Makale

Osmanlı Şeyhülislâmlarının Hal Tercemeleri

Osmanlı Şeyhülislâmlarının Hal Tercemeleri

Ahmet REFİK

— 42 —

“Şeyhü’l-İslâm ve Müfti’l-Enâm”

MİNKÂRÎ-ZÂDE YAHYÂ EFENDİ

Alâiyeli Minkâri-zâde Ömer Efendi’nin oğludur. Babası Mekke-i Mükerreme Kadılığında bulunmuştur. Minkâri-zâde Yahyâ Efendi müderris olduktan sonra birçok medreselerde ders okuttu. 1058’de Mekke-i Mükerreme Kadılığına, üç defa da Mısır Kadılığına tâyin edildi. 1069’da İstanbul Kadısı, 1072’de Rumeli Kazaskeri oldu.

Köprülü-zâde Fâzıl Ahmet Paşa’nın sadrazamlığı zama­nında, Sun’i-zâde’nin azli üzerine Şeyhülislâm oldu. Tutulduğu felç, bu vazifeyi yerine getirmesini engelledi. Bir süre Edirne’de oturdu. Yerine Rumeli Sadrı Ankaralı Mehmet Emin Efendi vekâlet etti ise de, hastalığının iyileşmeyeceği anlaşıldığından Şeyhülislâmlıktan alınarak günlük bin akçe ile emekli edildi (1084). Dört yıl sonra vefat etti (1088). Mezarı Üsküdar’da, medresesi bitişiğindedir. “Menzil-i Minkâri-zâde Cennet-i Me’vâ ola = Minkâri-zâde’nin yeri Cennet ola” vefatına târihtir. Şey­hülislâmlığı, IV. Mehmet zamanında, bir buçuk seneden fazladır.

— 43 —

“Şeyhü’l-İsIâm ve Müfti’l-Enâm”

ÇATALCALI ALİ EFENDİ

Şeyh Mehmet bin Hasan el-Alâî Efendi’nin oğludur. Ali Efendi Çatalca’da doğdu (1041). İstanbul’a gelince Minkâri-zâde’den icazet aldı. Köprülü-zâde Fâzıl Ahmet Paşa’nın Girit seferinde ordu kadılığında bulundu. Sonraları Selânik (1080) ve Mısır kadılıklarına getirildi. 1081’de Rumeli Kazaskeri oldu. Üç yıl sonra görevinden alındı ise de, bu sürece üstadı Minkâri-zâde’nin yerine Şeyhülislâm oldu (1084). Çatalcalı Ali Efen­di oldukça doğru, hür görüşlü bir zat idi. Devrin büyükleri onun doğruluğundan memnun olmuyorlardı. Çünkü her istedik­lerini ona yaptıramıyorlardı. Meselâ İstanbul Kaymakamı Re­cep Paşa, onu hiç çekemiyordu. Bundan dolayı düşmanları azline muvaffak oldular (1097). Ali Efendi azledilmiş olarak Bursa’da yaşadı. III. Süleyman’ın tahta geçmesinden sonra İs­tanbul’a gelmesine izin verildi, II. Ahmet zamanında, Ebû Sait Efendi’nin yerine, ikinci olarak Şeyhülislâm oldu (1103). Fa­kat o yıl vefat etti. Şeyhülislâmlığı IV. Mehmet zamanında on üç sene iki ay on beş gün; II. Ahmet zamanında iki aydan fazla­dır. Fetvaları muteberdir.