— 36 —
Şeyhü’l-İslâm Ebû İshak İsmail Efendi1 nin oğlu’dur. 1096’da doğmuştur. Babasından ve mutavvelci Mehmed Efendi’den okuyarak Müderris ve sonra Selanik Mollası, Evkaf Müfettişi, Fetva Emini oldu. 1145 Zilka’de’sinde Mekke pâyesi verildi. Belgrad seferinde Ordu Kadısı ta’- yîn olundu. 1150 Zilka’de’sinde Anadolu, sonra Rumeli Kazaskerliği pâyesi tevcih edildi. 1157 Muharreminde bilfiil Rumeli Kazaskeri olup 1158’de azil ve 1159 Şevval’inde tekrar nasbolundu. 1160’da infisâl ederek 1161 senesi Reeeb’inin 24 üncü günü Şeyhü’l-İslâm oldu. Fakat asrın mizâciyle imtizaç edemediğinden 1162 Şâbân’ının yirmiyedinci günü azil ve Gelibolu’ya nefyedildi. 1165 Cumade’l-Ülâ’sının onaltısında afvolun- du. 1166 Şevval’inin onunda vefât eyledi, Rahmetu’Uâhi aleyh.
Sultan Selim’de babasının ihya eylediği cami kabristanında medfun- dur. Âlim ve giir ve inşâ’da, mûsikîde mahir idi. (Yâsîn-i Şerif) ve (Ayetü’l-Kürsî)’yi tefsir etmiş, {Lehcetü’ 1-Lûgat} ve bunun muhtasarı (Behce) nâmiyle lûgattan faydalı bir eser yazmış, Zemahşerî’nin (Atvâku’z-Zeheb)’ine nazire yapmış, (Atrâbü’I-Âsâr) ismiyle hanende^ 1er tezkeresi vücûde getirmiştir. Bunlardan başka Üçüncü Sultan Ahmed nâmına (Büîbülnâme)’si ve mürettep dîvânı vardır.
Meşhur Şâire (Fıtnat) Hanım müşârün-ileyhin kızıdır. Babası Eibû Ishak Efendi’nin câmiine medrese, mektep, şadırvan ilâve etmiş ve birkaç dersiyye koymuştur.
Bu matla’ müşârün-üeyhindir:
Bakmam o ebruvâne hatt-ı fitne zâtsız Şehbeyt-î hüsne ıneyledemenı müstezâtsız.
— 37 —
Fetva Emîni
HÂFIZ HALİL EFENDİ
(Şalgamî-Zâde) künyesiyle ma’ruftur. Fâzıl bir zât idi. Dersiam ve Huzûr-u Humâyunda mukarrir olduktan sonra şer’iyyatçı ve 1147 Cu* mâde’l-Âhiresinde Şeyhü’l-İslâm olan Diirrî Mehmed Efendi zamanında Fetvâ Emîni nasbolundu. Sonra Yenişehir Mollası oldu. Abdullah Vassaf
41
Efendi’nin tercümesinde yazdığımız veçhile Nâdir-Şâh’ın İstanbul’a gönderdiği teklif-nâmeden kabûl olunamayan maddenin oraca hal ve faslı için 1149’da Kara Mehmed Paşa-Zâde Mustafa Paşa riyâsetinde İran’a gönderilen hey’et meyânında müşârün-ıleyh dahi dâhil olup uhdesine Edirne pâyesi tevcih olundu.
1140 senesi Ramazanında Sadr-ı A’zam Damat İbrahim Paşa huzû- runda okunan tefsîr-i şerif dersinde müşârün-ileyh Hâfız Halil Efendi mukarrir olarak bulunmuş idi. Bu meclifte D&rende’Ii Mehmed Efendi
ile Arap-Zâde Salih Eîfendi arasında ^ Öy V1 ) îyet-i kerî
mesi tefsirinde münâkaşa cereyan edip epîce uzamış idi. Darende’li Mehmed Efendi meramını bir kâğıda yazdığından Sadr-ı A’zam bu kâğıdı ahîren Şeyhü’l-lslâm olan Rumeli Sadâretinden ma’zûl Mirzâ-Zâde Mehmed Etfendi’ye göndermiş ve müşârün-ileyh muhtâr olan vechi bildirmiştir.
Tercüme sahibi Hâfız Halil Efendi 1155 senesi Receb’inin yedisinde vefat edip Topkapı’ya defnolunmuştur. Rahmetu’llâhi aleyh.
{Baştarafı sayfa 31’de)