ULUSLARARASI SERAHSİ SEMPOZYUMU

Zeynep Demİr

Sempozyum önceden belirlenmiş bir konunun aydınlatılması amacıyla, alanında uzman bilim adamı ve düşünürlerin bir araya geldikleri geniş kapsamlı toplantılardır. Âdeta bir bilgi şöleni olarak nitelendirebileceğimiz sempozyumlarda her konuşmacı ele alınan meselenin farklı bir boyutu hakkında sunum yapar. Bu akademik toplantılar pek çok uzmanın katılması ve düşüncelerini ifade etmesi itibariyle ilmi gelişmeler açısından büyük öneme sahiptir.
Ebu Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebi Sehl Ahmed es-Serahsi, Sakarya Üniversitesi bünyesinde düzenlenen sempozyumda hayatı, eserleri, hadis ve sünnete bakışı, İslam hukukuna katkıları gibi pek çok açıdan ele alınmıştır. 2010 yılı Ekim ayında gerçekleşen sempozyumun başkanlığını Prof. Dr. Faruk Beşer üstlenmiş, Gaye Vakfı’nın da desteklediği sempozyuma ilahiyat ve hukuk alanında çalışmalarda bulunan birçok akademisyen katılmıştır.
Karahanlılar Devleti âlimleri arasında zikredilen Serahsi’nin yaşamı ve kitapları, bilhassa tanınmış eseri el-Mebsut’u kaleme aldığı dönem dikkat çekicidir. Muhammed Hamidullah, TDV İslam Ansiklopedisi’nde, İbn Fazlullah el-Ömeri’den iktibasla Serahsi’nin büyük bir kelâm âlimi, fakih, fıkıh usulü uzmanı ve münazara üstadı olduğunu belirtmektedir. Fakat çeşitli baskılara maruz kalmış, fikirlerinden dolayı yaklaşık on beş yıl boyunca hapis cezasına çarptırılmıştır. Çalışmalarının önemli bir kısmını hapiste bulunduğu süre içerisinde yazmıştır.
Hukuk eserleri dikkatli bir gözle okunduğunda bir halkın beşeri-sosyal hayatının da izlerini taşır. Dolayısıyla Serahsi’nin eserleri devrinin iktisadi, içtimai vb. meseleleri hakkında bilgiler veren hukuk edebiyatı açısından kıymetli kaynaklardır.
Sakarya Üniversitesi ve Gaye Vakfı bu değerli ilim adamının görüşleri ve eserlerinin incelendiği bir sempozyum düzenleyerek İslam hukuk literatürüne katkı sağlamıştır. Serahsi sempozyumunda başta Türkiye olmak üzere Mısırdan Hollandaya, Bahreyn’den Şam’a kadar farklı coğrafyalardan pek çok akademisyen bildiride bulunmuş, sempozyum metinleri Diyanet İşleri Başkanlığı yayınları tarafından kitaplaştırılarak okurların istifadesine sunulmuştur. Sempozyumda, Serahsi’nin biyografisi, ilmi kişiliği, din-siyaset ilişkisi ve Serahsi’nin konumu, hukuk doktrini, hukuk teorisi, uluslararası hukuka katkıları gibi konulara yer verilmiştir. 2013 yılında kitaplaşan sempozyum metinleri, Dr. Osman Aydınlı tarafından sunulan “V/XI. Yüzyılda Maveraünnehir’de Siyasi ve Kültürel Durum” tebliği ile başlar. İlk oturumda tebliğler daha çok hem dönemsel hem de kavramsal çerçevenin çizilmesine yöneliktir. “İslam Medeniyetinin Temel Kavramı ve Terimi Olarak Kesb” tebliği ile İstanbul 29 Mayıs Üniversitesinden Prof. Dr. Tahsin Görgün bu çalışmaya katkı sağlamıştır. Diğer oturumlarda Serahsi farklı açılardan ele alınmıştır. Doç. Dr. Hüseyin Esen, İslami ilimlerde önemli bir mesele olan Nesh konusunda Serahsi’nin bakış açısını incelerken Rotterdam Üniversitesinden Doç. Dr. Özcan Hıdır, onun İslam öncesi dinlerin hüküm ve uygulamalarına yönelik görüşlerine değinmiştir. Hadisçiliği, hadise ve sünnete bakışı Prof. Dr. Enbiya Yıldırım ve Doç. Dr. Mehmet Özşenel tarafından işlenmiştir. Sempozyumun ana temasını ise Serahsi’nin fıkıh usulü, izlediği metotlar ve fıkhi meselelere bakışı oluşturur. Doç. Dr. Kâşif Hamdi Okur, “Serahsi’nin Referans Kaynağı Olarak Kur’an’a Bakışı ve İbadet Dili Anlayışı”; Doç. Dr. Abdurrahman Haçkalı, “Serahsi ve Şatıbi İstikraya Dayanan Kâideler Bakımından Fıkıh Usulü Metodları”; Dr. Mustafa Demiray, “Serahsi’ye Göre Haksız İktisapta Fakirleşme Şartı” tebliğleriyle sempozyumda yer alan akademisyenlerden bazılarıdır.
Sempozyumlar ve konferanslar akademisyenlerin ve söz konusu alana ilgili kişilerin birbirlerini dinledikleri ve birbirleri ile fikir alışverişi yaptıkları önemli ortamlardır. Bu nedenledir ki Sakarya Üniversitesi’nin yanı sıra pek çok Türk Üniversitesi ve El-Ezher, Rotterdam, Bahreyn gibi yurt dışından üniversitelerden katılım sağlanmıştır. Ortaya çıkan eser, Serahsi üzerine hazırlanmış en kapsamlı çalışma niteliğindedir.