Ali AYGÜN

Editörlüğünü Prof. Dr. Gürbüz Deniz’in üstlendiği “İlk Müslüman Filozof Kindî” Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları tarafından, ilmî eserler kategorisinde yayımlandı. Filozof ve bilim adamı olarak Kindî’yi farklı yönleriyle ele alan ve 320 sayfadan oluşan çalışma; değişik kalemlerden oluşsa da üslup birlikteliğine sahip, akıcı, anlaşılır ve samimi bir dille yazılmış. İçeriği itibarıyla eser, okurun art alan bilgisine ihtiyaç duyuyor. Kitap; “Kindî, Felsefeyi Kabulü ve Konumlandırması”, “Posoloji’nin ve Psikofizik’in Kurucusu Olarak el-Kindî”, “Kindî’nin Tanrı Tasavvuru Üzerine”, “Kindî Metafiziği”, “ Kindî’de İnsanın Evrendeki Yeri ve Önemi”, “Kindî ve Antik Yunan Felsefe Geleneği”, “Kindî’nin Düşünce Sisteminde Müzikal Seslerle Âlemdeki Düzen Arasındaki İlişki”, “Kindî’de Nefs, Beden ve Kötülük”, “Kindî’de Klasik Psikoloji ve Temel Problemleri”, “Aristoculuk ve Mu’tezile Arasındaki Kindî”, “Kindî ve Bazı Ayet Yorumları”, “Kindî’ye Göre Heyûla Kavramı Bağlamında Âlemin Ezeliliği Problemi”, “Kindî’de Âlemin Mükemmelliği”, “Kindî’de Hulfî Kıyas/İmkânsıza İndirgeme’nin Kullanımı” başlıklarını taşıyan on dört ana bölümden oluşuyor.

Kitapta Kindî’nin, Yunan felsefesi ve felsefi kavramların İslami dünya görüşüne intikalinde ciddi tercihlerde ve önerilerde bulunduğu belirtiliyor; onun din ile felsefe arasında ciddi bir ayrılık olduğunu kabul etmediği vurgulanıyor. Çünkü Kindî, her ikisinin de dünya ve ahiret saadeti adına hikmeti araştırdığını ifade ediyor, hem vahyin hem de felsefi usulün kişiyi hakikate götüreceğine inanıyor. Eser; felsefenin İslam düşüncesinin bir parçası olarak kabul edilmeye başlanmasının Kindî sayesinde olduğunun altını çiziyor.

Kindî’ye göre felsefenin amacı, vahyin doğruluğuna karşı koymak yahut onunla üstünlük hatta eşitlik yarışına kalkışmak değildir. Ona göre felsefe vahye tabi olup ona hizmet etmelidir. Bu bakımdan Kindî, felsefi sistemini şekillendirirken din ile felsefe arasındaki uzlaşıyı referans alarak felsefeyi dine göre yorumluyor. Onun sisteminde, âlemin sonluluğu ile Gerçek Bir’in ispatı, bu ikili uzlaşının en güzel dışa vurumu olarak karşımıza çıkıyor. Felsefe ve bilimin temel argümanları fizik, mantık, matematik ve metafizik gibi ilimler, dinin temel argümanı vahiy ve Hz. Peygamber’in sünneti ile birleşmiş ve ortaya çıkan ürün, ilahi olanın mükemmeliyet derecesindeki üstünlüğü ile perçinleniyor.

“Felsefe neden gereklidir, felsefe yapmak ne işe yarar?” sorularına Kindî şöyle cevap veriyor: “Bir sebeplilik bağıntısı olmadan gerçeğin bilgisini elde edemeyiz. Her şeyin varlığının ve sürekliliğinin sebebi gerçekliktir.”

Kindî’nin “ilk Müslüman filozof” şeklinde tavsif edilmesinin arkasında yatan sebepleri ve onun felsefi mirasının mahiyetini öğrenmek için İlk Müslüman Filozof Kindî okunası bir kitap. İyi okumalar.