Makale

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞININ TARİHÇESİ

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞININ TARİHÇESİ

İrfan YÜCEL

Her sosyal müessese gibi dinin de öğretilmesi, tebliği, emir ve yasaklarının uygulanması için, düzenli bir kuruluşa ihtiyaç vardır. Nitekim tarih boyunca, hemen bütün dinlerin tebliğ, uygulama ve öğretimi için teşkilâtları olmuştur. İslâm Dini de bu kuralın dışında değildir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde din işleri, başında şeyhülislâmın bulunduğu "Meşihat-ı İslâmiyye” adlı kuruluş tarafından yürütülüyordu. Ancak, Bâb-ı Fetvâ ve Şeyhülislâmlık da denilen Meşihat Makamı’nın yetki alanı, halen Diyanet İşleri Başkanlığınca ifâ edilen hizmetlerle sınırlı değildi. Devlet yönetimi konusundaki temel ilke ve kanunların konulması, savaş açılması gibi en önemli konular dahil, her konuda if ta (fetva verme) yanında, yargı ve eğitim- ögretimle ilgili, ilmiye sınıfı tarafından ifa edilen bütün görevler bu makama bağlı olup; günümüzde Diyanet İşleri Başkanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Adalet Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) arasında paylaşılmış olan hizmetlerin hemen tamamı, Meşihat-ı İslâmiyye bünyesinde toplanmıştı. Ancak XIX. yüzyıl başlarından ve özellikle Tanzimat döneminden itibaren. Şeyhülislâmlığın görev ve yetki alanı giderek daraldı.
Bu yüzyıldan itibaren Mecelle (1286-1293/1869-1876) ve Arazi Kanunu (1274/1858) gibi yerli ve İslâm Hukuku’nu esas alan kanunlar yanında, Ticâret-i Bahriyye (1266/1850), Ticâret-i Bahriyye (1280/1863), Cezâ (1274/ 1857), Usûl-i Muhâkeme-i Ticaret (1278/1861), Usûl-i Muhakeme-i Cezâiyye (1296/1879) Usûl-i Muhâkeme-i Hukukiyye (1296/ 1879)... gibi İslâm Hukuku’na dayanmayan Batı kaynaklı kanunlar yürürlüğe konulmuş; şer’î mahkemeler dışında, İslâmî hükümlerle bağlı olmayan nizâmiye ve ticâret mahkemeleri kurulmuştur. 1253/ 1838’de kurulan Meclis-i Vâlây-ı Adliye, 1285/1868’de üyeleri arasında gayr-ı müslimler de bulunan ’Şurây-ı Devlet" ile "Meclis-i Ahkâm-ı Adliye" adlarıyla ikiye ayrılmış; Meclis-i Ahkâm-ı Adliye daha sonra Adliye Nezâreti olmuştur. Nihayet İttihad ve Terakki Yönetimi döneminde 18 Cumâdelûla 1335/1917 tarihli "Bi’l-umûm Mehâkim-i Şer’iyye ve Meıbûtâbıun Adliye Nezâretine Tahvil ve Irtibat-ı Hakkında Kanun" (bkz. Ceride-i İlmiyye, C. 3. sayı 31, sh. 875, İst. 1335) ile bütün şer’î mahkemeler ve bağlı kuruluşları da Adliye Nezâretine bağlanmış Şeyhülislâm kabine üyeliğinden de çıkarılmıştır.
Eğitim ve öğretim alanında ise, medreseler dışında, önceleri sadece askerî ve idari personel yetiştirmek üzere açılan çeşitli seviyedeki okullar, zamanla diğer sahalara da yayılmış ; medrese eğitiminin düzenli bir şekilde yürümesini temin maksadıyla 1262/1845 de kurulan Maarif Encümeni, 1847 de "Maarif-i Umumiyye Nezâreti’ne dönüşmüştür. 1286/1869 da yürürlüğe konan "Maarif-i Umumiyye Nezâreti’ne dönüşmüştür. 1286/ 1869 da yürürlüğe konan ’Maafi üniT^effanHigf’ ile eğitim ve öğretim sistemi yeniden düzenlenmiş, Şeyhülislâmlığa bağlı olarak, ilmiyye sınıfı tarafından yürütülen medrese eğitimi dışında, gerek müfredât, gerek eğitim ve öğretim açısından, ilmiyye sınıfının ve Şeyhülislâmlığın mürakabesi dışında, modem eğitim ve öğretim metod- larıyla çalışan çeşitli okul ve fakülteler açılmıştır.
Böylece önceleri tamamen Şeyhülislâmlığa bağlı olarak ilmiye sınıfının tekelinde bulunan yargı, eğitim ve vakıflarla ilgili hizmetlerin büyük bir bölümü; Adliye, Maarif ve Evkaf Nezâretlerine verilmiş; Meşihat-ı İslâmiye denilen Şeyhülislâmlığın görev ve yetki alanı; ifta, medreselerdeki öğretim ve şer’iyye mahkemeleriyle sınırlanmıştır
T.B.M.M. idâresi döneminde Osmanlı Devletinin dinî teşkilât yapısında önemli bir değişiklik olmadı. Meşihatça yürütülmekte olan hizmetleri tedvir etmek üzere, "Şer’iye ve Evkaf Vekâleti" kuruldu. Esasen, Tanzimat’tan itibaren Şeyhülislâm, Hey-’et-i Vükelâ (Bakanlar Kurulu) arasında yer almıştı. Şu kadar ki, Sadrazam tarafından değil, doğrudan padişah tarafından tayin ediliyordu. 24 Nisan 1336/1920 tarih ve 3. sayılı "Büyük Millet Meclisi İcra Vekillerinin Sûret-i İntihâbına Dâir Kanun" (bkz. Düstur, 111 Tertip, c.l, sh. 6) ile kurulan onbir vekâletten birincisi, Şer’iye ve Evkaf Vekâleti idi. İlga edildiği 3 Mart 1340/1924 tarihine kadar , Me- şihat-ı İslâmiyye’nin uhdesinde bulunan hizmetler, bu vekâlet tarafından yerine getirildi.
3 Mart 1340/1924 tarih ve 429 sayılı "Şer’iyye ve Evkaf ve Erkân-ı Harbiyye-i Umumiyye Vekâletlerinin İlgasına Dâir Kanun" (bkz Düstur, c 5,sh.665,
İstanbul 1931) ile Şer’iyye ve Evkaf vekâleti kaldırılarak yerine Başbakanlığa bağlı Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu. Adıgeçen vekâletin görevlerinden, İslâm Dininin "muâmelât" dışında kalan inanç ve ibadetlerle ilgili hükümlerinin yürütülmesi ile ibâdet yerlerinin ve dini müesseselerin idâresi Diyanet İşleri Başkanlığı’na; Vakıfların yönetimi ise Vakıflar Genel Müdürlüğüne verildi. Şer’iye ve Evkaf Vekâleti ve bazı özel vakıflar tarafından idare olunan bütün mektep ve medreseler de 14 Mart 1924 te çıkarılan 430 sayılı "Tevhid-i Tedrisat Kanunu" ile Maarif Vekâletine bağlandı.
Gerekçesinde, Din ve ordunun siyâset cereyanlanyle alakadar olması, birçok mehâziri dâidir. Bu hakikât, bütün medenî milletler ve hükümetler tarafından bir düstûr-ı esasî olarak kabul edilmiştir." ... (TBM M. Zabıt Ceridesi, c.l, sh 21,3.3.1340) denilen mezkûr kanunun ilk maddesiyle, İslâm Dini’nin insanlar arasındaki hukuk! ilişkileri düzenleyen muâmelât ile ilgili hükümleri teşri (yasama) ve infaz (yürütme) yetkisi T B M M, ve onun oluşturduğu hükümetlere verilmiş; "mu- amelat-ı nâs" dışında kalan inanç ve ibâdetlerle ilgili hükümlerini tedvir ve dinî müesseselerini yönetmek üzere de Cumhuriyetin makarrında Diyanet İşleri Başkanlığı kurulmuştur.
429 sayılı Kanun, Başkanlığın teşkilât yapısını belirlemiş; sadece Diyanet İşleri Reisi’nin Başbakanın inhası üzerine Cumhurbaşkam’nca atanacağı (md. 3); kuruluşun Başbakanlığa bağlı ve bütçesinin de Başbakanlık bütçesine mülhak olduğu; teşkilat hakkında bir tüzük tanzim edileceği (md. 4); ülke sınırlan içindeki bütün cami, mescid, tekke ve zaviyelerin idaresi ile buralardaki bütün görevlilerin tayin ve azillerine Diyanet İşleri Başkan- lığmın yetkili bulunduğu (md. 5); İl ve İlçe Müftülüklerinin Başkanlığa bağlı olduğu (md. 6) hükme bağlanmıştır.
13 Kasım 1341/1925 tarih ve 677 sayılı "Tekke ve Zâviyeler ile Türbelerin Şeddine ve Türbedarlıklar ile Birtakım Unvanların Men ve İlgasına Dâir Kanun" gereği tekke ve zâviyelerin kapatılması ile bu yerlerin yönetimi ve buralarda görevli şeyhler ve diğer hizmetlerle ilgili yetkiler ortadan kalktığı gibi, daha sonra 8 Haziran 1931 tarih ve 1827 sayılı Evkaf Umum Müdür- lüğü’nün 1931 Malî Senesi Bütçe Kanununun 6. maddesinde yer alan:
"Türkiye Cumhuriyeti dahilindeki câmi ve mescidlerin idâresi ve bunların hademesi (cami görevlileri) Evkaf Umum Müdürlüğü’ne devredilmiştir. Bu hademenin tayin ve azilleri 12 Ağustos 1928 tarihli Cami Hademeleri Nizâmnâmesine tevfikan, Evkaf Umum Müdürlü- ğü’nce icra ve tasdik olunur. Hükmü ile, cami ve mescidlerin yönetimi ve buralarda görevli hayrat hademesi denilen imam, hatip, müezzin, kayyım ve diğer hizmetlilerin tayin, nakil, emeklilik ve görevden çıkarılmaları gibi, özlük haklarına ilişkin bütün yetkiler Vakıflar genel müdürlüğü’ne devredilmiş, Başkanlık sadece câmi hizmetlerinin dinî yönünü adıge- çen Genel Müdürlükle koordineli olarak, takiple yetkili kılınmıştır. Böylece 4081 hayrat hademesi ile 26 adet cuma ve kürsü vaizi, kadrolarıyla birlikte Vakıflar Genel Müdürlüğüne geçmiş, bu uygulama 23.3.1950 tarih ve 5634 sayılı Kanun yürürlüğe girinceye kadar devam etmiştir. 12 Ağustos 1928 de yürürlüğe konan Cami Hademeleri (Tevcih-i cihât) Nizamnamesi (bkz.Düstur c.9,sh. 1146-52, İstanbul, 1928) nin bazı maddelerinde de, yeni uygulamaya göre, gereken değişiklikler yapılmıştır, (bkz. Düstur, c. 13, sh. 147-48, Ankara, 1932 ve Düstur III. Tertip, c.16,sh. 724-27, Ankara, 1935)
Diyanet İşleri Reisliği’ne 1 Nisan 1924’te, başından itibaren Millî Mücâdelede büyük hizmetleri bulunan Ankara Müftüsü ve Şer’iyye Vekâlet-i Heyet-i İftâiyye Üyesi Rıfat Börekçi tayin edilmiştir. Şer’iyye ve Evkaf Vekâleti bünyesinde olup herbirinin 1 l’er üyesi bulunan "Hey’et-i İftâiyye", ’Tedokat ve Tei£ât-ı Hâmile Hey’eti" ve "Evkaf Şûrası"nca yapılan hizmetleri yürütmek üzere tamamı 8 kişiden ibaret "Hey’et-i Müşâvere" teşkil edilmiş, Meşihat bünyesinde 1889 da kurulmuş olan "Tetkik-i Mesâhif Hey’et- i de Diyanet İşleri Başkanlığına bağlanmıştır. İlk Müşavere Hey’eti üyeleri, A. Hamdi Akseki, Mehmet Bahaeddin Efendi, Harun Hilmi Batırbaygil, Seyyid Taha Efendi, Mehmet Şükrü Çakıroğlu, AÜ Vatit Üryani ve Ağabeyzâde Hacı Mustafa Efendi’dir.
429 sayılı Kanunda, Diyanet İşleri Başkanlığı’nm teşkilât yapısı ve kadroları gösterilmemiş, 4. maddeye göre teşkilâtın görev ve çalışmalannı düzenlemek üzere tanzimi istenen nizâmnâme (tüzük) de çıkanlmamıştır. Böylece Başkanlık, uzun yıllar Bütçe ve Barem kanunlarında gösterilen kadro ve idari yapıya göre hizmetini yürütmeğe çalışmıştır. 1924-1926 yıllarına ait Bütçe Kanunlarının Diyanet İşleri Reisliği bölümünde, merkez teşkilâtı, Reis, Hey’et-i Müşâvere ve me’mûrin-i merkeziye; taşra (İdare-i vilayat) teşkilâtı ise müftü, müftü müsevvidi, dersiam, müstehıkkın-i ricâl-i ilmiyye, vâiz, hademe... gibi ünvanlar maaş ye- künü olarak gösterilmiş kadro dereceleri ve sayılan belirtilmemiştir. Başkanlığın idari yapısı ve kadroların ünvan, adet ve maaş/ücret miktarı ilk olarak 1927 den itibaren Bütçe kanunlarında ve 30.6.1929 tarih ve 1452 sayılı "Devlet Memurları Maa- şat’ının Tevhid ve Teadülüne Dair Kanun" eki cetvelde gösterilmiştir. Ki, bu cetvel, mezkûr kanunun 2. maddesi gereğince 1935 yılına (2800 sayılı kanun çıkıncaya) kadar Başkanlığın teşkilat kanunu sayılmıştır. Buna göre, Başkanlığın
merkez teşkilatı bünyesinde yukarıda sözü edilen Müşâvere ve Tek- kik-i Mesâhif Hey’etleri dışında "Müessesât-ı Dinniyye" "Mu- murîn ve Sicil" (1929 dan itibaren Zât işleri) "Levâzım", "Tahrirat ve Evrak" olmak üzere dört müdürlük bulunmaktadır. (Bu müdürlüklerin ilk ikisi 1931 yılı Haziran ayından itibaren, bütün kadro ve personeliyle birlikte Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilmiştir.) Taşra teşkilatı ise müftülüklerden ibaret olup, bu tarihlerde büyük iller dışında birçok il ve ilçede sadece bir müftü bulunmaktadır.
Başkanlığın ilk Teşkilat kanunu olan 14 Haziran 1935 tarih ve 2800 sayılı "Diyanet İşleri Reisliği Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun" (bkz. Düstur, III. Tertip, c.16, sh. 1501-1504, Ankara, 1935) çıkmıştır. Bu kanunda teşkilâtın yapısı, kadro durumu, merkez ve taşra görevlilerinin nitelik ve tayin usulü gösterilmiş; görevler ise kanunun 2. maddesi gereğince düzenlenen ve 11 Kasım 1937 tarih ve 7647 sayılı kararname ile yürürlüğe konan "Diyanet İşleri Reisliği Teşkilâtının Vazifelerini Gösterir Nizâmnâme" (bkz. Düstur, c. 19, sh. 23-26, Ankara, 1938) ile belirlenmiştir. Her il ve ilçe merkezinde Başkanlığa bağlı bir müftü bulunmasını hükme bağlayan ve mahallinde yapılacak müftü seçimi usulünü açıklayan mezkûr kanun, Tahrirat ve Evrak Müdürlüğünü, teşkilatı, kadroları, derece, ünvan ve adet olarak yeniden tesbit edilmiş; merkez "Yazı İşleri Müdürlüğü” olarak değiştirmesi dışında idari yapıda bir değişiklik getirmemiştir. Ancak merkez ve taşra teşkilatı, kadrolan derce, ünvan ve adet olarak yeniden tesbit edilmiş-, merkez teşkilâtının 29; taşra teşkilâtının 451 olmak üzere toplam kadro sayısı 480 olmuştur. Müşâvere Hey’etinin üye sayısı ise 8’den 5’e düşmüştür.
5.7.1939 tarih ve 3665 sayılı "Diyanet İşleri Reisliği Teşkilat ve vazifeleri Hakkında Kanunda Bazı Değjşiklik Yapılmasına Dâir Kanunla (bkz. Düstur, c. 20, sh. 1552-53, Ankara 1939) ilk defa Reis Muavinliği kadrosu ihdas edilmiş, bu kadroya o tarihe kadar Müşâvere Hey’eti azası olarak görev yapan Ahmed Hamdi Akseki tayin edilmiştir.
23.3.1950 tarih ve 5634 sayılı "Diyanet İşleri Başkanlığı Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanunda Bazı Değişiklikler yapılmasına Dâir olan 3665 sayılı Kanuna Ek Kanun” (bkz Düstur, c. 31, sh. 1951-52, Ankara, 1950) ile:
a. Diyanet İşleri Reisliği Müşâvere Hey’eti Mushafları Ted- kik Hey’eti, Zât İşleri Müdürlüğü ve Yazı işleri Müdürlüğü ifadeleri Diyânet İşleri Başkanlığı, Müşâvere ve Dinî Eserleri İnceleme Kurulu, Mushafları İnceleme Kurulu, Zât İşleri Sicil ve Levazım Müdürlüğü, Yazı İşleri ve Evrak Müdürlüğü olarak değiştirilmiş; Hayrat Hademesi işleri Müdürlüğü ve Yayın Müdürlüğü olmak üzere iki yeni birim kurulmuştur.
b. İlk defa "gezici vaizlik" ihdas edilmiş; bütün vaizler maaşlı kadroya geçmiştir.
c. 1931 yılında camiler ve câmi görevlileriyle ilgili Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilmiş olan görev ve yetkiler Başkanlığa iâde edilmiş 4503 adet hayrat hademesi Başkanlık bünyesine, alınmış köy ve kasabalarda kadrosuz olarak imamlık yapabilmek de
Başkanlık ve müftülüklerin yazılı iznine bağlanmıştır.
d. Merkez ve taşra teşkilâtı kadroları yeniden tesbit edilmiş, merkez teşkilâtına 52; taşra teşkilâtına ise 889 olmak üzere toplam 941 kadro tahsis edilmiştir. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden devralınan ve daha soraki yıllarda ihdas edilen hayrat hademesi kadroları ise 1950 yılından itibaren 1970 tarih ve 1322 sayılı Genel Kadro Kanunu’na kadar her yıl Bütçe Kanunlarının S cetvelinde barem dışı olarak görev yapan cuma ve kürsü vaizi, dersiam, Kur’an öğreticisi, memur ve müstahdem kadroları D cetvelinde gösterilmiştir.
2.7.1951 tarih ve 7853 sayılı "Diyanet İşleri Başkanlığı Dinî Yayınlar Döner Sermayesi Hakkında Kanun" ile dinî yayın işinde kullanılmak üzere, limiti 250 bin TL. Dini Yayınlar Döner Sermayesi kurulmuştur.
Nihayet 22.6.1965 tarih ve 633 sayılı "Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun" ile daha önceki onüç kanunda dağınık halde bulunan hükümler yürürlükten kaldırılarak Başkanlıkla ilgili mevzuat tek kanunda toplanmış, yeni görevler ve yeni birimler ilâve edilerek teşkilât geliştirilmiş ve gerçekten günün şartlarına göre daha geniş bir hizmet imkânı sağlanmıştır:
a. Başkanlığın bütün görevlilerinin itikadı, ibâdeti, tavır ve hareketlerinin İslâm törelerine uygunluğunun çevresince bilinir, olduğu ortak niteliği’ne sahip olmaları;
b Bütün görevler için belli nitelik ve tahsil şartı getirilmesi, müftülük vaizlik için dinî yüksek tahsil; kadrolu imam-hatiplik için İmam Hatip Okulu mezunu olma şartının aranması;
c. Müşâvere ve Dini Eserleri inceleme kurulu yerine Başkanlığın en yüksek karar ve danışma organı olarak, üyeleri seçimle tesbit ve Bakanlar Kurulu Kararıyla tayin edilen Din İşleri Yüksek Kurulu Teşkili.
d. Teftiş Kurulu, Hukuk Müşavirliği Dinî Hizmetler ve Din Görevlilerini Olgunlaştırma Dairesi Personel Dairesi, Donatım Müdürlüğü ve dairelere bağlı yeni müdürlükler kurulması ve bütün birimlerin görevlerinin ayrıntılı olarak belirlenmiş olması;
e. Bucak ve köy camileri için, ihtiyaç karşılanıncaya kadar her yıl iki bin imam-hatip kadrosu verilmesinin hükme bağlanması;
Bu kanunun getirdiği en önemli yeniliklerdir. Kanuna bağlı olarak cetvellerde Başkanlığın kadroları yeniden tesbit edilerek merkez teşkilâtına 203, taşra teşkilatına 19490 olmak üzere toplam 19693 kadro tahsis edilmiş, Bütçe Kanunlarına ekli D ve S cetvellerinde yer alan 12283 adet kadro ile , Başkanlığın bu tarihteki kadro sayısı 31976 ya ulaşmıştır.
Sonraki yıllarda, görülen lüzum ve ihtiyaç üzerine, Bakanlar Kurulu Karan, ile, yeni bir birim olarak "Araştırma Plân ve Program Bütçe Baş- müşâvirliği" (1971); Dini Hizmetler ve Din Görevlilerini Olgunlaştırma Dairesi bünyesinde "Dış Hizmetler Müdürlüğü" (1971) ve "Hac İşleri Müdürlüğü" (1976) kurulmuştur. 1978 yılında, yine Bakanlar Kurulu Kararı ile Araştırma-Plân ve Program Bütçe Başmüşâvirligi Araştırma ve Plânlama Dairesi olmuş. Dini Hizmetler ve Din Görevlilerini olgunlaştırma Dairesi "Din Hizmetleri Dairesi" ve " Olgunlaştırma Dairesi" olarak ikiye ayrılmış ayrıca yeni bir birim olarak Koordinasyon ve Değerlendirme Dairesi ve ilk defa Yurtdışı Din Hizmetleri Müşâviri kadroları ihdas edilerek Yurtdışı Teşkilâtı kurulmuştur.
Başkanlığın ilk Eğitim Merkezi 1973’de Bolu’da açılmış; sonra sı- rasıyle Ankara, İstanbul (Haseki), Elazığ/Harput, Antalya, Kastamonu, Manisa, Konya ve Bolu/ Akçakoca eğitim merkezleri hizmete girmiştir. Bunlardan İstanbul (Haseki) ve Konya Eğitim Merkezinde uzun süreli ihtisas eğitimi yapılmaktadır.
1978 yılı Hac mevsiminde, Başkanlıkça deneme niteliğinde olmak üzere, hac seferi düzenlenmiştir. Organizasyon başarılı ve yararlı görüldüğünden 1979 da Hac Dairesi Kurulmuş ve Bakanlar Kurulu Karan ile 1979’dan itibaren hac seferlerin inin organizesi, münhasıran Diyanet İşleri Başkanlığı’na verilmiştir. Ancak 1989 dan itibaren A Grubu Seyahat Acenta- larına de belli bir oranda kontenjan tanınmıştır.
633 sayılı Kanun, 1982 ve 2088 Sayılı Kanunlarla iki defa ta’dil edilmiştir. İmam-Hatip Lisesi mezunu yeterli sayıda görevli bulunmadığı için vekâleten göreve alınan, yaklaşık 12 bin ilkokul mezunu imam-hatip 24.12.1979 tarih ve 2088 sayılı kanunla asalete geçirilmiştir.
11.5.1979 da yürürlüğe giren 26.4.1976, tarih ve 1982 sayılı "Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun bazı Maddeleri’nin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna
4 Geçici Madde Eklenmesine Dâir Kanun” Yurtdışı Teşkilatı kurulması, hac işlerinin tedviri İl Disiplin Kurulları Teşkili, Din Hizmetleri Sınıfının da diğer memurlar gibi, "Memurin Muhâkemâtı Hakkında Kanun" hükümlerine tâbi olması... gibi önemli yenilikler getirerek Başkanlığa yeni hizmet imkânları kazandırmış ise de, Anayasa Mahkemesi’nin 18.12.1979 gün ve E: 79/25-K79/46 sayılı kararıyla usûl yönünden iptal edilmiş meydana gelen kanun boşluğunu doldurmak üzere hazırlanan tasarılar henüz ka- nunlaşmamıştır. Başkanlığın halihazır organik ve fonksiyonel yapısı,
18.7.1984 tarih ve 190 sayılı KHK eki kadro cetveli ve 3046 sayılı "Bakanlıkların Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun "a göre düzenlenmiştir.
Kuruluşundan günümüze kadar Diyanet İşleri Başkanlığına tayin edilmiş olan zevâtın isimleri ve görev süreleri aşağıda gösterilmiştir:
Adı Soyadı
Baş. Tarihi Ayrılış Tarihi:
1. Rıfat Börekçi
4.4.1924
5.3.1941
2. Şerafeddin Yaltkaya
14.1.1942
23.4.1947
3. Ahmet Hamdi Akseki
29.4.1947 9
9.1.1951
4. Eyyüb Sabri Hayırlı oğlu
12.4.1951 1
10,6.1960
5. Ömer Nasuhi Bilmen
29 6.1960 6
6.4.1961
6. Haşan Hüsnü Erdem
6.4.1961 1
13.10.1964
7. Mehmet Tevfik Gerçeker
15.10.1964
16.12.1965
8. İbrahim Bedreddin Elmalı
1.12.1965
25.10.1966
9. Ali Rıza Hakses
25.10.1965
15.1.1968
lO.Lütfi Doğan
15.1.1968
25.8.172 (Vekil)
11. Dr. Lütfi Doğan
26.8.1972
26.7.1976
12. Prof. Dr. Süleyman Ateş
28.7.1976
7.2.1978
13. Dr.Tayyar Altıkulaç
9. 2. 1978
1 0.11.1986
14. Prof. Dr. Mustafa Said Yazıcıoölu
17.6.1987 2.1.1992
15. Mehmet Nuri Yılmaz
2.1.1992 (Görevde)