Vakt-i Hira, Dünyaya Bir Mola
Prof. Dr. Ali Köse
Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı
İ
şte oradayım… Kâbe’de… Bu ilk buluşmamız. Ürpertili bir heyecan. “Daha önceleri nerelerdeydin?” diyen bir sevgili huzurundayım sanki. Mihrabım diyerek her gün beş vakit yüz vurduğum sevgilinin huzurunda. Herkes ihramda. Herkes beyazda. Masumiyetin renginde. Süfliden ulviye geçişin simgesi beyaz. Ötelerin, ebediyetin sembolü ihram… Biz biriz, eşitiz ve bütünüz diyen bir sembol. Zarar vermenin yasaklığına işaret eden bir simge… Alnınıza konan bir sineğe dahi el kaldırmamanız gerektiğini hatırlatan bir elbise.
İşte şimdi beyaz halkadayım. Evrensel dönüşün izdüşümündeyim. Zerreler âleminde kaybolan bir noktayım. Sonsuz âlemin küçük sonsuzuyum. Şimdi bir tevhit yumağındayım. Güneşi çevreleyen gezegenler gibi Allah’ın yörüngesindeyim.
İşte Müslüman kardeşlerim. Malezya’dan, Endonezya’dan, Dedemin askerlik yaptığı Yemen’den… Hacı annelere bakıyorum. Bunlar Pakistanlı olmalı. Acaba bunların ninesi miydi Kurtuluş Savaşı’nda bize bileziğini gönderenler? Malcolm X’i hatırlıyorum. O da girmişti bu beyaz halkaya. Irkçı bir zenci olarak gelmişti ta Amerikalardan 1964 yılında. Ama şaşırmıştı gördüğü ümmet manzarası karşısında.
Bu tavaf halkası az daha hızlansa bir uçan daire olup gökyüzüne akar sanki. Arzdan semaya yükselme noktası burası. Bu hislerle kaldırıyorum başımı. Ama modern bir küheylan gibi üstümde Zemzem Tower. Sanki yukarıyla bağlantıyı kesmiş gibi. Sanki Kâbe ağlıyor “keşke mühendislik hiç icat olmasaydı!” der gibi. Beni saran kutsallık hissi içimden çekiliyor bir an. Çünkü kutsal ve mistik mekân özdeş zihnimde. Seküler dünyadan beni üst âlemlere alıp götüren manevi bir atmosfer olmalı kutsal mekânda.
Bir taraftan mekânın sahipleri, diğer taraftan ziyaretçiler maneviyat ortamına halel getiriyorlar el ele. Messi tişörtü giymiş delikanlıya ilişiyor gözüm. Derken “Bize her yer Trabzon” afişini açan gençler geliyor aklıma. Tabii gülümsüyorum elde olmadan. Ama hızla toparlıyorum kendimi. “Nerede olduğunu unutma!” diyerek bizim sütçü Muhammet Abi’yi hatırlıyorum. Geçen Pazar yine kapımızdaydı. “Abi haftaya süt getirme, biz Hicaza gidiyoruz” demiştim de, “Bizden selam götürün” deyip salmıştı gözyaşlarını.
Ertesi gün büyük bir heyecan daha... Hira Mağarası’na çıkacağız. Peygamberimizin inzivaya çekildiği, Cahiliye Devri’nin tasallutlarından kaçtığı, ilk vahyi aldığı mağaraya… Cebrail’in “Oku!” diye seslendiği yere. Şairin “Vakt-i Hira, dünyaya bir mola. O’nu arama, O’nu anlama” dediği yere…
Ama o da ne… Mağara yolu mezbelelik… Pet şişenin, çöpün olmadığı bir metrekare yok gibi… Çevrede saldırgan maymunlar ve profesyonel dilenciler. Böyle bir ortamda ulvi düşünceler yerine Darwin teorisi ve “Çaylak Milyoner” filmi kaplıyor zihnimi. Ve sonunda oradayız. Heyecanla Kâbe’yi arıyor gözlerim. Peygamberimiz öyle yaparmış, Kâbe’yi seyredermiş Hira’dan. Ama şimdi gökdelenler engel… Meşgaleli bir tırmanışın ardından geri dönüş başlıyor. Kafiledeki herkes iki şey konuşuyor. Maymunlar ve dilenciler. Kimisi maymunlardan ne kadar korktuğunu anlatıyor, kimisi dilencilerin “ver hacı ver” nakaratını tekrarlıyor. Herkes maymunların ve dilencilerin varlığını spontan zannediyor. Oysa bu, mekânın kutsallaştırılmasını şirk sayanların bir kurgusu… Sosyal psikoloji derslerine konu olacak başarılı bir kurgu.
Şimdi kurban günü. Hac ibadetinin zamandaşı olan ibadet vakti. Dün sineğe bile el kaldırmak yasakken bugün bir canlıyı adayacağız yaratıcıya. Bir sembolden ötekine geçeceğiz. Kurban bir sembol. En sevdiğiniz şeyden vazgeçebileceğinizi gösteren bir sembol. Hz. İbrahim’in oğul İsmail ile sınanmasının sembolü. Varlığın asıl sahibinin Yaratıcı olduğunu, var edenin de yok edenin de Yüce Allah olduğunu gösteren bir sembol ibadet. Allah Hz. İbrahim’den, önce oğlunu kurban etmesini, ama daha sonra kurban kesmesini bu nedenle istemiş. İşte bu sembolü hatırlıyoruz kurbanla… Ve kurbanı paylaşarak bizim olanın yalnızca bize ait olmadığını, varlığı kardeşlerimizle paylaştığımızı gösteriyoruz.
Zaman, mekân ve beden. İnsanoğlunun evrenle buluşmasını anlatan üçlü devran. İşte hac, bu devranın adı. Muayyen zamanda, muayyen mekânda var olmanın adı. Ama bu üçlüye bir dördüncü gerek.
“Ve gördük ki, mekân değildir zamandır önemli olan; ve lakin o da değildir eylemdir önemli olan ve dahi o değildir kalp olmadıkça”, demişti rahmetli Cahit Zarifoğlu zarif şiirinde. Ne mutlu kalbi Kâbe, kurbanı İsmail olanlara…