Remzi Bircan
Mut İlçe Vaizi

Mut Müftüsü
Nadir Efendi

Nadir Efendi, 1879’da Mersin’in Mut ilçesinde doğdu. Mut’un Navda’lı (Elmapınarı) köyü nüfusuna kayıtlıdır. Mahlası (ikinci ismi) Cemil’dir. 1895 yılında Mut Mekteb-i Rüştiyesini (ortaokulu) bitirdi. Daha sonra medrese tahsilini yapmak için Konya’ya gitti. Fakat medresedeki ilim ile iktifa etmeyip, özel olarak Yalvaçlı Ömer Vehbi Efendi’den Arapça, fıkıh, tefsir öğrenimi gören Nadir Efendi, 1906 yılında icazetnamesini aldı. 20 Ağustos 1908 yılında 200 kuruş maaşla Mut Mahkeme Azalığı’na seçildi. Bu görevinden istifa ederek 10 Ağustos 1910 (bu tarih bazı kaynaklarda 1909 olarak geç- 1 mektedir.) tarihinde 400 kuruş maaşla Mut ilçe Müftülüğü’ne tayin edilerek, Mut ilçe Müftüsü olarak göreve başladı. Bu görevi 32 yıl sürdürdükten sonra 1942 yılında emekliye ayrılmıştır. (Çelik Dr. Kemal, Mut Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Karar Defteri ve Millî Mücadele’de Mut, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2001, s.122; Ayrıca Doğan Atlay "Nadir Efendi’nin Kendi Elyazısı İle Hal Tercemesi" Özel Arşiv)
Milletimizin ruhunda ve benliğinde mevcut olan direnme gücünü ateşleyen hocalar, müftüler, din adamlarının, Millî Mücadele fikrinin doğuşunda önemli etkinlikleri olmuştur. Bunlardan biri de Nadir Efendi’dir. (Sarı- koyuncu Ali, Millî Mücadelede Din Adamları I, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ank., 1997, s. 11)
Büyük bir hitabet ve ikna yeteneğine sahip olan Nadir Efendi, 1 Kasım 1919’da, Mut Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurulmasında etkili oldu. (Kurtuluş Savaşında İçel s. 122; Soylu Sıtkı, Kurtuluş Yıllarında Mut ve Mutlular, Mut, 1997, s. 19.) Cemiyetin yönetim kurulu olarak halka önderlik etti. Bir ay gibi kısa bir sürede Mut İlçe- si’nin bütün köylerinde Mü- dafaa-i Hukuk Cemiyeti şubelerinin açılmasını sağladı, Mut Kuva-yi Milliye Bölüğü’nü oluşturmuş, bu çalışmalarda gerekli giderleri karşılayacak gelirlerin sağlanmasında büyük hizmetleri oldu.
Nadir Efendi, İzmirli Ahmed Efendi ile beraber Mut Kuva-yi Milliye Bölüğü’nü donatmak için, merkezi Konya’da olan XII. Kolordu Topçu Komutanı Yarbay İzzet Bey’in Karaman askerlik şubesine talimat vererek tahsis ettirdiği silah ve cephaneyi getirmek üzere, 1919 Kasım ayı sonlarında, o dönemin ve kış mevsiminin zor şartlarına rağmen, Karaman’a bizzat gitti ve dört günlük yolculuktan sonra 18 deveye yüklenmiş 200 mavzer ile 30.000 mermiyi Mut’a getirdi. Silah ve cephane Meydan Camii’nde depolandı. (Kurtuluş Savaşında İçel s. 113; Soylu, Kurtuluş Yıllarında Mut ve Mutlular, s. 24.)
Daha sonra bu getirilen silahlar yetişmeyince, tekrar silah ihtiyacı ortaya çıkınca, Mondros anlaşması gereğince Anamur, Gülnar ve Silifke’den toplanan silahlar, Karaman’a gönderilmek üzere, Mut Jandarma deposunda toplanmıştı. O silahların alınmasına Kaymakamlıksan izin almak için cemiyet, Nadir Efendi’yi görevlendirir. Kaymakam Ali Bey: "Biz Almanlar ve AvusturyalIlarla beraberken yenildik, Anadolu yalnız başına bu koca devletlerle nasıl başa çıkacak?" deyince; Müftü Nadir Efendi’nin cevabı çok anlamlıdır: "Beyefendi, meselenin dıştan görünüşü aynen buyurduğunuz gibidir.
Ancak, vatanı kurtarmak uğruna kellesini koltuğuna alan bir milletle hiçbir kuvvet başa çıkamaz. Dayanağımız millet ve onun sarsılmaz imanıdır." der. Daha sonra silahlar Mü- dafaa-i Hukuk’a teslim edilir.
(Doğan Atlay Özel Arşivi; Kurtuluş Savaşında İçel s. 125; Soylu, Kurtuluş Yıllarında Mut ve Mutlular, s. 25)
Müftü Nadir Efendi, Konya ve Bozkır isyanlarının bir uzantısı durumundaki Ermenek Aslan Mehmet olayında da etkili çalışmalar yapmıştır. Bu ve benzeri çalışmaları, o dönemde Büyük Millet Meclisi tarafından takip takdir edilmiş, bizzat Mustafa Kemal Atatürk, göndermiş olduğu telgrafla onu tebrik ve taltif etmiştir. Müftü Nadir Efendi, Beyaz Şeritli istiklâl Madalyası almaya hak kazanmıştır.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün göndermiş olduğu telgraf (günümüz Türkçe’sine uyarlanmış ve şu anda Mut ilçesi meydanında yazılı bulunmaktadır.) şu şekildedir:
"Mut Müftüsü Nadir Efendi’ye:
Vatanımızın kurtarılması ve millî bağımsızlığımızın korunmasını hedef alan mukaddes davamızı çürütmek maksadıyla, düşmanlarımızın teşvikleri sonucu meydana gelen isyan olaylarını bastırmak ve bu suretle milletimizin birliğini temin uğrunda gösterdiğiniz vatan sevgisi ile dolu hizmetleri büyük bir memnuniyetle haber aldım. Harcadığınız fedakârane çalışmalara teşekkür eder, elde ettiğiniz muvaffakiyetten dolayı zat-ı alinizi tebrik ederim. 22 Ekim 1920
Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Atatürk.
(Soylu, Kurtuluş Yıllarında Mut ve Mutlular, s.44; Çelik, Mut Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Karar Defteri ve Milli Mücadele’de Mut, 5.119-123; Kurt Dr. Mehmet, Tarih Boyunca Mut, Murat yay. Ank. 2003, s. 136137.)
Nadir Efendi’yi tanıyanlar, onun dürüst, adil, zeki, ileri görüşlü, isabetli kararlar veren ve saygı uyandıran bir kişiliğe sahip olduğunu belirtmektedirler. Ayrıca merhum, âlim ve aydın bir din adamı olarak tanınmaktadır.
O, Millî Mücadele’nin önde gelen şahsiyetlerindendir. 14 Haziran 1945’de (bu tarih de bazı kaynaklarda 04 Mayıs 1945 olarak geçmektedir. Doğan Atlay özel Arşivi.) arkasında daima örnek olacak hayırlı hizmetler bırakarak, 66 yaşında fani hayata veda etti. Beş çocuk babasıydı. Ailesi "Mutluay ve Atlay" soyadlarını taşımaktadır.