Çok Acı Bir Ziya

Kıvâmeddin BURSLAN

Diyanet işleri Reisliği Müşavere ve Dinî Eserler İnceleme Kurulu Azasından iken 31.8.1955 tarihinde emekliye ayrılân Kıvameddin Burslan, 26.Nisan.1956 Perşembe günü Hakk’ın rahmetine kavuşmuştur.

Kendisi sağlam îmanı, üstün ahlâkı, derin ilim ve irfâniyle emsali arasında temayüz etmiş, dînî ve mîllî kütüphanemize değerli eserler kazandırmış, muhitinde bulunan kimseleri uyarmayı, aydınlatmayı iş edinmiş bîr zât idi.

Merhumun kısa hal tercümesi :

Rahmetli Kıvameddin BURSLAN, sicil dosyasındaki nüfus kaydına göre 1307 senesinde Kazan ’da doğmuştur. Babası Mehmed Efendi isminde bir zâttır. Kazan’da ve Medine-i Münevvere’de bir müddet tahsilden sonra İstanbul’a gelerek Süleymâniye (Mütehassısîn) Medresesi’ne devamla mezuniyet ruûsuna nâil olmuştur.

15 Eylül 1927 den 28 Şubat 1929 tarihine kadar İstanbul Vaizliğinde, bu tarihten 1940 ‘senesi-Nisanına kadar İstanbul üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkiyat Enstitüsü Asistanlığında bulunmuştur, 1940 tarihinde tâyin olunduğu Diyanet İşleri Reisliği tetkik memurluğunda 1944 senesi sonuna kadar çalışmış, 17/4/1945 tarihinde de Müşavere Hey’eti âzası olmuş, 31/8/1955 de sıhhî durumu dolayısiyle tekaüde sevk edilmiştir.

Merhumun basılmış eserleri:

1) Tadil - Medresenin ve din âlimlerinin lüzumuna dâir yazılmış 50 sayfalık bir risâle olup 1924 senesinde basılmıştır.

2) Reddü’l - Cehmiyye - Metniyle berâber Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuasında yayınlanmıştır. Arapça metin, Ahmed ibni Hanbel’in eseri olup asıl nüshası Topkapı Sarayı Kütüphanesi ’ndedir.

Bu risale hem muhtevası, hem de kelâm tarihi bakımından çok mühimdir.

3) Risâletü’s-Sağîr - Ebü’l-Haseni’I - Eş’arî tarafından Bâbu’l-ebvâb ahâlisine yazılmış olan eserin tercümesi olup Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmûasında Arapça metinle berâber yayınlanmıştır. Arapça metin asıl nüshası Topkapı Sarayı Kütüphânesi’ndedir. Bu eser de hem muhtevâsı ve hem de kelâm tarihi bakımından çok mühimdir.

4) Nehcü’l-Ferâdis’ten tercüme edilen parçalar - Eski Türkçe olan Nehcü’l-Ferâdis adlı eserden bugünkü Türkçeye tercüme edilen parçalar olup Edebiyat Fakültesi mecmuasında yayınlanmıştır. Nehcü’l-Ferâdis’in eski nüshası Süleymâniye Kütüphanesi ’ndedir.

5) Res Kavmının Dînine dâir Bir Yazı - Azerbaycan Mecmuasında yayınlanmıştır.

6) Fârâbî’nin Eserlerinden Seçme Parçalar - Felsefe okuyan talebelere yardıma kitap olmak üzere Fârâbî’nin Mısır da basılan eserlerinden intihap edilerek tercüme edilen parçalardır. Müstakil risale halinde İstanbul’da Devlet Matbaası ’nda basılmıştır.

7) Fârâbî - Fârâbinin tercüme-i hâline ve felsefesine dâir bir risale olup baş kısmını İstanbul Edebiyat Fakültesi profesörlerinden Hilmi Ziya ÜLGEN yazmış, son kısmını da Fârâbi ’nin Hind’de basılan ve bir arada yayınlanan dokuz risalesinden Kıvameddin BURSLAN merhum tercüme etmiştir.

8) Irak ve Horasan Selçukları Tarihi — İmâdüddîn-i İsfahanı’ -nin Selçuk tarihine dâir yazdığı ve Bündârî’nin kısalttığı Zübdetü’n - Nusra adlı eserin tercümesi olup İstanbul’da Devlet Matbaası ’nda 1943 senesinde basılmıştır. Arapça metni Hutsina tarafından tashih edilerek Leydin ’de neşredilmiştir.

9) Riyâzü’s - Sâlihin tercümesi— 1 nci ve 2. cildi Hasan Hüsnü ERDEM ’le birlikte tercüme edilmiş olan bu eser Diyanet İşleri Reisliğince neşredilmiştir.

Merhumun basılmamış eserleri :

1) Medrese-i Süleymaniye’nin ikmâlinde irâdei cüz’iyeye dâir yazdığı tezdir. Ufak ve sık yazılarla 160 büyük sayfa tutan bu risale kaybolmuştur. Üzerinde üstadları Elmalık Hamdi, İzmirli İsmail Hakkı ve Şevketi efendilerin kıymetli takrizleri varmış.

2) Dürer-i Kâmine’de Türk Ricali ve Meşâyihi – İbn-i Hacer-i Askalâni’-nin VIII. asır ricâline dâir yazdığı Dürrer-i Komine adlı eserden Türk ricaline dâir olan tercüme-i hâller çıkarılarak Türkçeye tercüme edilmiştir. Arapça metinleriyle beraber tercüme Türkiyat Enstitüsün’dedir. Üç nüshadan çı- karılıp karşılaştırılmıştır. Bu nüshaların biri Topkapı Sarayı ikincisi Veliyyüddin Efendi, üçüncüsü Umûmî Kütüphanede ’dir.

3) Ebu Reyhan-ı Bîrûni’nin Mâ - li’l - Hind adlı eserinin tercümesi. — Arapça metin Zahav tarafından 360 büyük sayfada neşrolunmuştur. Bu kitap Hind’in eski efsâne ve hurâfeleri, maarif ve felsefeleri bakımından çok mühimdir.

4) Ebû Reyhan-ı Birûninin Tahdidü nihayetti’l - Emâkin fi Tashihi mesfâti’l - Mesâkin adlı eserinin tercümesi.— Arapça metin İstanbul Fâtih Kütüphânesi ’nde olup müellifin asrında yazılmıştır.

Bu ve 3 ncü maddedeki tercüme Ankara Türk Tarih Kurumu ’ndadır.

5) Tecâribü’l - Ümem Tercümesi. — İbn-i Meskeveyh’in Tecârib’ül - Umem adlı eserinden kendi asrına âit olan VI ve VII. cüzlerin tercümesi olup Türk Tarih Kurumu’ndadır.

Arapça metin 840 sayfa olup Mısır ’da tab olunmuştur.

6) El-Ezher Mecmuasından 27 seri makalenin tercümesi.— Tercümeler, Diyanet İşleri Reisliğindedir.

Ankara Şehir Mezarlığında 77. ada 19. parsel numaralı kabire gömülmüştür. Aziz rûhuna Cenâb-ı Hakkın sonsuz gufrânını niyâz ederiz.