KİTAP TANITIMI

DİYANET İLMİ DERGİ KUR’AN ÖZEL SAYISI

Elif Arslan

Kur’an-ı Kerim’in nüzulünün 1400. yılı olan 2010 yılını Diyanet İşleri Başkanlığı ‘Kur’an Yılı’ ilan etti ve bu münasebetle Kur’an-ı Kerim’in mesajını olabildiğince geniş kitlelere ulaştırmak, onu okuma, anlama ve yaşama konusundaki çabaları desteklemek amacıyla çeşitli faaliyetler gerçekleştirdi. Bu bağlamda düzenlenen konferanslar, açıkoturumlar, sempozyumlar, paneller ve Kur’an ziyafeti programları sadece yurt içinde değil, yurt dışında da pek çok yerde büyük ilgiyle takip edildi. Yüce Kitabımızın çağlar üstü mesajını günümüz insanıyla yeniden ve doğru bir şekilde buluşturmak amacıyla yapılan bu programlar, çeşitli yayın faaliyetleriyle de desteklendi. Takdire şayan bu çabalardan biri de üç ayda bir yayımlanan Diyanet İlmi Dergi bünyesinde gerçekleştirildi. “Kur’an’ın Nüzulünün 1400. Yılı Anısına” 2011’de yayımlanan Kur’an Özel Sayısı, içeriği ile olduğu kadar baskısı ve tasarımıyla da kütüphanelerde yer alması gereken özenli bir eser.
Diyanet İlmi Dergi’de bugüne kadar Kur’an’la ilgili yayınlanan makalelerin yanı sıra konu bütünlüğünü sağlamak açısından önceden yayınlanmamış makalelerin de eklenmesiyle hazırlanan Kur’an Özel Sayısı, “Nüzul”, “Mahiyet”, “Yorum”, “Eğitim Kültür Sanat” ve “Sosyal Hayat” isimli beş bölümden oluşuyor.
NÜZUL
“Kur’an, insanlığın elinde bulunan en sağlam kutsal metindir. Bu güvenilirliğin sağlanmasındaki en önemli unsur, Kur’an’ın kitabet ve tilavet yöntemiyle korunarak günümüze kadar ulaşmış olmasıdır. Bu açıdan bakıldığında, yeryüzünde Müslümanlar kadar inancını Kur’an gibi sağlam bir kaynağa dayandıran başka bir millet yoktur.” (s. 77.)
Dokuz makaleden oluşan bu bölüm, Kur’an vahyinin nüzul keyfiyeti, nüzul süreci olan yirmi üç yıl, Kur’an’ın yazılması, kitaplaşma süreci, Kur’an vahyinin korunması gibi konularda bilgi ve perspektif sunması yanında bu konularda Kur’an metnine yapılan eleştirileri ilmi veriler ışığında değerlendirmesi açısından da dikkate değer. Bu bağlamda bölümde yer alan makalelerden birkaçının ismi şöyle: “Cebrail ile Yirmi Üç Yıl”, “Kur’an Vahyinin Tespiti ve Nakli”, “Kur’an Vahyinin Kitaplaşma Sürecine Bir Bakış”
MAHİYET
Müslümanın nihai hedefi “Allah’ın rızasını kazanmak”tır. Bunun yolu da Kur’an’la kuracağı ilişkiden geçmektedir. Yani Kur’an’ı hayatında nereye ve hangi konumda oturtacağıdır. Bu da Kur’an’ın mahiyetini anlama konusunu gündeme getirmektedir. “Kur’an’ı, kendini tanıtması açısından incelediğimizde ‘Kur’an nedir?’ sorusuna cevap bulduğumuz gibi ‘Kur’an ne değildir?’ sorusunun da cevabını bulabiliriz.” (s. 257.) Kur’an’ın mahiyetini idrak etmek, Kur’an nedir sorusunun cevabını doğru vermek, onunla kuracağımız ilişkinin doğruluğunu da belirleyecektir. Kur’an Özel Sayısı, “Mahiyet” bölümündeki “Kur’an Kendisini Nasıl Tanıtır?”, “Kur’an’ın Ana Konularına Dair Bazı Tasnifler”, “İbn Haldun’da Kur’an’ı ‘Sosyolojik’ Okuma” gibi makaleler ve diğerleriyle okuyucuya bu konuyu enine boyuna düşünme fırsatı sunuyor.
YORUM
Kur’an’ın bir hidayet rehberi olarak işlevini yerine getirebilmesi için öncelikle doğru anlaşılması gerektiği aşikârdır. Vahyin ilk anından itibaren onu anlamak, öğrenmek ve yaşamak konusunda çok istekli ve gayretli olan müminler, Hz. Peygamberden sonra da onu doğru anlama konusunda soluksuz bir çaba sarf etmişlerdir. İsmail Albayrak’ın “Müslüman Toplumlarda Kur’an-ı Kerim’in Yeri ve Tefsiri” başlıklı makalesinde ifade ettiği gibi : “Tefsirler ilk bakışta tekrar gibi görünen çok sayıdaki yorum içinde değişik nüanslar barındırmakta ve her müfessirin kendi tefsir metnini yeniden inşasında kendisinden bir şeyler kattığı görülmektedir. Farklılıklar arasında birliktelik, birlikteliğin içinde farlılıkların yeniden üretildiği Kur’an tefsirleri sınırları çok net çizilmemiş, fakat yapılan yorumların da bir şekilde kontrol edildiği bir gelenek oluşturmuştur.” (s. 469.)
Bu bölümdeki makaleler, çeşitli tefsir geleneklerinden Kur’an meallerine ve Arap dilindeki çok anlamlılığa kadar geniş bir yelpazede Kur’an’ın doğru anlaşılması sorununu tartışıyor. “Kur’an’ın Bilimsel Tefsiri Üzerine Bazı Mülahazalar”, “Zeydi Usul Anlayışında Kur’an ve Yorumu”, “Arapçada Çok Anlamlılık ve Kur’an-ı Kerim”, “Yorum” bölümünde yer alan makalelerin bir kaçını oluşturuyor.
EĞİTİM KÜLTÜR SANAT
“Kur’an Öğretim Geleneği Olarak Hafızlık Eğitimi” başlıklı makalede yazarın, hafızlık eğitimini günümüz şartlarında daha anlamlı, etkili ve yararlı hale getirme noktasındaki tespit ve önerileri yer almakta. “Kur’an Öğretimine Hedefler Taksonomisinin Uygulanışı” başlıklı makalede ise Kur’an’daki ilkelerden ve ilahi metnin ruhundan hareketle Kur’an eğitiminde uygulanabilecek hedefler taksonomisi yönteminin din eğitiminin amacına ulaşması açısından önemi ele alınmış. Bölümde bu iki makaleden başka “Kur’an’da İlim Kavramı”, “Kur’an Ahlakı Olarak Kinaye”, “Tarihimizde Mushafların Bezenmesi” ve “Sanat Eserini Ayetle Bezemenin Felsefesi -Mabed Örneğinde-” başlıklı makaleler yer almakta.
SOSYAL HAYAT
“Kur’an, iyiliklerin, ahlaki erdemlerin toplumda yaygınlaşması ve egemen olması için tavsiyelerde bulunur. Bu konuda birey ve topluma sorumluluklar yükler.” (s. 10.) Diyanet İlmi Dergi Kur’an Özel Sayısı’nın “Sosyal Hayat” başlıklı bu son bölümünde Kur’an ve sosyal hayatla ilgili çeşitli konular ele alınmış. Kur’an’ın insan ve topluma, toplumsal çöküş gibi birtakım sosyal konulara, dünya ve ahiret hayatına bakışı, insanın anlam arayışı ve Kur’an gibi Kur’an’ın toplumsal konuları görüş tarzını ele alan makalelerin yanı sıra Avrupa’nın Kur’an-ı Kerim’le tanışması gibi konular da bu özel sayıda ele alınan konulardan sadece bir kaçı.