iken eğilir” Ata sözümüz ile “Çocukların eleştirmecilerden çok, örneklere ihtiyacı olduğu” gerçeğini, bunun yanında:
“İyi eğitim veren bir okul açmanın bir hapishane kapatmak gibi olduğunu" hiç bir zaman hatırımızdan çıkarmamalıyız. Özellikle “Çocuğa eğitim -öğretim çağında verilen bilgilerin mermer üzerine, yaşlandıktan sonra verilen bilgilerin ise buz üzerine yazı yazmaya benzediği”" gerçeğini unutmamalıyız.
Eğitim ve öğretimin bütün kuralları ile uygulandığı kurumlar şüphesiz okullardır. Bu bakımdan okullar, bizi aydınlatan bilgi ve sevgi yuvalarıdır. Okullarımızı, öğrencilerimize ve gençlerimize sadece belli bilgiler öğreten kurumlar değil; aynı zamanda onlara belirli davranışlar kazandıran, güzel bir ahlâk ve karakter aşılayan kurumlar haline getirmeliyiz. Onun için başarının ölçüsü, kafa ile kalbi birleştirebilmek olmalıdır.
Bilgi, ihtiyaç duyulmakla beraber her şeyi halletmeye yeterli değildir. Her bilgili insanın güzel ahlâklı olduğu da söylenemez. Nitekim toplum içinde yalan, hile, rüşvet, riya, gıybet, dedi-kodu, itham ve iftira, paraya, zevk ve eğlenceye aşırı düşkünlük gibi sosyal bünyemizi kemiren manevî hastalıkların yaygınlaşması, üzülerek belirtelim ki: bilgisizlikten çok ahlâk, inanç ve eğitim eksikliğinin bir sonucudur. O halde; öğretim kurumlarımızı, kafa ile kalbi birleştiren, bilgi ile ahlâkı bağdaştıran erdem yuvalar haline getirebilmeliyiz. Her çocuğun öğretim kurumlarının tezgâhından geçtiğini ve gelecekte toplumda söz sahibi olacaklarını unutmayalım!..

KAYNAKLAR
1-Alak, 1.
2- Zünıer, 9.
3-Tâhâ, 114.
4- Mücadele, 11.
5- Ibıı Mâce, Siinen, Mukaddime, s. 17.
6- Tac, c. 1. s. 53.
7- Camin’s Sağir. c.I, s. 37.
8- İbn Kuteybe, Uyunu’l-Ahbar, III 120.
9- Bütün Dünya Yıllığı, 1975, s. 42.
10- A. Turhan, Güzel Sözler Antolojisi, Cihan Yay. İst. 1989.
11- Şibli Numânî, Bütün Yönleriyle Hz. Onıer ve Devlet İdaresi, Çağ Yayınları. 1st. 1982.
12- Doç. Dr. Mahmut Çamdibi, İmam Gazali’den, Din Eğitimi Ders Notları, M. Ü. İlahiyat Fak. İst. 1982.