HADİSLERDE TİCARET AHLAKI

Nagihan AYDIN

Dünyaya geldiğinde insan için sorumluluk alanları önce Yaradan’a iman, ibadet esaslarıyla, sonra da varlık âlemiyle ilişkileri sonucunda ortaya çıkanlar olarak tarif edilir. İnsanın sosyal yönü itibarıyla toplumsal ilişkilerinde erdemli davranışlar sergilemesinin, ahlakını güzelleştirmesiyle mümkün olacağı bilinir.

Ticaret hayatı güzel ahlakın gözetilmesi gerektiği alanlardan biridir. Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan ve Fatih Çelik tarafından kaleme alınan “Hadislerde Ticaret Ahlakı” adlı kitap, ticaret hayatında sorumluluk alanlarını hatırlatma ve erdemli davranışlar sergilemede önemli bir konumdadır.

Kitabın ilk bölümünde yer alan kavramlar kısmında, daha çok dinî değerler ve bunların kaynağı olan Kur’an ve sünnet açısından ticaret ahlakına gidecek yol tanımlanmaya çalışılmıştır. Sanayi Devrimi’nden bu yana “iş ahlakı ve sosyal sorumluluk” kavramlarının geçirdiği evrelerle şimdilerde ahlaki ilkelere duyulan ihtiyaca vurgu yapılmış ve her türlü ekonomik faaliyette dürüstlük, güven, saygı ve hakkaniyet gibi sosyal ilişkileri düzenleyen kavramlara yönelmenin haklılığı belirtilmiştir.

Kitabın ilk bölümünde İslam ahlakında yer alan “İyi Niyet”, “Sorumluluk Bilinci”, “Sabır, Şükür ve Kanaat Bilinci”, “Doğru ve Sağlam Bir Tevekkül Bilinci”, ”Cömertlik”, “Sağlam Bir Kulluk Bilinci” başlıkları altında doğru sözlü olmanın, ölçü ve tartıda hile yapmamanın, güvenilir ilişkiler kurmanın, ahde vefa göstermenin ve verdiği sözde durmanın ticaret hayatında da önemi, hadisler ışığında dinî değerlerle zenginleştirilerek okuyucuya aktarılmıştır.

Çalışmanın ve emek sarf etmenin, israf ve ihtişama kaçmadan yaşamanın gereğine değinilen kitapta, infakın öneminden, helal-haram bilincine riayet etmenin, insan hak ve sorumlulukları kapsamında insan için kutsal olan can ve mal gibi dokunulmazlığına saygı duymanın gereğine değinilmiştir. Komşunun, yetimin, yoksulun haklarının da gözetilmesi hususlarına dikkat çekilerek insanlık tarihi boyunca yardımlaşmanın, fert ve toplum açısından önemine bir kez daha vurgu yapılmıştır.

Günümüzde ticaret ahlakının boyutlarını aktarırken insanların tüketici, üretici, bölüşümcü ya da pazarlayıcı rollerinin tanımları yapılarak işçi-işveren, alıcı-satıcı hak ve sorumluluklarının da ticaret ahlakı açısından değerlendirmelerine yer verilmiştir.

Müslüman tüccarın ticaret ahlakında, Kur’an-ı Kerim ve hadis-i şerifler ışığında Yüce Allah’a karşı sorumluluk bilinciyle hareket etmesi hakkında önemli detaylarına vurgu yapılan bu çalışmanın, yazımından basımına kadar emeği geçenlere teşekkür ediyor, yol gösterici olacağını düşündüğümüz siz değerli okuyucularımızın istifadesine sunuyoruz.