Makale

HİLMİ ZİYA ÜLKEN

KİTAPLIK

HİLMİ ZİYA ÜLKEN

Zeynep ÇELİK

Prof. Dr. Mehmet Vural’ın kaleme aldığı “Hilmi Ziya Ülken” biyografisi Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınlarından çıktı. Kitapta Ülken’in biyografisi, düşünce serüveni ve felsefi anlayışıyla panoramik bir şekilde ortaya konuldu. Ayrıca tarihî değeri olan bir çalışma, kitabın sonuna ilave edildi: Ülken’in kendi el yazısıyla kaleme aldığı biyografisi.

Ülken’i biyografisiyle düşünsel serüvenindeki değişimleri harmanlayarak anlatan Vural, onun akademideki çalışmalarını ve eserlerinin hangi dönemlerin ürünü olduğunu, daha sonraları ne gibi özeleştirinin konusu olduklarını titiz bir çalışmayla ortaya koydu. Seksene yakın telif ve tercüme eser veren Ülken, yedi yüzün üzerinde makale yayımlamıştır. Kitabın sonunda verilen kaynakça ve Hilmi Ziya Ülken bibliyografyası, alanda araştırma yapacak kişilere büyük kolaylık sağlamayı hedefliyor.

Kitapta Ülken’in ilgi dünyasına dair bir izlek oluşturularak okurun dikkatine sunuluyor. Katıldığı konferans, sempozyum ve kongreler, akademi dışı sosyal ve kültürel faaliyetler, resim sergileri gibi faaliyetler eksiksiz olarak sıralanıyor. Ayrıca bizzat yönetiminde bulunduğu dergicilik çalışmalarıyla ilgili de doyurucu bilgiler veriliyor.

Mehmet Vural’ın kitabında en dikkat çekici bölüm “Fikrî Değişim Süreci” başlığı altında yer alıyor. Ülken, Anadoluculuk akımından materyalizme savrulan, oradan felsefi akımlar arasında gelgitler yaşayan, son olarak materyalizmi reddeden ve metafiziği öne çıkaran bir isim olarak çıkıyor karşımıza. Bütün bu süreçler, onun açık zihinli, önyargısız ve hakikatperver kişiliğine delil teşkil ediyor.

“Hilmi Ziya Ülken’in Felsefe Anlayışı” bölümünde Ülken’in felsefeye verdiği anlam irdeleniyor. Metafizik ve ontolojik alanlarda derinleşen Ülken’e göre felsefe ruhun sporudur. Bütünlüklü bir sistem için düşünce şarttır: “Allah’ı, âlemi ve insanı birlikte düşünmedikçe ne özgürlüğü ne de şuuru anlamak mümkün değildir.” Ayrıca okur, onun Türkiye’de felsefenin kurumsallaşmasına yaptığı katkıya da şahit oluyor. Vural’ın enikonu üzerinde durduğu bir diğer mesele Ülken’in “Ahlak ve Değerler Felsefesi”ni oluşturan yaklaşım tarzı. Ülken’le özdeşleşen aşk ahlakı, onun yaşamı boyunca ortaya koyduğu görüşlerin bir nevi iskeletini teşkil ediyor.

Vural’ın eseri, Cumhuriyet döneminde yetişen, sosyal bilimlerin pek çok alanında eserler veren, ele aldığı problemleri derinlemesine analiz eden, farklı düşünceler arasında sentez denemeleri gerçekleştiren ve her şeyden önemlisi bir metodolojisi olan velut ilim adamı Prof. Dr. Hilmi Ziya Ülken’in düşünce dünyasına girmeyi isteyenler için iyi bir başlangıç kitabı olma özelliğini taşıyor.