Editörden

Hz. Peygamber’in vefatından sonra Müslümanların karşılaştıkları problemlere çözüm üretmede bir yol ve yöntem olarak doğal bir şekilde ortaya çıkan mezhepler, kendilerine has kurallarıyla tarih boyunca hem rahmet ve genişlik hem de kıyamete kadar yol gösteren ve çözümler üreten birer unsur olmuşlardır. Hz. Peygamber (s.a.s.) muhtelif vesilelerle dinî problemlerin nasıl çözüleceğini söz ve uygulamalarıyla göstermiş ve ilim erbabına bu konuda rehberlik etmiştir. Öyle ki fıkhi konularla ilgili içtihadında hata eden müçtehidin bile gayreti sebebiyle mükâfat alacağını ifade etmiştir. Bu yüzden ümmetin ihtilafı rahmet kabul edilmiş, her mezhebin kendi metodolojisi etrafında oluşan görüşler ve ortaya çıkan eserler, asırlar sonrasına ilham kaynağı olmuştur.
Asırlardır hakka giden yolda birer yöntem ve zenginlik olarak görülen/kabul edilen mezhepler günümüz dünyasında nasıl olup da din ile özdeşleştirilip bir ayrışma sebebi hâline gelebilmiştir? İslam coğrafyasında ne olmuştur da bir mezhebe bağlılık, İslam’a mensubiyetin önüne geçmiş ve Müslüman kardeşinin hayatına kastedecek kadar ileri bir boyuta ulaşabilmiştir? Mezhep mensubiyetinin yerini mezhep asabiyetinin almasındaki etkenler nelerdir? Bu durum rahmet ve merhamet dini olan İslam’ı ve müntesiplerini küresel ölçekte nasıl yaralamakta ve yanlış algılar oluşturmaktadır? Tarihî tecrübeye rağmen, aynı safta namaz kılan farklı mezhep müntesiplerinin birbirine güvenememesini, kem gözle bakmasını, bir İslam diyarında camiye gelenlerin, güvenlik endişesi taşımasını nasıl anlayabiliriz? Bugün İslam coğrafyasının pek çok yerinde mezhep taassubu sebebiyle akan kan, tahrip edilen camiler, medreseler, gerçekleştirilen intihar saldırıları, nasıl izah edilebilir?
Bütün bunların yanında belki de en can alıcı soru olarak, mezheplerle ilgili yanlış algı ve tutumların, bu yüzden akan kan ve gözyaşının durması için ne yapılmalıdır? İslam dünyasının kanayan yarasını bu ve benzeri sorularla ortaya koymak, çözümler önermek, en azından konu hakkında bir duyarlılık oluşturmak amacıyla hazırladığımız bu sayıda, alanında uzman yazarların kaleme aldığı yol gösterici yazılara yer verdik.
Prof. Dr. Mehmet Ali Büyükkara, “Mezhep Çatışmaları İslam Âlemini Nereye Götürüyor?” başlıklı yazısında, farklı düşünce ve pratikleriyle bir zenginlik unsuru olan mezheplerin kendilerini dinin yegâne temsilcisi olarak görmesiyle fitne ve çatışma odağına nasıl dönebileceklerine ilişkin değerlendirmelerini akıcı bir üslupla ele aldığı yazısında, bunun sebebini “tarihsel sonucu mezhep savaşları gibi görünmüş olsa da aslında yaşanmış olan siyasal güç çatışmasından başka bir şey değildir.” ifadeleriyle özetliyor. Yard. Doç. Dr. Mehmet Kalaycı “Güncel Mezhebi Kutuplaşmaların Tarihsel Temelleri” başlıklı yazısıyla geçmişten günümüze yaşanan mezhep ihtilaflarının tarihi kökenlerine değiniyor. Doç. Dr. Muharrem Akoğlu, “Irak’ta Şiilik” yazısında başlangıcından günümüze Irak’taki Şiiliği ele alıyor. Prof. Dr. İlyas Üzüm, mezheplerin ortaya çıkışı ve din içindeki yerine dair değerlendirmelerini “Din Mezhep İlişkisi” başlığıyla bizimle paylaşıyor. Yard. Doç. Dr. Mahmut Çınar, İslam tarihinde çokça tartışılan mehdilik konusundaki görüşlerini “Bir Kurtarıcı Modeli Olarak Mehdi ve Mehdilik” yazısıyla paylaşıyor.
Gündem yazılarımızın yanı sıra, Dr. Necdet Subaşı ile yaptığımız ve “mezhep kavramının neden Müslümanlar arasında ayrıştırıcı bir fenomen olarak ele alınmaya başladığı, bir mezhebe aidiyetin tarih boyunca nasıl bir toplum yapısı ürettiği, Diyanet İşleri Başkanlığının mezheplere bakışı, hemen yanı başımızdaki ülkelerde yaşanan olaylarda mezhep farklılığının gerilimin artmasında etkin bir unsur olup olmadığına ilişkin soruların cevabını bulmaya çalıştığımız söyleşiyi de ilgiyle okuyacağınızı düşünüyoruz.
Sömürüler, işgaller, yokluklar, yoksunluklar, hak ihlalleri ve cehaletin yanı sıra tefrika fitnesiyle de sarsılma zeminine doğru kayan İslam dünyasının birlik, beraberlik ve huzuru için karınca misali yangına su taşıma mesabesindeki çabalarımızı Dergimiz marifetiyle ilginize sunuyoruz.
Dr. Yüksel Salman