Makale

ATATÜRK KULTUR MERKEZI'NDEKI TURK DÜNYASI: TÜŞKUR

ATATÜRK KULTUR MERKEZI’NDEKI TURK DÜNYASI: TÜŞKUR

Ali YÜCE


(Atatürk Kültür Merkezi’nde yaklaşık iki yıldır, Türkçe’nin bazı şiveleriyle, Rus dili öğretilmektedir. Kısa adı TÜŞKUR olan bir kuruluş tarafından yerine getirilen bu önemli görevden çoğumuzun haberi dahi yoktur.
Diyanet Dergisi’nin bu sayısında ele aldığı konuyla yakından ilgili olması bakımından okuyucularımıza ve kamuoyuna TÜŞKUR hakkında bazı bilgiler vermeyi, TÜŞKUR’u tanımayı ve tanıtmayı uygun bulduk.
"Adı, amacı, geçmişi, hâli ve geleceğiyle TÜŞKUR nedir?" sorusuna cevap alabilmek için Atatürk Kültür Merkezi’ne gidip, Genel Sekreter Hüseyin Çelikcan ile görüştük.)


SORU : TÜŞKUR ne demektir, ne zaman kurulmuştur?
CEVAP : TÜŞKUR "Türk Şiveleri ve Rusça Kursu" ifadesinin kısaltılmış halidir. 3 Aralık-1990 tarihinden beri AKM’de konuyla ilgili faali-

"Üniversitelerimizde Türkçe’nin değişik lehçelerini okutan kürsülerimiz yoktur. TÜŞKUR, bu boşluğu doldurmak için kurulmuştur."
yet göstermektedir.
SORU: AKM. de faaliyet gösterildiğine göre, TÜŞKUR’un, T.C. Kültür Bakanlığı veya başka resmi kuruluşlarla nasıl bir ilgisi vardır?
CEVAP : TÜŞKUR, T.C. Kültür Bakanlığı-Türk Ocakları Eğitim ve Kültü Vakfı iş-birliği ile kurulmuştur. Giderleri Bakanlık tarafından sağlanmakta, yönetimi de Türk Ocakları Eğitim ve Kültür Vakfı’na ait bulunmaktadır.
SORU : TÜŞKUR’un kuruluş sebep ve amacını kısaca anlatır mısınız?
CEVAP : Biliyorsunuz ki 1983 senesinden beri dünyada ve özellikle SSCB bünyesinde önemli gelişmeler ve değişiklikler olmaktadır. Gorbaçov, "Glasnost"- "Prest-royka" sözleriyle yeniden şekillenen dünyaya, yeni ufuklar getirmiştir.
Balkan ülkeleri, Sovyetlerden kopmuş, Almanlar tekrar birleşmiş, Varşova Paktı dağılmış, Demir Perde yırtılmış ve yıkılmıştır... Bu olaylar, Kafkaslar ve Asya’da yaşayan Müslüman Türkleri, müspet yönde etkilemiş ve soydaşlarımızın Türkiye ile temaslarını kolaylaştırmıştır. Komünizm temelinden sarsılırken, ufukta yeni yeni Türk Cumhuriyetleri belirmeye başlamıştır.
Gelişmelere paralel olarak, SSCB ve bünyesindeki Türk unsurlar arasında gittikçe artan sosyal, kültürel, ticarî ve turistik münasebetler, Rus Dili ve orada yaşayan soydaşlarımızın şivelerini bilen elemanlar yetiştirilmesini zaruri hale getirmiştir...
Bilindiği gibi Rusça, okullarımızda yaygın olarak öğ-retilmemektedir. Türkçe’nin, Azeri, Özbek, Kazak, Kırgız, Türkmen, Tatar ve Uygur şive veya lehçelerini öğretmek hizmetlerini üzerine almış bir kuruluşumuz mevcut değildir...
Üniversitelerimizin çeşitli fakültelerinde, yüksek okullarımızda, yıllardır bizden ayrı yaşamak zorunda kalmış olan soydaşlarımızın dil, alfabe ve kültür varyasyonlarını konu eden kürsülerimiz yoktur. Bazı ilim adamlarımızın şahsi çalışmaları da yeterli olmamaktadır. Tüşkur, bu boşluğu doldurmak için kurulmuştur.
AMACI : Türkiye dışında yaşayan ve Türkçenin farklı şivelerini kullanan Türk top-luluklarının alfabelerini, şivelerini okuyup, yazabilecek, burada çıkan her türlü yayını takip edecek vasıflara sahip, gerekirse devletimizin vereceği görevleri liyakat ve başarıyla yürütebilecek, lisans üstü seviyede eğitim almış kimseler yetiştirmektir.
SORU : Bu amacın gerçekleştirilmesi için neler yapıldı? Biraz da çalışmalarınızdan, aldığınız neticelerden söz eder misiniz?
CEVAP : TÜŞKUR yeni bir isim, yeni bir olaydır. Kendini tanıtmak, rüştünü ispatlamak devresindedir. İki ayrı kamu kuruluşu ile alakalı olmamız işlerin daha titiz yürütülmesini, görevin daha dikkatli yapılmasını gerektirmektedir.
Türk Şiveleri Rusça Kursu birinci dönem programı, 30-Arahk-1990 / 31-Mayıs-1991 tarihleri arasında uygulanmıştır. Buna kursun birinci dönemi de diyebiliriz. Bu dönemde, üniversite mezunu, çoğu çeşitli kamu kuruluşlarında görevli bulunan 120 kişi kursa katılmıştır. 72’si kursu başından sonuna kadar takip ederek TÜŞKUR’un ilk mezunları olmuşlardır. Kendilerine Bakan onaylı "Kurs bitirme belgesi" verilmiştir.
Halen 1 Eylül 1991 günü başlayan ikinci kurs döneminin yansina gelmiş bulunuyoruz. Bu dönemde de devletimizin çeşitli kurum ve kuruluşlarında görevli, üniversite mezunu, değişik mesleklere mensup, 150 kursiyerimiz bulunmaktadır. Bu dönemin nazarî bölümü de 31 Mayıs 1992 tarihinde sona erecek, başarılı olanlara yine "Kurs Bitirme Belgesi" verilecektir...
Kurslar ücretsizdir.- Rusça ve Türk şiveleri dersleri, Bulgaristan, Azerbaycan, Kaza-kistan, Özbekistan’dan gelen bazı soydaşlarımız ile çeşitli üniversitelerimize mensup öğretim üyelerimiz tarafından verilmektedir.
Yaklaşık iki yıl önce TÜŞKUR kurulup, konuyla ilgili çalışmalara başladığımızda olayların bu hızla, böylesine gelişebileceğini elbette tahmin edemezdik. Bugün Komünizm iflas etmiş, SSCB diye bir şey kalmamıştır. Bu kargaşanın içinden Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan gibi Türk Cumhuriyetleri çıkmıştır. Bu Cumhuriyetlerin Türk ve Müslüman olan insanlarıyla kardeşlik bağlarımız vardır.
Gerek Rusya, gerekse adı geçen Türk Cumhuriyetleri ile münasebetlerimiz gün geçtikçe artacak, siyasî, idarî, sosyal ve kültürel ilişkilerimiz yoğunlaşarak devam edecektir.
Bu sebeplerle TÜŞKUR’un noksanları giderilmeli, daha verimli, daha geniş kapsamlı çalışabilir hale getirilmelidir.