Ahmet ÇEKİN / Din Görevlisi - ALMANYA

ALMANYA’DA HASTAHANELERDE YAPILAN DİN HİZMETLERİ

Almanya’da bir hastahaneye giden insanın dikkatini çeken hususlardan birisi de, ilan panolarında bulunan dini hizmetler ile ilgili duyurulardır. Herkes tarafından kabul edilebileceği gibi insanlara dini telkinde bulunmak, onların yasama azmini artırmak, özellikle hastalık gibi durumlarda ayrı bir önem arzetmektedir. Buğun sağlık kurumlan büyük gelişmeler kaydetmiş, bütün yerleşim yerlerinde binlerce insanı bir anda tedavi eden hasta- haneler inşa edilmiştir. Bu mekanlarda insanlara dini hizmet sunulması, onlara manevi alanda yardım yapılması dini kuruluşların dikkate alması gereken bir husus olarak ortaya çıkmıştır.
Bu alanda Almanya’nın bir hastahanesinde yapılan faaliyetler bu yazıda anlatılmaya çalışılacaktır. Hasta- hanelerde dini kuruluşlar ile din görevlilerinin faaliyet göstermesi konusu, Alman Anayasa’sında diğer sosyal kurumlarla birlikte ele alınarak hertürlü kolaylığın gösterilmesi uygun görülmüştür. Konu ile ilgili olarak Anayasa’nın 141. maddesinde şu ifadeler yer almaktadır: “Orduda, hastahanelerde, cezaevlerinde ve diğer kamu kuruluşlarında ibadet ve maneviyat takviyesine ihtiyaç mevcut olduğu sürece dini topluluklara dini işlemlerin yapılması hususunda izin verilmelidir. Bu meyanda her türlü zorlamadan kaçınılmalıdır.”’”
Anayasa tarafından izin verilen faaliyetlerle ilgili olarak gerekli düzenlemeler, burada yürütülecek hizmetlere ait esaslar, görevlendirilecek personelin seçimi, yetiştirilmesi ve diğer hususlar kilise tarafından yerine getirilmektedir.
Bu bağlamda; Württemberg Eyalet Evangelisch Kilisesi, hastahanelerde yapılacak din hizmeti [Seelsorge], ne dair esasları belirlemiş ve ilgili mevzuatı geliştirmiştir. Konu ile ilgili olarak yayınlanan genelgede: Bir hastahanede başarılı bir şekilde dini hizmet verilebilmesi için:
Hastahane yönetimin, doktorların, diğer hastaha- ne personelinin ve hastaların kilise görevlilerine güven duymalarının temel faktör olduğu,
Bütün tarafların bu işin önemine vakıf olmaları gerektiği, ana amaç olarak belirtilmektedir.
Hastalarla ilgilenen kilise görevlilerinin,
Allah sevgisi kavramını insanlara öğretmeleri, insanın sosyal çevresine ve şahsi kaderine terkedilmiş bir yaratık olduğu, bu alanda yapılacak manevi çalışmanın bir yaşam yardımı olarak hayatın anlamının bulunmasına sebep olacak ve insanı bütün ilişkileri içinde tedavi edecek bir çalışma olduğunu unutmamaları, bu görev esnasında insanları, [Allah ile ilişkisi ve dini anlayışı açısından] krize düşmüş olarak görüp ona göre yaklaşılması, kişinin iç dünyasına girerek, insanı diğerlerinden ayırarak değil bir toplum üyesi olduğunu düşünerek ona hizmet sunulması,
Bütün insanların birbirleri için var olduğunun unutulmaması,
Hastalar ile birlikte onların problemlerini yenmeye uğraşılması,
Kişinin çektiği acılara sabır tavsiye edilerek direncinin çoğaltılması,
Bu görevi yerine getirirken başka inanç sahipleri ile karşılaşılabileceğinin unutulmaması istenmektedir.
Kilise yukarıda belirtilen görevleri ifa edebilmek amacıyla hastahanelerde kendi elemanlarını görevlendirmektedir. Sözkonusu kişiler üniversitelerin ilahiyat fakültelerinden mezun olduktan sonra B hafta süreli mecburi bir eğitime [Ausbildung] tabi tutulmakta, ancak bundan sonra hastahanelerde göreve başlatılmaktadır. Württemberg Eyalet Evangelisch Kilisesi yukarıda belirtilen eğitimden ayrı olarak her yıl sadece bu amaç için hizmetiçi eğitim kursları düzenlemektedir. 1997 yılı için hazırlanan program şu esasları ihtiva etmektedir.121
Papazlar ile kilise çalışanlarının Incil’e dayanarak, teolojik sorumluluğa ve geliştirilmiş metodlara göre dini telkin konusunda anlayışlarında derinlik sağlamak amacıyla bu program düzenlenmiştir. Programda görevlilerin kabiliyetlerini geliştirerek daha iyi hizmet yapmalarını sağlamak hedeflenmektedir.
Sözkonusu kurslar, teknik bir eğitim olmayıp kişinin kendisini, karşısındaki insanı ve bu ikisi arasındaki ilişkiyi derin bir şekilde anlamasını temel prensip olarak kabul eden bir eğitimdir. Bu çalışma, belirli bir akıma bağlı olmadan, teolojik sorumluluğa ve İncil antropolojisine uygun olarak gerçekleştirilen bir papaz psikolojisi eğitimidir.
Württemberg Eyalet Kilisesince hazırlanan bu kurslara:
- Evangelisch Landkirche papazları;
- Protestan hastabakıcıları,
- Din dersi öğretmenleri. Gençlik kollarında çalışan görevliler,
- Diğer kiliselerin görevlileri,
- Bu görevi yapan papazların esleri,
- Bu dalda fahri olarak görev yapanlar,
- Belirli şartlarda diğer mezheplerden görevliler katılabilmektedir.
Hazırlanan programa göre sözkonusu kurslar,
a- Aksam kursları (10 gün süreli],
b- Kısa süreli kurslar (4 gün süreli],
c- Uzun süreli kurslar (B hafta bütün gün),
seklinde düzenlenmiştir.
Bu programda su temaların islenmesi öngörülmektedir:
1. Hastaların durumunu anlamak. İhtiyacını tesbit etmek ve kısa zamanda hastanın ihtiyacı olan morali kazanmasını sağlamak,
2. İnsanların affedici bir karakter kazanmalarına yardımcı olacak metodların öğrenilmesi,
3. Kişilerin kimliklerini oluşturmalarında Allah ile iyi bir bağ kurmalarını sağlamak, mevcut durumu gözden geçirmeleri hususunda yardım,
4. Ölmek üzere olanlara yapılacak yardımın nitelikleri,
5. Bu konuda çalışan grupların yönetimi,
B. Hastahanelerde nasıl çalışılır, hastalara nasıl vaaz edilir ve diğer yapılacak işlerin denemesinin yapılması.
Bu çalışmaların sonunda bir hastahanede din hizmeti su şekilde yerine getirilmektedir: (Burada anlatılan uygulama Reutlingen Devlet Hastahanesi’ndeki hizmetler olup, diğer sağlık kurumlarında aşağı yukarı aynı esaslar dahilinde hizmet yapılmaktadır.]
Reutlingen Devlet Hastahanesi’nde halen 1 Evangelisch (Protestan] kadın papaz, 1 katolik rahibe ile 1 tane de diğer kiliseleri temsilen 1 klişe görevlisi görev yapmaktadır. Hastahaneye yatan her hasta için bir form doldurtturulmaktadır. Bu formda hastaya “Dini yardım” isteyip istemediği ve eğer istiyorsa hangi mezhepten ve dinden olduğu sorulmaktadır. Bu formlardan elde edilen bilgilere göre görevlilerce hastalar ziyaret edilerek dini telkin ve diğer hizmetler yapılmaktadır.
Hastahane yönetimi, kilise görevlileri için büyük bir oda, telefon, kırtasiye ve diğer lazım olan araç gereci temin etmiştir. Ayrıca konferans salonunu her pazar günü ayin yapmak üzere kilise görevlilerine tahsis etmiştir. Bu salonda her hafta kilise tarafından hazırlanan programlar icra edilmektedir. Ayrıca isteyen hastalar yataklarının yanında bulunan cihazlardan sözkonusu ayinleri dinleyebilmektedirler.
Hastahanede görev yapan kilise görevlileri ile yaptığımız görüşmede, adı geçenler pazar ayinleri yanında hastaları ziyaret etmek, dini sorularını cevaplandırmak, ağır hastalara güzel telkinde bulunmak, bütün hastalarla insan oldukları için ilgilenmek gibi görevleri ifa ettiklerini söylemektedirler. Cumartesi günleri hariç olmak üzere haftanın hergünü saat 9-11 ile 1618 arasında hastahanede görev yapmaktadırlar. Acil durumlarda ise bütün gece hastahaneye gelerek hastalara dini telkinde bulunmaktadırlar. Hastahanede görev yapan elemanlar kiliselerde görev yapanlarla aynı ücreti almaktadırlar.
Bu hizmete hemen hemen [Bazı şahsi itirazlar hariç] hiçbir kuruluş tarafından itiraz yapılmamakta, doktorlar ve diğer hastahane görevlileri ile işbirliği halinde insanlara yardım yapılmaktadır. Hastalara fiziksel ve ruhsal olarak tatmin edici bir tedavi yapılmaya çalışılmaktadır.
Kısaca anlatılmaya çalışıldığı üzere, Almanya’da dini kuruluşların ihtiyaç duyulması halinde sosyal ku- rumlarda her türlü dini faaliyette bulunması serbesttir. Dini kuruluşlara sağlanan imkân neticesinde kilise gerekli tedbirleri alarak, hastahanelerde mevcut şartlar içerisinde “din hizmeti” verebilmek için üzerine düşen görevi yerine getirmeye çalışmaktadır. Bu hususta basta üniversiteler olmak üzere bütün ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak elemanlarını profesyonelce yetiştirmekte, bu hizmeti başarıya ulaştırmak için kendi bütçesinden kaynak aktarmaktadır. Württemberg Eyalet Evangelisch Kilisesi 27 Temmuz 1998 tarihinde “Hastahanede çalışacaklar için düzenlediği seminerler” in 25. yıldönümünü kutlamayı planlamaktadır.

(1) Dr. Günter Dtırig, Grundgesetz, s. 79, Münih 1972.
[2) Seelsorge Fortbildung. Jahresprogramm 1997. Für Gemein- de und Krankenhaus am Seminar für SeelsorgeFortbildung in der Evangelischen Landkirche in Württemberg.