OSMANLI ŞEYHÜLİSLAMLARININ TERCEME-İ AHVÂLİ

“Şeyhü’l-İslâm ve Müfti’l-En’âm”

21

ZEKERİYYÂ EFENDİ

Ankara’da 920 târihinde doğmuştur. Üstadları Arab-Zâde ile Ma’lûl Emir Efendi’dir. Zekeriyyâ Efendi otuz yaşında iken Emir Efendi ile Mı­sır’a gitti. Bu esnâda kendilerinden müstefîz olmaktan hâlî kalmadı. İs­tanbul’a avdetinde yirmi akça ile Bursa’da Hamza Bey Menderesine müderris oldu. Kaanûnî Sultan Süleyman’ın İran seferinde rikâb-ı Pâdişâhîde bulundu, otuz akça ile Cüneyd Bey Medresesine, kırk akça ile Kaplıca Medresesine ta’yîn olundu. 973’de Şeyh Vefâ Câmiinde efâdıl-ı zamâne huzûrunda Hidâye’nin Kitâbü’l-Cinâyât’ından okudu, fazlu ke­mâlini cümleye takdir ettirdi. O tarihten i’tibâren Sahn-ı Semâniyye’ye (977), Sultan Selim Câmiine (980), Haleb Kadılığına (981), Bursa (985) ve İstanbul (988) Kadılıklarına nâil olduktan sonra Anadolu Kazasker­liğine irtikaa etti (989).

Hayatının son zamanlarını tekaaüdlük acısı ile geçirdi. Anadolu Kazaskerliğini müteakip altı sene kadar ihtiyâr-ı tekaaüd eyledi. Bu müd­det zarfında îfâ-yı farîza-i hac etti. İstanbul’a avdetinde Rumeli Kazas­keri (997) oldu, bir sene sonra tekrar tekaaüd edildi. 999’da ikinci de­fa Rumeli Sadnna ve yine o sene makaam-ı Fetvâ’ya nâil oldu. Müddet-i fetvâsı bir sene beş aydır. Nevrûz-ı Sultânî’yi tebrik için Sarây-ı Hümâyûn kapısı önünde dururken ansızın vefât eyledi. “Füc’eten Zekeriy­yâ Efendi geçti hemân 1001” vefâtına târihtir. Kabri Sultan Selim Câmii civârında binâ ettirdiği Dârü’l-Hadîs kurbundadır.

Zekeriyyâ Efendi, devrinin ulemâsından idi. İlm-i fıkıhda mütehas­sıs idi. Hidâye’ye şerh, Miftâh ve Sadrü’ş-Şerîa’ya hâşiyeleri vardır. Kaadî Beyzâvî, Keşşâf, Telvîh, Mevâkıf gibi mütâlea eylediği kitaplara bir çok ta’lîkaatı mevcuttur. İstanbul’da bir medresesi ve bir de Dârü’l-Hadîs’i vardır.