Ercan Kaya

İslam’ın Yolu Sünnet

Prof. Dr. Murteza Bedir’in Isam Yayınlarından çıkardığı “İslam’ın Yolu Sünnet” adlı kitabı, din epistemolojisinde sünnet kavramının yeri ve önemi açısından önemli bir kitap olarak karşımıza çıkıyor. Diğer usul kitaplarına göre daha açık bir dille yazılmış olan bu kitap, okuyucu açısından okunurluğu ve anlaşılırlığı da daha kolay hâle gelmiş diyebiliriz.
Kitabı dört bölüm hâlinde sunan yazar, birinci bölümünde sünneti anlamamıza yardımcı olacak bazı temel kavramları izah ediyor; ardından Peygamber Efendimizin sünnetinin sonraki Müslüman nesillerce tespit ve anlaşılması amacıyla geliştirilen Islami ilimlere dönüşüm sürecini mercek altına alıyor. Yazar, Islami ilimlerin teşekkül etmesinde sünnetin belirleyici rolüne atıfla, Islam’ın kendi dinamiklerinden temerküz eden kelam, fıkıh, tasavvuf gibi kavramları açıklayarak aralarındaki ilişkiye dikkat çekiyor ve önemli diyebileceğimiz tespitlerde bulunuyor.
Kitabının ikinci bölümünde Usul-i Sünnet başlığı altında “Sünnet’in Islami Epistemolojideki Yeri” alt başlığıyla, “Nebevi Otoritenin Niteliği, Sünnet’in Vahyi Karakteri, Bir Beşer olarak Hz Muhammed ile Peygamber olarak Hz Muhammed”; buna bağlı olarak, sünnet ve dinî kurallar arasındaki ilişkiye değiniyor. Üçüncü bölümde ise “Sünnetler Dinî Esasların Etrafında Örülen Koruma Duvarları”dır başlığı ile önceki iki bölümde belirli bir zemine oturttuğu sünnet terminolojisinin uygulanabilirliği üzerinde duruyor. Bu bölümde ise farklı olarak kendi açtığı başlıklar üzerinden bir silsile takip ederek, daha önce belirttiği çeşitlilik arz eden sünnetleri örneklerle somut sınıflandırmalara gidiyor diyebiliriz.
Bedir kitabının son bölümünde ise “Modern Hayat ve Sünnet, Sünnet ve Yerellik, Modernite ve Özgüven Sorunu, Çağdaş Etik Değerler ve Hz Peygamber” gibi başlıklar altında, modern dünyanın oluşturduğu dil grameri ile ortaya çıkan kavramları sünnet terazisine vurarak, âdeta tüm bu yenidünya dili içerisinde Hz. Peygamberin ahlak prensiplerinin geçerliliğini nasıl koruduğundan bahisle, insan hakları gibi ciddi paradigmalar üzerinden Kur’ani, nebevi bir değerlendirmede bulunuyor; atfu’l-beyan, aynı zamanda nebevi ahlakın da evrensel temaların kaynağı hükmünde olduğunu belirterek, kitabını tamamlıyor.
Son tahlilde belki bütün bir kitabı tek bir cümlede toplayacak olursak yazarın şu cümlesi hülasa yerine geçeceği kanısındayız: “Sünnet, Peygamberimizin hayatında somutlaşan Islam yaşam modelidir.





Kitabü’t-Tevhit Tercümesi

Sünni kelam ekolünün kurucusu olan Matüridi, Hz. Peygamber ve ashabının Islam´ın temel konularına dair anlayışlarını savunup, Müslümanlar arasında yerleşmesine çaba göstermiş büyük bir Islam âlimidir. Kendisinin Türk asıllı olduğu şeklinde kuvvetli rivayetler bulunan Imam Maturidi Kitabü’t-Tevhit adlı eserini Arapça kaleme almıştır. Türkiye Diyanet Vakfı aracılığı ile Prof. Dr. Bekir Topaloğlu’nun tercümesi ile bizlerin istifadesine sunulan bu kitap, ilmî literatürümüze geçmesi açısından önemli bir nüvedir.
Topaloğlu’nun çevirisi ile okuduğumuz 532 sayfadan oluşan bu tercüme, Matüridi’nin hayatı, şahsiyeti, siyasi ve ilmî çevresi ve eserlerinden bahseden girişle başlıyor. Matüridi, kitabının ilk bölümünde ağırlıklı olarak Allah’ın varlığı ve birliği konularına yer verdiğini ve Sünni kelam kaynaklarında bilahare yer alan ana konulara genel itibarıyla temas ettiğini görüyoruz. Matüridi kitabın bir diğer bölümünde dinî epistemoloji üzerinden uluhiyet, nübüvvet ve diğer inanç esasları üzerinde duruyor. Matüridi’nin bu yaklaşımı dini anlama ve yorumlamada epistemolojisi ile teolojisinin ne kadar iç içe olduğunu bir bakıma bizlere göstermektedir.
Matüridi epistemoloji bölümünden sonra, kelam ilminin konuları arasındaki önemi sebebiyle “aslü’l-usûl” olarak ifade edilen ilahiyat bahsine 200 sayfaya yakın bir yer ayırmış. Matüridi’nin bu bahis içinde yer verdiği diğer bir önemli mesele, Allah’ın sıfatları meselesidir. Bu konuda naslara tabi olan eserinde nübüvvet müessesinin gerekliğine atmış beş sayfalık yer ayıran müellif, nübüvvetin ispatında hissi mucizeler yerine, Hz. Peygamberin kişiliği, sunduğu mesajın kapsamı, derinliği ve mantıkiliğine önem vermiş.
Matüridi ahiretle ilgili konular arasında önemli bulduğu için büyük günah meselesini de seksen sayfalık bir bahis içinde anlatmış. Matüridi Kitabü’t-Tevhid’in yirmi dokuz sayfadan oluşan son bölümünü iman ve Islam konularına ayırarak, burada imanın önemi ve insan iradesinin rolü, iman Islam ilişkisi ve imanda istisna gibi konuları tartışarak sentezlemiş. Eserin sonunda ise Matüridi, muhtelif indeksler ve neşir sırasında başvurulan zengin bir bibliyografyaya yer vermiş.
Prof. Dr. Bekir Topaloğlu’nun bu Kitabü’t-Tevhit Tercümesi yeni tercüme çalışmalarına cesaret vermesi ve Matüridi ekolüne mensup kelamcıların tanınmasına ve zengin birikimlerinden istifade edilmesine olanak tanıması açısından da önem taşımaktadır.



Sükût Denizi “yüz şiir”, Mesut Özünlü, Korza Yayıncılık, Ankara 2014, s: 196

Dini Epistemolojiye Giriş Tanrı Inancının Rastyonelliği, Nebi Mehdiyev, Isam Yayınları, Ankara 2014, s: 191 sayfa

Müşterek Ravi Teorisi ve Tenkidi, Fatma Kızıl, Isam Yayınları, Istanbul 2014, s: 543

Resimli Abdest ve Namaz Kartelası, Ömer Kara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2011, s: 50