Vefatının Sekizinci Yılı Münâsebetiyle:

SABIK DİYANET İŞLERİ BAŞKANI EYYÜP SABRİ HAYIRLIOĞLU

(1884 — 1960)

Veli ERTAN

Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin dördüncü Diyanet İşleri Başkanı olan Sabri Hayırlıoğlu 1302 tarihinde Konya’nın Ahmetfakıh Mahallesin­de doğmuştur. Konya’nın tanınmış köklü bir ailesi olan Hayırlızâdelerden Mehmet Efendi isminde bir zâtın oğludur.

İlk tahsilini Sıbyan Okulunda yapmış ve aynı zamanda da hıfza ça­lışmış ve hâfız-ı Kur’ân olmuştur. Zamanın tanınmış din adamlarından bilhassa Ziyâiye Medresesinde Sivaslı Ali Kemâli ve Yalvaçlı Hacı Ömer efendilerin rahle-i tedrisine devam etmiştir. Bu sırada Konya’da Dârülfünûn’un hukuk şubesi açılmış ve imtihanla buraya giren Hayırlıoğlu sis­temli mesaîsi sayesinde hocalarının ve arkadaşlarının hüsnü teveccühüne mazhar olmuştur. 1327 târihinde Hukuk’u birincilikle bitirmiş ve 1328 târihinde de medreseden icâzet almış ve meslekî tahsili de yüksek tahsil olarak kabûl edilmiştir.

Hukuk ve medrese tahsilini Konya’da ikmâl ettikten sonra yakın ar­kadaşı Musa Kâzım ile birlikte İstanbul’a gitmiş, Dârülfünûn’da müderris muâvinliği imtihanım kazanmış ve bu sûretle bir müddet müderris mua­vinliğinde çalıştıktan sonra istifâ etmiştir.

1329 târihinde Adliye Nâzırhğına müracaat ederek Uşak Müdde-i Umûmîliğine tâyini yapılmıştır. Bu vazifede altı sene kadar kaldıktan son­ra 1335 târihinde istifâ etmiş ve memleketi olan Konya’ya gelerek avu­katlığa başlamıştır. Bu arada vilâyet ve belediye encümenleri âzâlıklarında bulunmuş, iyi hizmetler görmüş ve bilhassa Delibaş isyânında yakala­nan bâzı mühim zatların hayatlarım kurtarmaya muvaffak olmuş ve isyânın büyümesine mâni olmuştur.

İnanmış olduğu dâvâlarda dâima büyük bir cesâret göstermiştir.

1339 yılında ikinci Büyük Millet Meclisine Konya Meb’usu olarak se­çilmiştir. Mecliste inandığı dâvaları pervasızca ve içten gelen bir samimi­yetle müdâfaa etmekten asla geri kalmamıştır.

Merhum Hayırlıoğlu, Teşkilâtı Esâsiye Kanunu’nun tâdili ve Cumhu­riyetin ilânı müzâkeresi sırasında görüşlerini:

— Biz Gazi Hazretlerini hakem yaptık, bizim Teşkîlât-ı Esâsiye Ka­nununu tâdile selâhiyetimiz yok demek, gayrimeşrû olduğumuzu kabûl et­mek demektir. Meclisin Teşkîlât-ı Esâsiye Kanunu’nu tâdile selâhiyeti derkârdır. Hükümetimizin şekli behemehal Cumhuriyet olacaktır, demek sûretiyle açıklamıştır.

Hayırlıoğlu hem Fırka grubunda ve hem de Meclis müzâkerelerinde Cumhuriyetin lehinde yapmış olduğu konuşmalarından sonra Cumhuriye­tin İlânını ve Reisicumhurun seçilmesini yüzbir pare topla millete ilânını ilk defa bir takrirle talep etmiştir.

Büyük Millet Meclisinin ikinci devresinde meb’usluktan çekilen Hayırlıoğlu Konya’ya dönerek tekrar avukatlığına bağlamıştır. Bir müddet de ticaretle meşgûl olmuştur.

1951 târihinde Diyanet İşleri Başkanlığına tâyin edilmiş ve 1960 târi­hinde de emekli olmuştur.

Tok sözlü olan, hiçbir sûretle dînin esaslarından ayrılmayan Hayırlı- oğlu 8 Ekim 1960 târihinde Ankara’da vefât etmiştir.

Cebeci asrı kabristanında medfundur.