Bizden…

Merhaba,

Bilimsel çalışmalar, günler, aylar, hatta yıllar süren zor bir yol ve uzun bir uğraş demektir; ya da öyle olması gerekir. Bu çalışmaların sonucunda ortaya Çtkan ürünler de son derece kıymetlidir. Tefsir, hadis ve fıkıh gibi gerek ilahiy­at alanında olsun, gerekse din sosyolojisi, din psikolojisi ve din felsefesi gibi din bilimleri sahasında olsun yapılan ve yapılacak çalışmaların amaç ve orijinallik boyutunda alana katkısı gereği gibi sorgulanarak gerçekleştirildiğinde, çok daha değerlidir. Bu kriterlere uygun olarak yapılan çalışmaların ürünü olan makale ve kitapları yayınlayarak okuyucuyla buluşturmak biz yayıncıların görevi hatta idealidir.

Bilimsel çalışmalarda amaç gerçekten Önemli bir konudur. Daha proje aşamasında; “Bu çalışmadan nasıl bir ürün ortaya çıkar?” ve “Ortaya koya­cağım ürün kimin ne işine yarar?” gibi sorulara kendimizin de tatmin ola­bileceği gerçekçi ve doyurucu cevaplar bulunabiliyorsa, seçilen konu ile ilgili amaç sorunu önemli ölçüde aşılmış demektir. Bu konuda özellikle mevcut çalışmaların taranması, orada ortaya konulan sorunların ve ileri araştırmayı gerektiren konuların belirlenmesi, araştırmacıya önemli ölçüde yol gösterici olacaktır. Toplumsal sorunlara ve ihtiyaçlara çözüm olma gibi sosyal fayda ilkesi de amacın belirlenmesinde yararlı olabilecek kriterler arasındadır. Yoksa sadece bilimsel çalışma yapmış olmak veya akademik unvan elde etmek amacıyla çalışma yapılmayacağı bir gerçektir.

Bilimsel çalışmalarda, amaç ile orijinallik birbirini tamamlayan iki unsur­dur, Esasen amacın belirlenmesi, çalışmanın orijinalliğini de belli ölçüde tayin etmektedir. Çalışmanın orijinalliği daha çok “Bu çalışma literatürde hangi boşluğu dolduracak?” ve “Bu çalışmaya ihtiyaç var mı?” sorularına verilecek cevapla yakından ilgilidir. îlim dünyasında yapılan her çalışma mevcut bilgi birikimimiz üzerine bina edilmektedir. Bu birikim içerisinde, eksik kalan yön­ler, hatalar ve henüz bilimsel olarak ele alınmamış alanlar bulunmaktadır. Araştırmacının tespit edeceği konu, mevcut bilgi birikimimizin eksik, hatalı veya keşfedilmemiş alanlarına yapacağı katkı oranında orijinal olacaktır. Bazen bir konunun bir çok araştırmacı tarafından çalışıldığını görürüz. Aynı konuyu farklı boyutlarıyla ele almaları sebebiyle bu çalışmaların her birinin kendine

göre orijinalliğinin bulunduğunu hepimiz biliriz. Daha önce çalışılmış bir konuyu çalışmak istediğimizde, öncelikle; “Benim yapacağım çalışmanın diğerlerinden ne farkı olacak?” sorusuna yeterli ve gerçekçi cevaplar bulmamız gerekir.

Belli bir konuda yapılan çalışmaların sınıflandırılarak, içerik veya yöntem (metodoloji) olarak aralarındaki ilişki veya farkların ortaya konulup değerlendirilmesi son dönemlerde yapılan orijinal çalışmalardandır. Böyle bir çatışma yapacak araştırmacıların da meta-analiz yöntemlerini kullanması gerekecektir.

Alan araştırmasına dayalı olarak yapılan çalışmalar genellikle orijinal kabul edilir. Ancak alan araştırmaları, hem saha İle İlgili teorik bilgi birikimini hem de alan araştırma yöntemleri ve veri analiz teknikleri hakkında yeterli bilgi sahibi olmayı gerekli kılan çalışmalardır. Veri analiz tekniklerinin baş döndürücü bir hızla geliştiği günümüzde, basit yüzdeliklerle veya aritmetik ortalamalarla verilerin yorumlanamayacağı ve böylece orijinal sonuçların ortaya çıkarılamayacağı hususu dikkate alınması gereken bir gerçektir.

Son olarak, bilimsel çalışmalarda ahlaki prensiplere riayet etmenin en az Çalışmanın kendisi kadar Önemli ve değerli olduğunu belirtmemiz gerekir. Çalışmanın gerek muhtevası gerekse yöntemi İle ilgili olarak yararlanılan kay­nakların gösterilmesi, araştırmacılarda bulunması gereken en önemli ahlaki erdemlerden birisidir.

Saygıdeğer okurlarımız,

Bu hususlar göz önünde bulundurularak, Diyanet işleri Başkanlığı’nın “toplumu din konusunda aydınlatma” misyonuna yönelik, gerek ilahiyat konu­larında gerekse din bilimleri alanında yapılacak çalışmalara ilişkin makalelere Diyanet İlmi Dergi’de yer vermek öncelikli hedefimizdir. Ayrıca, belirlediğimiz bu genel çerçeveye uygun olarak hazırlanan eserleri kitap olarak yayınlamak da Başkanlığımızın temel yayın politikası olacaktır.

Diyanet ailesi olarak hepimizden hepinize selam ve sevgiler.

Dr. Ahmet ONAY