SAĞLIK KÖŞESİ :

BURUN KANAMALARI

Dr. Kemal TOP ALAN

Burun, nefes ve koku almaya yarayan bir organdır. Vücudun nöbetçisidir. İçerisi ince bir zarla örtülüdür ve iki çukuru vardır. Bu ince zar vücudun ağız, boğaz, nefes ve yemek borularının içini örtmektedir.
1 — İnsan evinin bir kapısı demek olan burun deliklerinin başlangıcında kıllar, nefes alma esnasında havadan giren tozları yakalar ve ciğerlere bırakmaz. .
2 — Burundan içeri giren soğuk hava, burnun içini saran ince zarm zengin kan damarları tarafından ısınır. Diğer taraftan, kıllardan sıyrılıp kaçan toz zerrecikleri bu zarın üzerine yapışır ve ısınmış olan hava ciğerlerin içlerine kadar nüfuz eder; vücuda hiç bir zarar vermez. Onun içindir ki; soğuk havalarda dâima burundan nefes almak şarttır. Burundan nefes alındığı zaman, hava ısınır ve ciğerlere ılık hava girer. Bronşit ve buna benzer hastalıklar meydana gelir. Eğer burundan değil de ağızdan nefes alırsak bir çok nefes borusu hastalıklarına yakalanmış oluruz.
3 — Burundan girecek olan bir çok mikroplar, .yine zar üzerinde toplanır ve vücudun korunma kuvveti bu mikropları burada mahvederler.
4 — Zar üzerine konan mikropları azaltmak için icabında sümüksü maddeyi de artıracak bir takım bezler de mevcuttur.
Ağız,yemeğe; burun, nefes almağa mahsus birer organdırlar. Yukarıda da izah ettiğim gibi, ağızdan giren hava, vücud için zararlıdır. Şu halde burun zarı, vücudun hududu ve bir muharebe meydanıdır.
İki burun çukurunu ayıran perdenin üzerinde, üçü yukarıda ikisi aşağıda olmak üzere beş kan daman vardır. Bu damarlar perdenin Ön ve alt kısmında zengin damar kümeleri teşkil ederler. Bu çok zengin olan ve gözle görülemeyecek derecede küçük olan bu damarlar, çok nazikdirler ve ufak sebeplerle kanarlar. Bu kanama iki sûretle olur:
1 -— Mevziî
2 — Umûmî
A - Maalesef bazı insanların âdet edinerek, hattâ topluluk içerisinde bile parmak ve tırnakla burun karıştırdıkları ve bu suretle burnun nazik damarlarını zedeleyip kanamaya sebep oldukları görülmektedir. Burnu karıştırmak, âdâb-ı muâşeret kurallarına göre (toplulukta, hattâ yalnız bile olsa) 
çok ayıptır. Hem burnun kanamasına ve hem de yılancığın en çok sevdiği burun mıntıkasına mikropların girmesine hizmet eder.
B - HAYEK denilen bir hastalık vardır ki, burun perdesinde görülür. Mütemadiyen burnunu kurcalayan ve tırnakla hırpalayan insanlarda kıkırdak mıntıkasının delinmesine sebep olur.
C - Burunda husûle gelen urda kanama çok görülür. Zararlı urların hepsi kanar, zararsızların arasında kanayanlar da vardır.
Umûmî sebeplerden dolayı burun kanaması:
A - Tifo, tifüs, çiçek, sıtma, kızıl, kızamık, grip, boğmaca gibi hastalıklar da görülür,
B - Kan hastalıklarından kan kanseri skorpit, Pürpüra gibi hastalıklarda da tesadüf olunur.
C - Kalp, akciğer, böbrek hastalıklarında da burun kanamaları vardır;
D - Damarlardaki kan tazyikinin artmasından ileri gelen tansiyon yüksekliğinde burundan fazla kan gelir ve bu daha ziyade burnu ikiye ayıran perdenin yukarı ve üst kısımlarında büyük damarların çatlaması ile olur, çok tehlikelidir.
E - Asabî insanlarda da yine burun kanaması mevcuddur.
F - Hava tazyikinin değişmesiyle bilhassa pilotlarda, dalgıçlarda, mâden ocaklarında çalışan işçilerde çok görülür.
Sebepleri yukarıda çok kısa izah ettikten sonra yine kısaca tedavisine geçelim:
Burna soğuk su çekmek, başa soğuk su dökmek, kolları yukarı kaldırarak kalbin çalışmasını hafifletmek gibi halk arasında yapılan bu âcil tedâ- vîler doğrudur ve yerindedir. Bâzı yerlerde ise kanayan burna örümcek ağı tıkamak, saçları şiddetle çekmek, kolları iple bağlamak lüzumsuz ve mânâ- sızdır.
Hafif burun kanamalarında kan damla damla gelir. Bu gibi kanamalarda kanama burunun ön ve alt kısmındaki damar tabakasından geliyor demektir. Onun için ilk tedbir olarak burunun kemiksiz olan kısmını yani uçlarını baş ve şahâdet parmaklariyle kuvvetlice sıkmak ve bu anda hastanın başını öne eğerek ağzını fazla açtırıp nefes aldırmalıdır. Bu bir iptidaî tedbirdir, fakat istifade edilir. Doktora yetiştirinceye kadar sizlere yardımcı
olur. Bunun için pamuğa oksijenli su, antipirin mahlûlü batırarak burna sokulur. Mevziî tedavi olarak da burun mütehassısları tarafından, burnun kana- 
yatı yerini koterize etmek veya ameliyat veya yakıcı ilâçlarla kurutmaktır. Bazan elektrikle yakarlar, bazan da temiz gazlı bezlerle burnu sıkıca tıkarlar ve bir müddet kendi haline bırakırlar ve hastayı istirah&te sevkederler.
Aybaşı güçlüğü çeken bazı kızlarda bülûğa ermek üzere olan erkek çocuklarda heyecan ve teessürün damarlarda husûle getirdiği ânî tazyik burun kanamalarına sebep olur. Bazan da isterik kadınlarda, aybaşı bozuklarında burun kanamaları vardır. Onun içindir ki bu gibi insanlarda bilhassa sinir tedâvîsi yaptırmak ve sinir mütehassısına göstermek îcab eder.
Yüksek tansiyonu olan insanlarda burun kanaması biraz iyi ise de bunun uzun zaman devamı kansızlık yönünden dâimâ tehlikelidir. Onun içindir ki bu gibi kanamalarda hemen tanpon yapmalı ye tansiyonu dürücu ilâçlar verilmelidir ve bir dâhiliye mütehassısına göstermelidir.
Burnu seven, burunda meydana gelen hastalıklardan birkaçı da: Kanser, firengi ve lüpüstür.