PEYGAMBERİMİZ (S. A. S.)’İN AHLÂKI KUR’AN İDİ

Doç. Dr. Talât KOÇYİĞİT

( … )

Muhakkak ki sen en yüksek ahlâk üzeresin. Sizin için, Allah’ı ve Ahiret gününü umanlar için ve Allah’ı zikredenler için, O’nun Resulünde mükemmel örnekler vardır (Kur’an-ı Kerîm). Ümmü’l-mü’minîn Âişe (R.A.) buyurmuştur: Hazre­ti Peygamberin ahlâkı Kur’an idi. (Hadis)

İslâm Peygamberi Muhammed (S.A.S.)’in 14 asır önce, Arabistan’ın Mekke denilen şehrinde, Kureyş kabilesine mensup bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelişi, yalnız Arap tarihinin değil, fakat bütün dünya tarihinin kaderini değiştiren, kâinatın oluşundaki ve insanın yaratılışın­daki asıl gaye ve hikmetin o zamana kadar gizli kalmış sırrını bir anda gözler önüne seren bir hâdise olmuştur.

Bu büyük hâdiseden bahseden “tarihçiler, O’nun doğduğu gece Kisrâ’nın sarayında on dört sütunun yıkıldığını, Mecusilerin ateşgedelerinin söndüğünü ve Sava gölünün kuruduğunu yazarlar. Aslında, yıkılan Kisrâ’nın sarayı değil, bütün İran’ın saltanat ve ihtişamı, Bizans’ın satveti ve Çin’in azameti idi. Sö­nen ateş, Mecusilerin ateşgedelerinde parlayan alevler değil, bütün dünyadaki kü­für ve ilhad ateşi idi ve kuruyan şey Sava gölü değil, putperestliğin tahakkü­mü, Hristiyanlığın tagallübü idi"¹.

Filhakika, Hazret-i Peygamber’in dünyaya geldiği sıralarda insanlar, çeşitli din ve mezheplerin, zihinlerinde yerleştirdiği birbirinden farklı, hatta çoğu birbirine zıt inanç ve itikatların mücadelesi içinde bulunuyorlardı. Bir taraftan Yahudilik ve Hristiyanlık, diğer taraftan Mecusi ve sair müşrik dinleri, telkin ettikleri inançlarla, insana, yaratılışındaki gayeyi unutturmuşlar, Allah (C.C.)’ın birliğini ispat değil, fakat O’na şerik veya ortak bulmanın yarışına koyulmuşlardı.

Mecusiler, Nur ve Zulmet olmak üze­re iki asıl ihdas ederek, Nur’un iyi ve hayırlı olan, Zulmet’in ise, kötü ve şer olan şeylerin yaratıcısı olduğuna inan­mışlardı.

Müşriklerin bir kısmı; “Hayat, bu dünyada yaşadığımız hayattan ibarettir; yaşarız ve ölürüz. Bizi zamandan başka hiçbir şey helâk etmez” (Câsiye Suresi, 24) diyerek, hem Allah (C.C.)’ı, hem öl­dükten sonra dirilmeyi inkâr ediyorlar; bir kısmı da, “Çürümüş olan bu kemik­leri kim diriltecek?” (Yasin Suresi, 78) di­yerek, Allah (C.C.)’ın varlığını kabul et­seler bile, öldükten sonra dirilmeyi kabul etmiyorlardı. Diğer bir kısmı Peygam­berleri reddederken (bkz. Furkan Suresi, 7-8), bir kısmı da meleklerin, Allah’ın kızları olduklarını ileri sürerek onlara ibadet ediyorlardı (Nahl Suresi, 57; Zuhruf Suresi, 19).

Kendilerine Peygamber gönderilmiş olan Yahudiler ve Hristiyanlar bile, peygamberlerinin talim ve telkin etmiş ol­dukları tevhit (Allah’ın birliği) akidesini unutarak Allah’a şirk koşmuşlar, Yahudiler Üzeyir’in, Hristiyanlar ise Mesih (İsa) in Allah’ın oğlu olduğunu iddia etmişler­di (Tevbe Suresi, 30).

İşte Arabistan, bu çeşitli inanç ve itikat sahiplerinin sert ve çetin mücadelesine sahne olduğu bir sırada, Mecusilerin ateşgedelerinde parlayan küfür ve ilhad ateşini söndürecek, putperestliğin ve Hristiyanlığın tahakküm ve tagallübünü kırıp yok edecek olan bir çocuk, Rabbinin tükenmez hazinelerinden âlemlere yete­cek bir rahmet yükü ile küçücük dünyayı teşrif ediyordu.

Hazret-i Peygamber (S.A.S.)’in dünyaya gelişinden sonra tevhit yeni­den canlandı. Etrafında toplananlara teb­liğ ve talim ettiği İslâm esaslarıyla saadet kapıları bir kere daha açıldı, insanları iyiliğe, adâlete, fakir, yetim ve yolda kal­mışlara yardım etmek için yaptığı dâvetlerle dünyayı kaplayan zulüm, vahşet ve enâniyet kasırgası bir daha kırıldı. Yağ­muru kara, karı tipiye çeviren kırıcı ve yakıcı hava, yerini, gönüllere ferahlık veren bir Nisan güneşine terk etmişti; bu güneş, kalplerin, içinde boğulduğu küfür ve ilhad zulmetini yok eden bir hidayet güneşi olmuştur.

Hazret-i Peygamber (S.A.S.) Rabbinden aldığı vahiylerle İslâm dinini insan­lara tebliğ etmeğe başladığı zaman 40 yaşında bulunuyordu. Bu devre kadar ya­şamış olduğu hayat, O’na, peygamberlik gibi mühim bir görevi yüklenebilecek ve onu başarıyla yürütebilecek bir kudret ve kabiliyet kazandırmıştı; daha doğrusu Rabbi, O’nu bu kutsi görev için terbiye et­miş, asırlarca önce, insanlığa, doğacağını vaat ve tebşir ettiği hidayet güneşini se­herinde hazırlamıştı.

Hz. Peygamber (S.A.S.) bir taraftan İslâm dininin iman ve ibadet esaslarını tebliğ ve talim ederken, diğer taraftan putperest müşriklerin, Müslümanlara yö­nelttikleri çeşitli hakaret ve işkencelerin tahammül edilmez bir hal alması üzeri­ne hicret ettikleri Medine’de kurulan ilk İslâm Devletinin idaresini de yönetiyordu. Bu Devletin anayasası, dünyada yapılmış ilk anayasa olarak bizzat Hazret-i Pey­gamber (S.A.S.) tarafından hazırlanmıştı.

Devlet reisliğine paralel olarak, teşkil edilen ordunun kumandanlığı da Hazret-i Peygamber’in üzerinde bulunuyor, fetih için çıkılan seferlerde hem orduya kuman­da ediyor, hem de er olarak savaşlara katılıp düşmanla vuruşuyordu.

O’nun, üzerinde titizlikle durduğu ko­nulardan biri de, erkek ve kadın ayı­rımı yapmadan Müslümanların eğitim ve öğretimi idi. Medine’ye hicretini müteakip yapmış olduğu ilk iş, “Mescid-i Nebevi” denilen camiin inşasıyla, bu câmie ekli, üstü örtülü bir “suffa”da öğretim faaliyetine başlamak oldu. Cahiliye devrinde yazı sanatını bilen ve bu sebeple “kâtip” unvanıyla tanınan Abdullah İbn Saîd İbni’l-Âs, bu “suffa”da Hazret-i Peygam­ber (S.A.S.)’in emriyle Müslüman talebe­ye yazı öğreten hocalardan biri oldu².

Bedir savaşında Müslümanların eline esir düşen müşriklerden yazı bilenlerin her birinin on Müslüman çocuğuna oku­ma yazma öğretmek şartıyla serbest bıra­kılması da, Hazret-i Peygamber (S.A.S.)’in eğitim politikasını gösteren en güzel de­lillerden biridir³.

Hz. Peygamber (S.A.S.), vaz’ ettiği İslâm dini esaslarıyla kendinden sonraki­lere gerçek insanlık yolunu da göster­miştir.

Allah Teâlâ (C.C.), Kur’an-ı Kerîm’inde O’ndan bahsederken:

( … )

“Sizin için, Allah’ı ve Ahiret gününü umanlar için ve Allah’ı çok zikredenler için Allah’ın Resulünde örnekler vardır”. (Ahzab Suresi, 21) buyurmuştur.

Hazret-i Peygamber (S.A.S.), Allah (C.C.)’a olan sevgisi, imanı ve takvasıyla insanlara örnek olduğu gibi, gece ve gündüz ibadetleriyle, faziletleriyle, ahlâkının ve başkalarına karşı muame­lesinin güzelliğiyle, adâlet ve insafıyla, cûd ve keremi, feragat ve fedakârlığı, misafirperverliği, ihtiyatkârlığı, tevazuu, yar­dımseverliği, doğruluğu, ahde vefası, affı, merhameti, muhabbet ve şefkati, velhâ­sıl, Peygamber olarak kendisinde bulun­ması lâzım gelen en üstün vasıflarıyla da insanlara örnek olmuştur.

Nasıl olmasın ki, Allah Teâlâ’nın teb­liğini emrettiği ahlâk esasları, herkesten önce, onları tebliğe memur edilen kimse­yi ilgilendirir ve bu esasların herkesten önce, onları tebliğ eden kimse tarafından tatbik edilmesi gerekir. Allah Teâlâ Kur’an-ı Kerîm’inde:

( … )

“Allah, adâleti, iyiliği ve muhtaç olanlara vermeyi emreder; fuhşiyyattan, münkerden ve bağıyden nehyeler”. (Nahl Suresi, 90) buyurmuştur. Hazret-i Peygamber ise, hem Rabbinin bu emrini insanlara tebliğ etmiş, hem de emredilen hususların tatbikatını göstermiştir.

Allah Teâlâ (C.C.):

( … )

“Allah, size, emanetleri ehline tevdi etmenizi ve halk arasında hakemlik yap­mak durumunda kaldığınız zaman adâletle hükmetmenizi emreder”. (Nisâ Suresi, 57) buyurmuş; Hazret-i Peygamber, Rabbinden aldığı bu emri insanlara tebliğ ederek tatbikatını göstermiştir.

Allah Teâlâ (C.C.):

( … )

“Rüştüne erinceye kadar en güzel bir surette olmadıktan sonra yetim malı­na yaklaşmayınız. Ölçüyü ve mizanı tam ve denk tutunuz. Biz size ancak kudretiniz nispetinde teklif ederiz; akrabanız da ol­sa, söz sâhibi olduğunuz vakit hep ada­leti gözetin; Allah’ın ahdini yerine geti­rin”. (Enam Suresi, 152) buyurmuş, Haz­ret-i Peygamber, bu emirleri hem tebliğ, hem kendi nefsinde tatbik ile Müslümanlara öğretmiştir.

Bunun gibi, ister itikat ve ibadetle, ister muamelat ve ahlâkla ilgili olsun, Kur’an-ı Kerîm’de emir ve nehiy olarak her ne gelmişse, Hazret-i Peygamber bun­ları amelî kaideler olarak insanlara öğ­retmiş, aynı zamanda, bu kaidelere uygun yaşayışıyla onları izah ve tarif etmiştir. Bu bakımdan Allah Teâlâ Kur’an-ı Kerîm’de Hazret-i Peygamber (S.A.S.) den bahsederken;

( … )

“Muhakkak ki sen en yüksek ahlâk üzeresin”. (Kalem Suresi, 4) buyurmuş; Ummu’l-mu’minîn Âişe (R.A.) de Hazret-i Peygamber’in ahlâkını soran bir kimseye;

( … )

“Rasûlu’llah (S.A.S.)’ın ahlâkı Kur’an idi”⁴ cevabını vermiştir.

Burada Hazret-i Peygamber (S.A.S.) in, insanlar arasında adâletle hükmetme­yi emreden İlâhî vahiylere ittibaını ve as­habına örnek olan bir hükmünü, Buhârî ve Müslim tarafından rivayet edilen bir hadîse istinaden misal olarak zikredecek ve yazımıza son vereceğiz.

Mekke’nin fethi sırasında yüksek iç­timâi mevkiine güvenerek ganimet ma­lından kıymetli mücevherler çalan Fâtıma Bintu Esved adında bir kadının durumu Mekkeliler arasında bir hayli endişe kay­nağı olmuştu. Birçok kimse, kadının affe­dilmesini arzu ediyor, fakat hiç kimse Hazret-i Peygamber’e onun affı için baş­vurmak cesaretini gösteremiyordu. Niha­yet akıllarına Hazret-i Peygamber’in yük­sek teveccühünü kazanmış olan Usame İbn Zeyd gelmiş ve ancak onun bu işi halledebileceğini düşünmüşlerdi. Kadını Hazret-i Peygamber (S.A.S.)’in yanına ge­tirmişler, bu sırada Usame de onun af­fedilmesini Hazret-i Peygamber’den rica etmişti. Ancak Hazret-i Peygamber’in yüz rengi birden değişmiş ve Usame’yi bu hareketinden dolayı azarlayarak, “Allah’ın tayin eylediği bir ceza için mi şefaat ta­lebinde bulunuyorsun?” demişti. Usame ise düştüğü hatayı anlamış ve Hazret-i Peygamber’e, “Yâ Rasûlullah, benim için Allah’tan mağfiret dileyiver” diye niyaz­da bulunmuştu.

Bu hâdise Hazret-i Peygamber üze­rinde büyük tesir icra eylediği için o gü­nün akşamında Müslümanlara bir de hut­be irat etmiş, Allah Teâlâ’ya, lâyık oldu­ğu sıfatlarla hamd ü senâda bulunduktan sonra şöyle buyurmuştur:

( … )

“Emmâ ba’du. Sizden önceki kavim­leri şu tutumları helâk etmiştir: Aralarında şerefli olan bir kimse hırsızlık yaptığı za­man onu salıvermişler, zayıf birisi hırsız­lık yaptığı zaman da onu cezalandırmış­lardır. Bana gelince, nefsim yed-i kudre­tinde bulunan Allah’a yemin ederim ki, Muhammed’in kızı Fâtıma hırsızlık yapmış olsaydı onun da elini keserdim”. Bundan sonra Hazret-i Peygamber emir vermiş ve hırsızlık yapan kadının eli kesilmiştir.⁵

Hazret-i Peygamber (S.A.S.) bu hük­mü ile milletlerin bekası için şart olan adaletin eşsiz bir örneğini vermiştir. Hadis kitaplarını gözden geçirenler, Hazret-i Peygamber’in her yönden üstün bir ce­miyet meydana getirmek gayesiyle giriş­tiği tatbikatın binlerce örneğini bulmakta güçlük çekmezler.

Bugünün Müslümanları, şu veya bu cereyana kapılmak suretiyle değil, fakat Kur’an-ı Kerîm’in yegâne örnek gösterdi­ği Hazret-i Peygamber (S.A.S.)’in izini takip etmek suretiyle birlik ve beraberli­ğin doğacağını ve memleketin özlenen ahlâk seviyesine ancak bu yolla ulaşabi­leceğini hatırdan uzak tutmamalılardır.

_________________________________

(1) Ömer Rıza Doğrul, İslam Tarihi, I. 188.

(2) M. Hamîdullah, Hemmam ibn Munebbih’in Sahîfesi (Tercüme: T. Koçyiğit, İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1967), s. 21.

(3) Aynı eser.

(4) Ebû Dâvud, Sünen, I. 309.

(5) Buhârî, Sahîh, VIII. 16 (Kitâbu’l-hudûd); Müslim, Sahîh, III. 1315 (Kitâbu’l-hudûd, Hadis No. 9).