OSMANLI ŞEYHÜLİSLAMLARlNIN TERACİMİ AHVALİ

OSMANLI ŞEYHÜLİSLAMLARI

İkinci Sultan Bâyezîd Hân devri:

Şeyhülislâm ve Müfti’l-Enâm»

5

MOLLA ABDÜ’L-KERİM EFENDİ

Beyazid-i Sânî devri müftilerindendir. Abdü’l-Kerîm Efendi daha pek küçük iken Vezîr-i Azam Mahmûd Paşa ile beraber diyâr-ı İslâm’a getirilmiş, ikisi de Dîn-i İslâm’ı kabul eylemişti. Hattâ bilâd-ı harpten nakl olundukları sırada. Abdü’l-Kerîm Efendi ile Mahmûd Paşa beygirin bir tarafına, Mevlânâ İyâs da öbür tarafına konmuştu. Bilâhare bu hâdiseyi Mevlânâ İyâs kendi­lerine dâima tekrar eder:

— Küçük iken beraber geldiğimiz zaman «sıkletçe ikinize müsâvî oldu­ğum gibi şimdi de ilim ve irfanca muâdilim!» derdi.

Abdü’l-Kerîm Efendi Murâd-ı Sânî ümerâsından Mehmed Ağanın terbi­yesiyle büyüdü. Kendisine Kur’ân-ı Kerim tilâvet ettirildi, Mehmed Ağa, Abdü’l-Kerîm Efendiyi yetiştirdikten sonra Hazret-i Fâtih’e hediye etti. Bu ta­rihten i’tibâren Abdü’l-Kerîm Efendi tevsî-i ma’lûmat etmeğe başladı. Mev­lânâ Havâss ile Mevlânâ Âcemî’den istîfâza-i kemâl ât etti. İstanbul’un fet­hinden sonra Müderris,863 de Kazasker oldu. Sekiz sene sonra azledildi. 693 de Müftilik mansıbına nâil oldu. Vefâtı 901 dedir. Müddet-i fetvâsı yedi şene­ldir. Kabri, Edirne’de binâ ettirdiği mektep civarındadır.

«Şeyhülislâm ve Müfti’l-enâm»

6

ÇELEBİ ALÂÜ’D-DlN EL-ARABİ EFENDİ

Alâü’d-Dîn el-Arabî, Haleb’lidir. Mukaddimât-ı ulûmu memleketinde tah­sil eyledikten sonra İstanbul’a geldi. Molla Gürânî’den tahsîl-i ulûm eyledL Mevlânâ, Hızır Bey’den de istifade etmekten hâlt kalmadı. İlk memuriyeti Edirne’de Dârü’I-Hadîs Medresesi’nde Mevlânâ Fahrü’d-Dîn el-Acemî‘ye müidliktir. Alâü’d-Dîn el-Arabî Efendi bilâhare Kaplıca Medresesi’ne tâyin olun­du. Bu esnada Halvetiyye rüesâsından Şeyh Alâü’d-Dîn’e intisâb etmesi na- zar-ı dikkati celbetti. Şeyh Alüd-Dîn Manisa’ya nefyolunduğu zaman, Alâü’d-Dîn el-Arabî de birlikte nefyedildi. Bir müddet sonra afva mazhar oldu. Manisa’dan Semâniye Medresesi’ne tâyin olundu. Fâtih Sultan Mehmed Hân­ın son zamanlarında seksen akça vazifesi elliye tenzil edildi. Bu mağduriyet çok devam etmedi, ulufesi sekzen akçaya iblâğ olunduğu gibi uhdesine Müf­tilik tevcih edildi (900).

Alâü’d-Dîn el-Arabî Efendi bir sene sonra vefat ettL Kabri Eyüb’de, İdris Köşkündedir. Tefsir ve fıhhda ihtisâs-ı tâmmı vardı. Te’lîfâtı yoktur. Müddet-i hayâlında doksan dokuz evlâdı dünyâya gelmiş, herbirine Esmâ-i Hüsnâ’dan birini ad koymuştur. (Devam edecek)