Makale

DİZANTERİ VE İSHAL

DİZANTERİ VE İSHAL

Dr. Kemal TOPALAN

Halk arasında Kanlı Basur diye tarif ve tavsif edilen bu hastalık, basit bir hastalık olmayıp oldukça tehlikeler arbeden bir illettir. Bâzan birden bire baş­lar, beş on gün içinde ölüme kadar götürür. Bâzan da gayet sinsi ve yavaş seyreder. Azalır, çoğalır, iyi olmak istidadı gösterir, tekrar nükseder. Böyle­likle aylarca, yıllarca geçip gitmez ve insanı mahveder. Hasta şahıs günden güne zayıflar, takatsiz kansız ve mecalsiz kalır. Hulâsa, buna tutulanın hayatı zehir olur, gider.

Bu hastalığın muhtelif nevileri vardır, hattâ memleketlere göre değişir.

Dizanteri iki türlüdür. Hasta bâzan karnında şiddetli ağrılar hisseder, sık sık abdeste çıkar. îshâl evvelâ suludur. Hasta, beş on defa ab deste çıktıktan ve birkaç gün geçtikten sonra da, sulu abdest yerine kanlı balgam gelmeğe haşlar. Derece-i hararet 38-40 arası olur. İştahsızlık ve kusmalar görülür. Ar­tık sancılar bütün şiddetiyle karnı sarmış, ıkınıklar başlamıştır. Bir damla kö­pük ve kan geldiği zaman husule gelen sancıları ve abdest yapma hissini gi­dermek için hasta günde 15-20 def’a abdesthâneye gider. En nihayet def-i tabiî sonunda mak’adda bir yanma ve ağrı başlar.

Yüksek hararetli olan kanlı ishallerde ıkıntı ile müterafik def-i hacet his­si çoktur. Hattâ bâzan günde abdesthâneye 100-150 def’a gidilen vak’alar da çok görülmüştür. Bu vaziyet karşısında hasta tanınmayacak bir hâle gelir. Bu biçim şiddetli ve gürültülü vak’alar daha ziyâde basilli, yani mikroplu dizan­terilerde olur.

Basilli dizanteriler, muhaceret esnasında, kıtlık zamanlarında çok görü­lür. Halk arasında bu hastalığa çok rastlanır. Çok dikkatli ve itinalı bir perhiz ve kezâ yine dikkatli bir tedavi bu işi kökünden halleder. Onun içindir ki, ab- destlerinde kan, balgam gören ve karın ağrısı hisseden hastaların derhal bir doktora mürâcaat etmeleri şarttır. Bu hastalıkta, bugün - yarın deyip de dok­tora gösterilmeyip, lâyıkıyla tedavi edilmediği takdirde müzminleşir ve teda­visi de çok müşkil hâl alır.

Bir de amiplerin husule getirdiği amipli dizanteriler vardır. Bunda yük­sek ateş ve şiddetli karın ağrısı çoktur. Fakat bu diğer dizanteri gibi farfara olmayıp sinsi seyreder. Evvelâ hastada bir iştahsızlık, ilk günlerde 5-6 defa dışarı çıkma hissi görülür. Derken ağrılar bütün şiddetiyle başlar. Bir hafta sonra büyük abdestte kan ve balgam görülür. Bunda kan ile balgam karışık­tır. Hasta kendisine çok dikkat ederse hastalık hafifler. Lâkin ufak bir üşüt­me, aburcûbur yeme, derhal hastalığı nüksettirir. Amipli dizanteri senelerce sürer.

Bu iki kötü hastalık insandan insana geçer. Yayılma, ya temas veya telhis, yoluyla olur. Bu gibi hastalar evde iseler, lâzımlıklarına kireç veya lizol dö­külmelidir. Bunlara hakanlar ellerini sık sık sabunla yıkamalı ve alkol sürme­lidirler. Bu gibi insanlar aşçı ve sucu olmamalıdırlar. Hastalık bir defa zuhur edince hemen doktora müracaat şarttır. Çünkü yukarıda dediğimiz veçhile bîr defa vücûda yerleşti mi kolay kolay vücûdu terketmez.