Bayramların Millet Hayatındaki Yeri

Prof. Dr. Şerafeddin Gölcük
Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi


Bayramlar akgünlerdir, aydınlıklardır. Kara-günlerin ve karanlıkların kaybolduğu, bir an için yokolduğu coşku, sevinç ve heyecan günleri...
Millet kederi, kıvancı, tasayı, iyiliği, güzelliği, başarıyı ve mutluluğu birlikte yaşayan bireyler topluluğudur. Milletin, herkesçe paylaşılan, milletin bütün fertlerince benimsenen ortak bir kaderi vardır. Bu ortak kader milletin müşterek malıdır ve milletten asla ayrılmaz. Millet canlı bir organizmadır. Bayramlar, milletin sağlık ve mutluluğunun açığa vurduğu, ortak kadere, ortak tarih ve kültüre sahip olmanın gurur ve heyecanın belirgin hale geldiği akıp giden zaman kesitinden ışıklı, sevimli, yaşama zevkinin doruğa çıktığı mesut anlardır.
Bayramlarda millet fertleri tarihle bütünleşir, o andaki milletin diğer bütün fertleriyle bütünleşir, benlikten çıkar biz olur. Benlik şuurunun terkedildiği müstesna anlar bayramlardır. Sanki bütün millet bireyleri bayramlarda bizlik şuuruna bürünür, bir milletin üyesi olmanın, ortak bir tarih ortak bir kader, ortak bir kültür ve ortak bir dine sahip olmanın engin hazzını yaşarlar.
Bayramlarda topyekün milletin üzerinde manevi bir atmosfer kaplar. Bir yandan bayramın ilâhi boyutu, diğer yandan insanî, beşerî boyutu kendini gösterir, Bayramın ilâhî boyutu, ilâhî rahmetin bütün zenginliğiyle toplum arasında kendini göstermesi, huzur ve sükun havasının her kesimde hissedilmesi-dir. Nübüvvet rahmet pınarından, gelen bir sevgiyle kişilerin her zaman-kinden farklı bir şekilde sevecenlik, yumuşaklık ve insanlıkla birbirlerini kucaklamaları, millet fertlerinin kendilerini engin rahmet denizinde hissetmeleri bayramın ilâhi boyutunun açık göstergeleridir. Bayramlarda ilâhî rahmet sağanak halinde millet fertleri üzerine yağar, onları manevî kirlerden göğün temiz sularıyla arıtır, tertemiz yapar..
Bayramın beşerî boyutu ise fertlerin bizlik şuuru içerisinde ziyaretler yapmaları, dargınların barışmaları, yoksul ve kimsesizlere yardımda bulunmaları v.b. davranışlarla yeryüzünün en muhtaç olduğu barış ortamını gerçekleştirme arzu ve gayretidir.
Milletin ferdi bayramda barış havarisidir. O, verilen her türlü gayri ahlâkî değeri reddeder, buna mukabil övülen her türlü ahlâkî değere sahip çıkar. O, Bayramın hem ilâhî hem de insanî boyutunu gerçekleştirmek isteyen, insanlar arasında sevgi ve barışı yaymak gayretinde olan tavrı bir barış sembolüdür. İlâhî rahmet ve ne-bevî merhametin gönüllü temsilcilerinden oluşan bir milletin bayram kutlamaları onlara hayatlarının diğer safhalarınında bayramlar gibi olmasını tavsiye ediyor. Sanki bayramlarda millet fertlerinin dayanışma için sosyal birer varlık olarak bütünleşmeleri, ileriye daha güçlü bakmaları ve yükselmeleri için birer işaret taşlarıdır, ikaz lâmbalarıdır.
Bayramlar hem muhasebe, hem de muhakeme günleridir. Geçmişin ve geleceğin hesabının yapılması gereken günlerdir. Hayatın her safhasının bayram gibi veya bayrama benzer bir atmosferde geçmesi için tedbirlerin düşünülmesi icabeden kıymetli vakitlerdir.
Bayramlar aynı zamanda dönüm noktalarıdır. Ferdi ve içtimaî boyutuyla kişinin fert olarak cemiyet içindeki konumunun değerlendirildiği müstesna zamanlar yine bayramlardır. Sosyal bir kurum olan bayramlarda fertler, ne derecede sosyal bir varlık olduklarını da değerlendirme imkanı bulurlar. Son zamanlarda bayramlar, tatil günleri, dinlenme ve toplumdan uzaklaşma süreleri olarak algılanmakta, bayramın asıl işlevi olan sosyal ve dinî yönü ihmal edilmektedir. Sanki bay-ramlar iç turizmi hareketlendiren bir görev ifa etmektedir. Aslında yorucu çalışma ve iş ortamından kısa bir süre olsa dahi uzaklaşmayı kâr sayan kişiler, gittikleri yerlerde de bayramın birleştirici, kaynaştırıcı yönünü unutmadan yakınlarına, dost ve akrabalarına gerek yazıyla gerekse sözle dostluk, sevgi, mutluluk ve barış mesajları gönderirlerse, bayramın asıl amacını gerçekleştirmek için çaba sarfederlerse pek kayıpta sayılmazlar.
Çünkü bayramlar milletin aziz mensuplarını, birleştirmek, kaynaştırmak, bütünleştirmek, ilerilere doğru götürmek için kutlanıyor, bunu asla unutmamak gerekir.